Werken aan je werkgeluk

Deze week is de Week van het Werkgeluk. In het leven geroepen om het belang van en de kennis over een positieve werkcultuur uit te dragen. Initiatiefnemers Maartje Wolff en Fennande van der Meulen lanceren de week met hun boek Het Happy Office manifest, waarmee iedere organisatie aan de slag kan om te bouwen aan een positieve werkcultuur, gebaseerd op een stevig wetenschappelijk kader. ‘Je hebt zelf het meeste impact op je werkgeluk.’, aldus Van der Meulen.

Waarom moest er een boek komen over werkgeluk, een manifest zelfs?
‘Wij zien dat organisatie die aan slag willen gaan met werkgeluk zich afvragen: waar te beginnen? Hoe pak je dat praktisch aan? Wat kun je nou doen aan je eigen werkgeluk? Hoe kan je mensen helpen daar verantwoordelijkheid voor te nemen? Hoe ga je er als manager mee om? Werkgeluk zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn. Daarvoor zet je de vier pijlers voor een positieve werkcultuur centraal, zodat werknemers kunnen floreren. Dat lukt het beste als je hen vertrouwt en ze zich veilig voelen.’

Hoort het onderwerp werkgeluk niet bij HRM te liggen?
‘Het hoort zeker bij HRM, maar eigenlijk is het veel breder dan dat. Eigenlijk zou iedereen werkgelukdeskundige moeten zijn, zeker niet alleen bij HRM. Bij elke leider zou werkgeluk op de focuslijst moeten staan, want als je ermee aan slag gaat, dan kun je grote stappen zetten en een verschil maken in hoe de organisatie het doet.’

Waarom wordt er eigenlijk zo weinig aandacht aan besteed?
‘Goeie vraag. Vaak vinden organisaties het onderwerp te groot of te moeilijk of ze missen praktische handvatten. Als je gelukkig wilt zijn op het werk, waar begin je dan? In heel veel organisaties is het nog geen onderwerp.’

Wij schrijven voor ambtenaren en bestuurders. Hoe is het daar gesteld met werkgeluk?
‘Uit het jaarlijks onderzoek naar werkgeluk dat vandaag wordt gepresenteerd blijkt onder meer dat een derde van de ondervraagden bij de overheid en publieke sector vindt dat de werkdruk sinds het begin van de coronacrisis is toegenomen. Een ongeveer gelijk aantal vindt dat de coronacrisis een negatief effect heeft op hun werkgeluk. Overigens ondervond een vijfde dat juist een positief effect.’

Maar staat werkgeluk daar ook op de agenda?
‘We weten dat het bij sommige bedrijven hoog op de agenda staat, en ook bij onderdelen van de Nederlandse overheid. Jaren geleden heeft het ministerie van Sociale Zaken in België het thema werkgeluk geadopteerd. Zij laten ambtenaren meer thuiswerken en geven ze meer vrijheid en autonomie. Een fantastisch voorbeeld van een overheidsinstantie die die overgang heeft gemaakt. Die is trouwens al twaalf jaar geleden in gang gezet. Vorig jaar zijn we erheen geweest. Zeker in België hebben ministeries het imago tamelijk log en moeizaam te zijn. Daar was het echt fantastisch.’

Wat kunnen ambtenaren uit jullie boek/manifest halen?
‘Een aantal dingen die voor elke organisatie of team belangrijk zijn: wat is de toegevoegde waarde van onze organisatie, van ons team? En wat van mij persoonlijk? Dat heeft impact op werkgeluk. Regels en protocollen hebben geen positief effect, autonomie is wel belangrijk. Je moet weten waar je het voor doet, dus minder regels en meer aandacht voor elkaar, wees onderdeel van de groep, doe daar ook je best voor en nodig mensen uit. Maak ook inzichtelijk wat je met elkaar hebt bereikt. Kom aan het eind van de week even bij elkaar of in een zoomsessie en deel je ervaringen: ‘mijn week was matig, want dit of dat’. Bespreek even wat je hebt gedaan, hoe nuttig je bent geweest en heb ook even plezier met elkaar. Soms nemen we daar in de drukte geen tijd voor, maar even een grappig verhaal tussendoor is heel belangrijk. Dat geeft positieve emoties en dat maakt dat je open staat voor leren en goede ideeën. Dat zijn cruciale onderdelen voor werkgeluk.’

Jullie noemen vier pijlers voor een positieve werkcultuur. Welke zijn dat?
‘Betekenis, voldoening, verbinding en plezier ervaren. Eigenlijk de vier ‘p’s in het Engels: Purpose, People, Progress, Positivity. Purpose (betekenis) houdt in dat het werk nuttig is, groter dan jezelf: een mooi, groter doel. Dat kan natuurlijk ook iets kleiners zijn: geld verdienen voor gezin of je bijdrage als coach van het voetbalteam van je zoon. Maak dat helder en expliciet. People (verbinding) gaat over je veilig voelen, je mening geven zonder dat je gevoel hebt dat die wordt afgestraft, erbij mogen horen, zijn wie je bent, gewaardeerd worden, plezier hebben met elkaar. Als er iets speelt, kun je dat delen. Die verbinding is heel belangrijk. Dan Progress: het behalen van resultaten, je hebt iets bereikt. Om dat positieve gevoel te ervaren is het belangrijk om daar aan het eind van die taak even bij stil te staan. Dat geeft je een positieve emotie. Uit Harvard-onderzoek blijkt dat mensen het meest gemotiveerd raken door het boeken van voortgang in zinvol werk. De meeste mensen herkennen dat wel. Ook feedback geven en ontvangen hoort daarbij. Mate van autonomie is verder belangrijk. Een eigen idee uitvoeren, je werk op jouw manier kunnen doen. Positivity betekent dat je lekker in je vel zit en nog energie hebt aan het eind van de dag.’

Wat zijn de voordelen van meer werkgeluk?
‘In het boek noemen we een aantal cijfers en onderzoeken: meer samenwerken, meer innovatie, opener voor ideeën, creativiteit, meer eigen ideeën. Als je floreert, dan gaat het daar beter. Ook prestaties worden beter. En voor organisaties is aan de kostenkant veel te halen. Werkgeluk zorgt voor minder ziekteverzuim en is een goede buffer tegen stress. Het maakt mensen veerkrachtiger, verlaagt het risico op burn out en is goed voor je gezondheid.’

Hoe verhoudt werkgeluk zich met thuiswerken? Jullie schrijven dat in deze tijden van corona aandacht voor werkgeluk belangrijker is dan ooit.
‘Juist nu is heel belangrijk dat we veerkrachtig zijn en samen sterk. Je ziet grote verschillen onder invloed van de coronamaatregelen. Sommige mensen floreren erbij, anderen juist veel minder. Wij zien vooral dat mensen de verbinding en het onderdeel zijn van een groep missen. Het is wel mogelijk, ook als je thuiswerkt, maar je moet er meer moeite voor doen. Even iemand bellen om te zeggen: 'Goed, dat rapport!' of 'Goed dat je dat hebt gedaan!' Het is anders dan dat je elkaar bij de koffiemachine tegenkomt. Je ziet elkaar niet, dus non-verbale signalen kun je nu niet opvangen. In het begin van de coronatijd ging het werkgeluk omlaag, daarna werd het weer normaal. Maar je zag ook in de eerste maanden: we doen dit samen. Dat gevoel is nu een beetje weggeëbd. Mensen komen terug van vakantie en zitten dan nog steeds thuis. Daarom is de timing van deze Week van het Werkgeluk eigenlijk perfect. Het gaat nog wel even duren, dus we zullen ook de komende tijd meer aandacht moeten besteden aan werkgeluk. Een beetje lief zijn voor elkaar en erkennen dat het een moeilijke situatie is.’

Jullie doel is om gelukkig zijn op je werk de normaalste zaak van de wereld te laten zijn. Geldt dat voor alle werkenden? Ook degenen in shitty jobs? En zo ja, wat is daar dan voor nodig?
‘Ik denk dat het in elke baan, elk beroep wel mogelijk is, tenzij het werk of de werkomgeving echt niet bij je past. Als je je niet veilig voelt, dan wordt het moeilijk. Maar werkgeluk begint bij jezelf. Het hangt van je mindset af. Je kunt in elk beroep gelukkig zijn, dokter of vuilnisman. Het begint met de keuze te maken om gelukkig te zijn op je werk en er iets aan te doen als het niet goed gaat. Je kunt er ook iets naast doen, waar je geluk uithaalt: gezelligheid met collega’s of als coach van een voetbalteam. Het hangt van je keuzes af. Je werkgever kan je nu eenmaal niet gelukkig maken. Daar heb je zelf een grote verantwoordelijkheid in.’