Staatssecretaris belooft oplossing ESF-kwestie

Het helpen van kwetsbaren naar de arbeidsmarkt is belangrijk en moet doorgaan, ook nu het Europese geld van het Europees Sociaal Fonds ESF drie jaar eerder op is dan de bedoeling was. Dat antwoordde staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken, VVD) vandaag op vragen van GroenLinks, de SGP, de PvdA en de SP bij het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Maar over de inzet van extra geld, waar gemeenten en scholen om vragen, hield de bewindsvrouw zich op de vlakte.

In de knel

En dat is nu net het probleem, zegt Wim Ludeke van het Landelijk Expertisecentrum Speciaal Onderwijs Lecso. ‘Doordat het geld op is, komen op scholen mensen en projecten in de knel en daar moet een oplossing voor komen.’ Het praktijkonderwijs en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs verwachten dat meer jongeren op de bank belanden en geen baan kunnen vinden.

Moeilijk om te leren

Lisa Westerveld (GroenLinks) die de kwestie in de Kamer aankaartte: ‘Het gaat om een groep van 66.500 mensen die extra aandacht nodig hebben. Ze vinden het moeilijk om te leren en worden geen advocaat, maar bijvoorbeeld vakkenvuller in een supermarkt.’ Kees van der Staaij (SGP): ‘Iedereen gunt deze leerlingen kansen op een mooie baan. Tegelijkertijd zitten heel veel werkgevers te springen om goede werknemers. Dan kan het toch niet zo zijn dat omdat Europese subsidiepotjes op zijn, dat minder jongeren uiteindelijk een baan krijgen.’

Geld op

Binnenlands Bestuur onthulde begin juni dat de 363 miljoen van het ESF voor het programma Actieve Inclusie dat met geld van andere overheden 726 miljoen bedraagt, al op is. Het geld was bedoeld voor de periode 2014-2020 en het zou drie keer kunnen worden aangevraagd. Na de tweede keer bleek het geld al op. 

Ontslagen bij scholen

Scholen voor Praktijkonderwijs en het Voortgezet Speciaal Onderwijs moeten daardoor mensen ontslaan en innovaties stoppen. Maar ook gemeentelijke trajecten voor statushouders, oudere werkzoekenden en langdurig werklozen lopen daardoor schade op. Gemeenten zeggen dat de inclusie van jong tot oud geraakt wordt door het einde aan het budget en zeggen te stoppen met de programma’s die vanuit het ESF worden betaald. 

Brexit

Nieuw Europees geld wordt pas in 2021 verwacht en over de hoogte daarvan onderhandelen lidstaten van de EU nog. Dat heeft ook te maken met het gehele EU-budget en het wegvallen van het Verenigd Koninkrijk waardoor de EU zeker 12 miljard misloopt. De Europese Commissie stelt voor dat andere lidstaten dat opvangen, maar Nederland vindt dat te duur. Daarom is nog hoogst onzeker hoe de budgetten voor kwetsbaren op de arbeidsmarkt na 2021 uitvallen. 

Gemeenten kregen eerder nul op rekest 

Eerdere verzoeken om extra Rijksgeld toe te kennen, nu het Europese geld al op blijkt, legde de staatssecretaris naast zich neer. Ze verwees onder andere in antwoorden op vragen uit de provincie Zeeland naar eigen gemeentelijke middelen en het accres van het Gemeentefonds, dat onlangs is opgehoogd. Maar dat is al besteed aan voorziene tegenvallers, meldde de burgemeester van Veere toen. Wel mogen ontvangers van de ESF-subsidies langer met het geld doen, dat ze al ontvangen hebben. Maar scholen zeggen dat dat geen oplossing is en de eerste ontslagen in bijvoorbeeld Gelderland staan per 1 augustus gepland.

Van Ark ziet succes

Ook GroenLinks, SGP, PvdA en SP die vroegen om extra geld, kregen geen rechtstreeks ja of nee als antwoord. Staatssecretaris Van Ark wil samen met gemeenten en scholen bekijken wat er nodig is en hoe je dat samen handen en voeten kunt geven, want voor arbeidsmarktinclusie is ook regulier geld, zegt ze. Het ESF-budget is volgens de staatsecretaris additioneel. Maar omdat het drie keer zou kunnen worden aangevraagd, hebben veel ontvangers het wel in hun meerjarenbegroting meegenomen. Na de tweede keer bleek het geld dus al op. Staatsecretaris Van Ark zei dat het voor het eerst in 60 jaar op is in Nederland, en ziet dat als een succes, net als het feit dat de afgelopen jaren 100.000 mensen aan startkwalificaties voor de arbeidsmarkt zijn geholpen. 

Nieuwe afspraak na zomer

Verleden week zouden onderwijssector en staatsecretaris over de kwestie om tafel gaan, maar de staatssecretaris moest verstek laten gaan. Er is wel op ambtelijk niveau over beleidszaken gesproken en er komt een nieuwe afspraak na de zomer, gaf de staatsecretaris aan. 

‘In hoeverre wil de staatssecretaris geld beschikbaar stellen’

De VNG praat volgende week met het ministerie van Sociale Zaken over de kwestie. ‘Extra geld is zeker een onderwerp dat aan de orde gaat komen’, zegt Bas van den Barg van de VNG desgevraagd, ‘naast de toekomst van het ESF. Maar het is natuurlijk de vraag in hoeverre de staatssecretaris extra geld beschikbaar wil stellen.’