Lokaal geteeld voedsel in overheidskantine

Midden in coronatijd, waarin bijna iedere kantoorambtenaar thuiswerkt en de kantines veelal zijn gesloten, sloten elf provincies en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit deze maand de Green Deal Catering Overheidslocaties. Zij zetten zich in voor meer lokaal geproduceerd voedsel in restaurants van de overheid. Het ministerie wil nu ook gemeenten erbij betrekken.

Vergroten kennis over producten
‘Het is goed dat de cateraars zelfs in deze bijzondere en lastige coronatijd waarin medewerkers thuiswerken, hun intentie uitspreken om zich in de toekomst in te zetten om gerechten aan te bieden van lokaal geproduceerd voedsel’, liet minister Carola Schouten weten. Ze stelt dat het niet alleen goed is voor de afzet van Nederlandse boeren, tuinders en vissers, maar ook bijdraagt aan het vergroten van kennis over de producten en waar deze vandaan komen. ‘Ik daag dan ook graag andere bedrijven en organisaties uit om zich bij de Green Deal aan te sluiten.’

Boer en burger dichter bij elkaar
Het ministerie wijst erop dat produceren en verkopen via een korte keten een belangrijke pijler is in de omslag naar een meer duurzame landbouw. ‘Door minder schakels in de productieketen staat de boer, tuinder of visser sterker in de onderhandeling met toeleveranciers en dat bevordert de positie van de ondernemer in de keten.’ Ook staat door de lokale samenwerkingen de agrarisch ondernemer meer in contact met de omgeving.  Als lokale producten dan ook nog eens verkocht worden via de lokale supermarkt, winkel op het erf of lokale voedselboxen, brengt dat boer en burger dichter bij elkaar.’

Ruimte voor verbetering
In het kader van de Green Deal heeft het bedrijf GreenDish onderzocht in welke mate de inkoop van de rijkscatering en de catering van negen provincies nu al lokaal wordt verzorgd. Conclusie: er is ruimte voor verbetering in lokaal en duurzaam inkopen. Zowel op het gebied van lokaal (12 procent), herkomst (34 procent uit Nederland), aantal schakels (15 procent is ingekocht met niet meer dan één schakel) als seizoen en teeltwijze (19 procent uit het seizoen en volle grond). Uit de grote verschillen tussen de locaties kan worden opgemaakt dat deze verbetering haalbaar is. Ook communicatie over de herkomst, het seizoen en de teeltwijze van producten kan beter, zodat kennis over streekproducten bij de klanten van de cateringbedrijven wordt vergroot. De resultaten hebben volgens het ministerie bijgedragen aan het formuleren van doelen van de Green Deal Catering Overheidslocaties.

Coronacrisis veranderde handelsmissie
De bedoeling was dat rijk en provincies op handelsmissie zouden gaan in eigen land om de verbinding tussen boer(in) en burger te versterken, streekproducten onder de aandacht te brengen en om de korte (voedsel)ketens te stimuleren. De coronacrisis gaf die handelsmissie een ander karakter. In de zomer is een videoserie gemaakt over pioniers van de korte keten in twaalf provincies. Eerder deze maand ging minister Schouten samen met het publiek via een webcast in gesprek met enkele van die pioniers. Wageningen University and Research (WUR) presenteerde de eerste resultaten van een onderzoek naar korte ketens en de provincies geven in een intentieverklaring aan dat zij zich de komende jaren zullen inzetten om de afzet van lokale producten te stimuleren en daarvoor de krachten bundelen. De provincies Gelderland, Overijssel en Drenthe zijn trekker van dit traject.

Alleen met provincies gesproken
Cateraars doen mee, het rijk doet mee, de provincies doen mee, maar hoe zit het dan met de 355 gemeenten? Die zijn toch bij uitstek de ‘lokale’ partij van de overheid. Navraag bij het ministerie leert dat in het kader van de Nationale Handelsmissie Korte Ketens ‘eigenlijk alleen met de provincies is gesproken’. ‘De minister zou in verschillende provincies initiatieven bekijken en ondersteunen, maar we gaan nu bekijken hoe we gemeenten erbij kunnen betrekken.’ Als gemeenten mee willen doen aan de deal, moeten ze dan ook een bedrag investeren? De provincie Friesland laat namelijk weten om die reden niet mee te doen met de deal.

Stevig bedrag
In de brief van de minister staat expliciet dat de provincie Friesland niet meedoet aan de ‘cateringdeal’, waarvoor provincies en het rijk met negen van hun cateraars een Green Deal sluiten om meer lokale producten aan te bieden in hun restaurants, en niet aan de ‘intentieverklaring’, maar waarom staat er niet bij. Het ministerie verwijst voor de reden naar de provincie. Een provinciewoordvoerder laat weten dat Friesland ‘vooruitloopt’ op de Green Deal. ‘Wij hebben al een korte keten. We kopen alles lokaal, groen en verantwoord in. We onderschrijven het idee ook, maar aan het meedoen aan het kwartier maken zit een stevig bedrag vast. Als we het nog verder doorvoeren, kost dat extra fte, terwijl iedereen nu thuiswerkt. De cateraar doet zijn best, maar nu die extra inspanning doen is ook weer zonde.’

Ministerie: geen kosten
Het zou gaan om een bedrag van 75.000 euro. Maar volgens het ministerie klopt het verhaal niet helemaal. ‘Aan deelname aan de cateringdeal zijn geen kosten verbonden. Voor deze deal is aan GreenDish opdracht gegeven een nulmeting uit te voeren bij alle provincies om inzichtelijk te krijgen wat de cateraar nu inkoopt en welk aandeel daarvan uit de korte keten komt. Dat onderzoek is door LNV gefinancierd. GreenDish heeft vervolgens, zonder LNV, provincies een projectvoorstel gedaan, waarbij de suggestie werd gewekt dat de provincies alleen mee konden doen aan de cateringdeal als ze ook akkoord gingen met de inhuur van GreenDish voor het vervolg. LNV heeft in overleggen met de provincies steeds aangegeven dat dit niet klopt.’ Volgens het ministerie blijft Friesland in gesprek over de initiatieven. ‘Maar het is natuurlijk aan de provincie zelf of ze meedoen aan de Green Deal.’