Gemeentesecretaris Hellevoetsluis onder vuur

De ondernemingsraad van de gemeente Hellevoetsluis heeft per brief stevige kritiek geuit op WOR-bestuurder, ambtelijk directeur en gemeentesecretaris Jan Simons. Ambtenaren voelen zich onveilig en Simons zou te weinig reflecteren op zijn rol in het mislukken van de fusie met Westvoorne en Brielle. Volgens het college zijn zorgen niet nodig en worden de signalen uit de organisatie serieus genomen.

Bestuurscrisis
‘We hebben ons ongevraagde advies met reden omkleed gestuurd en daarin onze zorgpunten verwoord’, vertelt OR-voorzitter Ronald Ketelaar. Het ongevraagde advies is door de burgemeester ook gedeeld met het presidium van de gemeenteraad, omdat de brief gaat over hoe het nu verder moet met de organisatie na het mislukken van de fusie met Brielle en Westvoorne en het opzetten van de Werkorganisatie Voorne. Over die toekomst moet de raad zich nog uitspreken, maar de zorgen van de OR gaan over het nu: in welk vacuüm belandt de organisatie? ‘We hebben al het nodige meegemaakt in de organisatie. Het is lastig om daarover uit te weiden, het is een interne aangelegenheid en vervelend om de vuile was buiten te hangen, maar we zitten nu in een bestuurscrisis en er is een angstcultuur, waarin mensen zich niet durven uitspreken, dus er moet echt iets gebeuren. We hebben ons beraad over dit advies, wij zijn een afgeleide van de organisatie en delen zorgen met de WOR-bestuurder, de algemeen directeur. Deze signalen moet hij oppakken en de boel vlot trekken.’

Lat wordt hoog gelegd
Het ongevraagde advies is in de politiek breed gedeeld en Ketelaar is wel enigszins verbaasd dat het  tot zoveel reuring leidt. De slepende problemen zijn immers bij alle betrokkenen welbekend. ‘We zijn en blijven van mening dat er verandering moet plaatsvinden, met name in de aansturing vanuit de top. Als die uitblijft, dan stroomt dat door naar organisatie en stokt de uitvoering van het collegeakkoord.’ Het advies wordt dan ook breed gedragen. De OR ontving tientallen reacties van ‘moedig’ en ‘top’ tot ‘eindelijk gaat er wat gebeuren’ en ‘blij dat het op de agenda staat’. ‘We merken dat het leeft en staan midden in de organisatie. Natuurlijk wordt de lat voor ons nu hoog gelegd, dat vergt verwachtingsmanagement. Maar we willen er wel iets mee doen en onze zorgpunten moeten straks concreet terug te vinden zijn.’ Ambtenaren zijn bang om afgerekend te worden op wat zij zeggen. Het is een cultuur die al langer heerst. Volgens Ketelaar zijn daar jaren geleden al signalen over afgegeven, maar is er nauwelijks verandering merkbaar. ‘Ook dat baart ons grote zorgen.’

Geen zichtbare organisatieontwikkeling
Kritiekpunten zijn dat er geen zichtbare organisatieontwikkeling is en dat naar de buitenwereld een onrealistisch ambitieniveau wordt geschetst. Er is geprobeerd een PDCA-cyclus (plan-do-check-act) te introduceren. We zijn heel sterk in plannen en doen, maar niet in checken, afmaken, leren en het beter doen. We ondernemen veel, maar het leidt tot niets. Het is lastig dit binnen de organisatie gestalte te geven als je het niet kunt afmaken. Consistentie en koersvastheid zijn dan ook ver te zoeken.’ Het is niet zo dat medewerkers op hun gat zitten. ‘Er is grote loyaliteit, maar er zijn andere middelen nodig om een goede aansturing op topniveau te bereiken.’ De organisatie functioneert, want de medewerkers zijn volgens Ketelaar ‘professional genoeg’ om te doen wat van hen wordt gevraagd. ‘Dat is de kracht van de organisatie. Daarom lukt het toch interne vraagstukken op te lossen en het collegeakkoord uit te voeren.’

Gebrek aan reflectie
Terug naar de gemeentesecretaris. Jan Simons was  voor de organisatie onzichtbaar in het WOV-traject en is dat nog steeds. Er is ook sprake van gebrek aan reflectie op zijn eigen rol in het mislukken van dat traject en zijn eigen rol als algemeen directeur. Er is geen zelfkritiek te bespeuren. ‘Je mag verwachten van een algemeen directeur dat hij een zichtbare leiderschapsrol vervult. Neem de organisatie mee in het traject. Je kunt daar wel iets over vertellen, maar er is niet naar buiten gebracht hoe het nu verder moet.’

Verdeel- en heerscultuur
Er is onduidelijkheid over de toekomst derhalve. Dat is nooit een goed teken. Maar hoe zit het met zijn eigen rol in het mislukken van de fusie en zijn rol als hoogste leidinggevende in Hellevoetsluis? De gemeentesecretaris van Westvoorne trok wel zijn conclusies en stapte op. Wilde Simons niet fuseren of samenwerken? En waarom niet? ‘Dat bedoel ik met reflectie, hij moet zelf conclusies trekken. Je kunt wel zeggen dat andere gemeenten een groot aandeel hebben in de mislukking, maar er zijn meerdere partijen en meerdere mensen die een bepaalde rol hebben, die zelfreflectie hebben we gemist en die missen we nu intern ook. Er is een verdeel- en heerscultuur, een verziekte cultuur. Wij willen zichtbare veranderingen, ten gunste van de gemeente, het imago van Hellevoetsluis en de medewerkers die van goede wil zijn.’

Niet vertrouwen opgezegd
Ketelaar benadrukt dat de ondernemingsraad niet het vertrouwen heeft opgezegd in Simons. ‘Wij zijn van mening dat het niet aan ons is om dat zo zwart op wit te zeggen, we hebben er wel ideeën over. Ik kan niet ontkennen dat er geluiden zijn in de organisatie die het beter vinden dat hij nu direct vertrekt. Dat heeft direct te maken met zijn functioneren als de WOR-bestuurder, algemeen directeur en gemeentesecretaris.’

Raad geschrokken
De gemeenteraad is nogal geschrokken van het advies en PvdA en VVD hebben hun zorgen geuit. Ze willen weten of het college en de directie al eerder op de hoogte waren van de problemen. ‘Vreemd want ze weten meer dan ze kwijt willen. Ik hoop maar dat het zich kan vertalen in iets waar de organisatie beter van wordt en niet het individu. Er is een raadscommissie bezig met het traject naar de toekomst, het lijkt ons goed om ons en de signalen in de organisatie daarin mee te nemen. Dat geldt ook voor de signalen die door het managementteam herhaaldelijk zijn afgegeven. Als die gedachten er niet zijn, dan heb je zo’n hoge ambitie dat die in de praktijk niet realistisch is. Dan kom je recht tegenover elkaar te staan en dat wil je de organisatie, het college en de gemeenteraad niet aandoen.’

College: signalen serieus genomen
Het AD schrijft dat het gemeentebestuur ‘volgens bronnen op het stadhuis’ niet blij is met het feit dat de brief is gelekt en het de problemen binnen de organisatie als interne aangelegenheid ziet. In een reactie op de brief van de OR stelt het college dat het met de gemeentelijke organisatie, onder leiding van de algemeen directeur, na het besluit over stopzetten van de ambtelijke fusie op Voorne, aan de slag is gegaan met het ontwikkelen van een sturingsvisie op de organisatie. ‘De OR heeft in de voorbereiding daarop haar zorgen gedeeld over onder meer het werkklimaat. Het werkklimaat heeft uiteraard een plek in de doorontwikkeling van de organisatie en signalen daarover nemen we serieus. We zijn daarover met elkaar in gesprek. Daarnaast werken we voor de verschillende beleidsterreinen zoveel mogelijk samen met de andere gemeenten op Voorne en Putten.’