Bekwaam, betrokken en communicatief

De verkiezing voor de Beste Bestuurder 2016 is in volle gang. Op 26 januari wordt bekend wie de opvolger wordt van Aboutaleb. Necker van Naem analyseerde de dataset van eerdere edities. Conclusie: betrouwbaarheid, betrokkenheid en bekwaamheid zijn het belangrijkst. 

Belangrijkste competenties
Deelnemers aan de Beste Bestuurder- verkiezing van Binnenlands Bestuur mogen kiezen uit zestien competenties waaruit zij de naar hun inzicht drie belangrijkste mogen destilleren. Daarna nomineren zij de bestuurders met hun belangrijkste competenties. Volgens manager en adviseur Hans Oostendorp van Necker van Naem is de lijst met competenties geaccordeerd door de Universiteit Tilburg. Op aangeven van de universiteit zijn nog de competenties eerlijk en oprecht toegevoegd. Zodat de competenties een nog betere afspiegeling vormen van het talent, de vaardigheid en kennis van bestuurders.

Co-creatie en Code Oranje
De afgelopen twee verkiezingen sprongen vier competenties eruit: betrokken, daadkrachtig, communicatief en integer. Daarbij valt op dat de competentie ‘betrokken’ in 2015 vaker is genoemd dan in 2014. Competenties als ondernemend, creatief en vernieuwend zijn daarentegen niet vaak vertegenwoordigd, terwijl dat wel competenties zijn waarop bestuurders zich de komende tijd zouden kunnen onderscheiden. Oostendorp hoopt dan ook dat deze competenties meer aandacht zullen krijgen. ‘De raadsperiode duurt tot 2018, dus bestuur- ders die nog concreet iets willen neerzetten zullen die competenties nodig hebben.’ Onderwerpen die zich daar volgens hem voor lenen zijn co-creatie en Code Oranje, het manifest dat honderden openbaar bestuurders en burgers afgelopen jaar uitbrachten om de lokale democratie te revitaliseren.

Vluchtelingenopvang
Of de belangrijkste competenties in 2016 weer boven de rest zullen uitstijgen, is de vraag. Oostendorp verwacht dat de eigenschappen ‘communicatief’ en ‘betrokken’ zullen blijven, gezien het trending topic van dit jaar: vluchtelingenopvang. ‘Daar zijn scherpe vouwlijnen te zien in hoe je communiceert naar burgers, recht doet aan de situatie en tot een besluit komt.’ Hij wijst ook op de bewegingen naar een nieuwe democratie en de transformatie in het sociaal domein. ‘Conceptueel is daar de geest uit de fles. Nu zullen we zien of het ook in de praktijk handen en voeten krijgt.’ Aan de andere kant is het ook wel geruststellend te constateren dat het fundament van de competenties stabiel is. ‘Anders kun je vraagtekens zetten bij de continuïteit van het bestuur.’

Kijkje in de spiegel
Aan bestuurders van waterschappen, gemeenten en provincies blijken dezelfde competenties te worden toegedicht. Als ze uit de lijst competenties mogen kiezen, schrijft maar 5 procent van de bestuurders zichzelf deskundigheid toe. Opvallend is dat deze competentie door 11 procent van de kiezers aan bepaalde bestuurders wordt toegeschreven. Oostendorp merkt dat bestuurders veel hebben aan deze informatie. ‘Het is een kijkje in de spiegel. Dat is leerzaam en geeft zelfinzicht. Het is vaak voor de persoon zelf verrassend, maar ook wel een bevestiging of bewijs van een competentie die nooit expliciet is gemaakt.’

Vrouwen
En dan komen we bij de factor Aboutaleb. De Rotterdamse burgemeester won de laatste twee Beste Bestuurder-verkiezingen. Waarom zou hij niet een derde keer winnen? Oostendorp acht het niet uitgesloten. ‘Het zou uniek zijn. Bestuurlijk Nederland kan nog nomineren tot en met 1 december. Ik hoop dat het vuur hem aan de schenen wordt gelegd. Maar hij heeft het vooral zelf heel goed gedaan.’  Aboutaleb voert een mannencollege aan. Bij de tien genomineerden van de Beste Bestuurder-verkiezing van 2014 waren opvallend genoeg ook geen vrouwen vertegenwoordigd, maar in 2015 waren het er al twee. Verder wijst Oostendorp erop dat in de hele top-50 van 2015 procentueel zelfs meer vrouwen vertegenwoordigd waren dan in het lokaal bestuur (26 om 20 procent). ‘Daar scoren ze dus bovengemiddeld.’

Kracht en diversiteit
Een ander interessant feit is dat van sommige besturen meerdere bestuurders zijn vertegenwoordigd in de top-50. Vorig jaar had het college van GS van Gelderland drie mensen in de top-50 en zaten er twee wethouders uit Arnhem bij. ‘Je ziet daarin ook de spreiding in competenties. Mijn hypothese is dat het bestuur door die spreiding van competenties krachtiger wordt. De competenties zijn complementair en tonen kracht en diversiteit.’