Statushouders als trainees

Gelderland verrast door gedrevenheid sollicitanten

Eigenlijk wilde Gelderland de acht statushouders die op 2 september als trainee aan de slag gaan in het schakelprogramma van taalniveau B1 naar B2 brengen. Tot verrassing van de provincie hadden zeven van de acht al niveau B2. ‘Nu gaan we ze naar niveau C1 begeleiden. Het tekent de motivatie en het enthousiasme van de acht hoogopgeleide statushouders, toevallig gelijk verdeeld over vier mannen en vier vrouwen, waarvan vijf uit Syrië en drie uit Irak, om te slagen bij zowel de provincie als in Nederland.

Na het schakeltraject van zeven maanden doen de trainees het staatsexamen om dan de volgende fase van zestien maanden in te gaan. Na afloop ligt bij een ‘match’ een vast contract klaar. Het taalprogramma combineert de provincie met werk en trainingen, waardoor trainees de lessen meteen in praktijk kunnen brengen en andersom het werk naar de lessen Nederlands, zodat er aansluiting is tussen werkvloer en taal. In trainingen doen ze onder meer kennis op over het Nederlandse politieke stelsel en de verhoudingen tussen bestuurslagen. Er is persoonlijke begeleiding via een direct aanspreekpunt, zodat zij altijd ergens terecht kunnen met vragen. Na het schakeltraject volgt het reguliere gedeelte van het trainee ship dat bijna hetzelfde is als die voor Young Professionals van het originele traineeship: vier dagen werken aan een opdracht en een dag training op persoonlijke ontwikkeling.

Het Gelders Traineeship Statushouders is geïnspireerd op het Young Professionals Programma voor Statushouders (YPPS) van de gemeente Amsterdam. In totaal ontving de provincie Gelderland 105 sollicitaties. ‘Ook uit Limburg, Drenthe en Utrecht’, zegt manager Lisa Glasbergen. ‘De meeste kandidaten kwamen uit Syrië, maar ook uit Irak, Eritrea en Turkije.’ De selectie ging op basis van kwaliteit van de mensen. De provincie keek eerst naar cv, opleidingsniveau en motivatie. De volgende stap was een assessment en de werkproef: een opdracht om te zien hoe de trainees acteren in een groep. Tot slot was er een eindgesprek.

Zelfreflectie
Glasbergen doet vaker traineeselecties. ‘Wat mij opviel, is dat de gesprekken die we hebben gevoerd niet heel anders zijn verlopen dan de gesprekken met reguliere trainees. Dat viel erg mee.’ Wel anders was dat de statushouders soms meer moesten zoeken naar woorden en de vele verschillende leeftijden. ‘Het was mooi om te zien dat ze heel gedreven waren om te starten. Als ze niet door waren, vroegen ze naar de reden. Daar hebben we veel tijd aan besteed, want daar kunnen ze van leren. Ze zien het allemaal als een enorme kans voor hun carrière.’ In de briefselectie keek de provincie naar in hoeverre kandidaten zich bewust zijn van waarop zij solliciteren en wat ze willen bereiken. ‘Zien we die hier rondlopen?’

In het assessment werden de capaciteiten van de kandidaten getest. ‘Ze hadden allemaal een geherwaardeerde vooropleiding in het hoger onderwijs, maar komen ze ook voldoende mee in de capaciteiten? Verschillende talenten spelen een rol: resultaatgerichtheid, ontwikkelgerichtheid en of ze kunnen verbinden en reflecteren op zichzelf?’ In de werkproeven en eindgesprekken beoordeelde de selectiecommissie ook of ze een kandidaat wel gelukkig zagen worden bij de provincie. ‘Dan kunnen wij er ook langer van genieten.’ De werkproef behelsde een casus over de Veluwe. De kandidaten moesten een oplossing bedenken en die presenteren. ‘Daarna moesten ze nog reflecteren op wat ze in de groep hebben waargenomen en wat ze zelf hadden gedaan. Wat voor talenten liet iemand zien? Past dat bij wat wij zoeken? De kwaliteit is ons niet tegenvallen.’

Wat werken bij de provincie inhoudt, is voor veel mensen moeilijk in te schatten, merkt Glasbergen. ‘Dat geldt ook voor de Young Professionals in het reguliere traineeship. De beeldvorming blijft een black box. De provincie gaat ook over zo veel verschillende dingen. Dat is niet ineens te vatten. Daar is meer tijd voor in het schakelprogramma in de vorm van trainingen en stages binnen de organisatie. Ze kunnen er natuurlijk veel over vinden op de website, maar het leeft pas als je aan het werk bent.’

Toerist
Trainee Reem Samara (37) studeerde Engelse literatuur aan de Universiteit van Damascus en werkte in Syrië vijf jaar voor een mobiele telefoniebedrijf en negen jaar voor een medische verzekeraar. In april 2016 ontvluchtte ze de oorlog en kwam ze naar Nederland om asiel aan te vragen. Ze kreeg in november 2016 een verblijfsstatus. Eerst zat ze vijf maanden in Alkmaar. Daarna volgde Wageningen, Arnhem en uiteindelijk Nijmegen, waar ze nu nog steeds woont. ‘Ik was in 2014 nog in Nederland als toerist, in Amsterdam en Rotterdam. Ook bezocht ik mijn broer en zus die in de Verenigde Staten wonen en reisde ik door Frankrijk en Spanje. Door de oorlog kon ik niet meer leven in Syrië.’ Vooral het begin was heel moeilijk, vond Samara. ‘Zonder andere mensen kun je niets regelen. Van verschillende organisaties kreeg ik voldoende hulp. Sommige waren er ook voor mijn twee kinderen. Met hen ben ik destijds naar Nederland gevlucht.’

Om haar diploma geheel geherwaardeerd te krijgen moet Samara nog een jaar universiteit in Nederland doen. ‘Ik probeer alles om mijn nieuwe leven te verbeteren. Ik had studiefinanciering nodig voor de opleiding maar het volgen van deze traineeship is beter, dus dat plan is even gestopt.’ Samara deed vrijwilligerswerk op de school van haar kinderen, Vluchtelingenwerk Nederland en bij Bindkracht10. Om de taal beter te leren spreken is een netwerk erg belangrijk, merkt ze. Ze spreekt nu nog Nederlands op B1-niveau, maar hoopt dat snel naar B2 te krijgen. ‘Het traineeship is een hele goede gelegenheid om mijn taalniveau te verbeteren. Ik kan ook kennismaken met de Nederlandse werkcultuur via trainingen en stagedagen. Ik kan me ontwikkelen en mijn carrière opbouwen.’

Bijzondere kwaliteiten
In haar sollicitatiebrief schreef Samara dat ze graag kennis en ervaring op wilde doen bij de provincie. Ze werd geselecteerd en mocht de werkproef doen. ‘Ik vond de sollicitatieprocedure heel goed gepland. Tijdens de werkproef kon je met anderen samenwerken in een groep van acht mensen. De vraag was hoe wij meer bezoekers naar de Veluwe kunnen trekken. Aan het eind van de dag keken we naar onze eigen rol. Dat vond ik een goede tip: je hebt dit gedaan, maar wat valt er nog te verbeteren? Zo kun je het de volgende keer weer beter doen.’ Toen waren er nog 40 kandidaten. Na het gesprek was Samara heel blij dat ze was aangenomen. ‘Ze vroegen naar mijn plannen. Wat ga je doen? Hoe ga je jezelf presenteren? Ze zochten naar bijzondere kwaliteiten. Bij mij liggen die in werkervaring en ik kan goed plannen. Ik houd van projecten, plannen maken en cultuur.’

Ze verwacht niet dat het traineeship gemakkelijk zal zijn, maar wel heel interessant. ‘Ik verwacht veel nieuwe dingen te leren, dat we plezier hebben met de groep, goede relaties met elkaar opbouwen en veel ervaring opdoen. De provincie is anders dan een commercieel bedrijf, een ideale plek om te beginnen. Naast het verbeteren van de taal, hoop ik mijzelf professioneel te ontwikkelen, mijn netwerk te verbeteren en onafhankelijk te worden.’ Tot slot wil Samara de provincie Gelderland heel erg bedanken voor het opzetten van dit project voor statushouders. ‘In andere landen krijg je zelden meteen een kans.’

Overheidsorganisatie
Trainee Sam Alqalqeely (33) deed een master archeologie aan de Universiteit van Damascus en werkte in Syrië als toeristengids in de Engelse taal en als leraar geschiedenis vanaf groep 6. In 2015 kwam hij naar Nederland, nadat hij al in 2012 vanuit Syrië naar Egypte was gegaan. ‘In Egypte was de situatie niet stabiel. Ik had eerder stage gelopen aan de Universiteit Leiden, dus ik was al bekend met Nederland. Zijn verblijfsstatus kreeg hij in februari 2015. Achtereenvolgens woonde hij in de azc’s van Ter Apel en Steenwijk. Uiteindelijk kreeg hij een huis toegewezen in Brummen. Later dat jaar werd hij herenigd met zijn vrouw en dochter. Zijn diploma is erkend en gewaardeerd als master. Voor dit traineeship werkte hij twee jaar als projectmedewerker bij archeologisch adviesbureau RAAP. ‘Dat was een goede gelegenheid om te ervaren hoe het hier werkt met archeologie. Het is anders dan in Syrië, maar het verschil valt mee.’

Eind 2018 liep zijn nulurencontract af. ‘Daarna kon ik zes maanden uit het bedrijf en dan weer terugkomen. Dat vond ik niet goed. Ik hoopte op een vaste baan, maar in de archeologie krijg je bijna nooit een vast contract. Ik had geen zekerheid. Daarom werd ik in 2019 onderwijsassistent in een internationale schakelklas in Arnhem. Na een half jaar wees een collega mij op dit traineeship. Heel interessant, vond ik. Dit is mijn kans.’

Solliciteren konden de kandidaten op verschillende manieren doen: via een brief, powerpoint of een filmpje. ‘Uiteindelijk koos ik voor de brief, waarin ik over mezelf en mijn ervaring heb verteld. Ik wilde graag voor de provincie werken, omdat ik niet eerder voor een overheidsorganisatie heb gewerkt. Dit een mooie kans om daarover te leren. In mijn dorp heb ik in samenwerking met instanties in de regio geholpen met het opzetten van een vereniging voor nieuwkomers om integratie te bevorderen. Ik vind het een mooie kans om ook bij de provincie ideeën uit te voeren. Ik ben geschikt voor het traineeship, omdat ik heel veel ervaring heb in de sectoren onderwijs, archeologie, erfgoed en toerisme. Ik vind het belangrijk dat de provincie ons begeleiding gaat bieden in onze ontwikkeling. Ik heb hier wel drie jaar gewerkt en de taal leren spreken, maar als mens heb ik nog geen kans gehad om mijzelf te verbeteren.’

Vreemd gesprek
Alqalqeely vond de sollicitatieprocedure heel spannend. ‘Mijn spannendste maand in Nederland. Ook voor mijn gezin. Elke stap werd het moeilijker. Mijn vrouw had altijd vertrouwen in mij, maar ik dacht steeds: het wordt nog moeilijker. De werkproef viel mee. Toevallig was de opdracht dezelfde als ik al een paar keer met vereniging heb gedaan: een wandeltocht over de Veluwe organiseren. Het laatste gesprek was vreemd en vaag, want het ging over je persoonlijkheid. Wie ben jij en wat ben jij? Het ging niet om goed en fout. Je weet dus niet wat je moet antwoorden. Maar als je de waarheid vertelt en die past niet bij de functie, dan is dat toch de juiste manier om dat te vertellen. Ik ben heel blij dat ik ben gekozen.’

Alqalqeely hoopt zijn Nederlands (nu B2- niveau) te verbeteren en bij de provincie te kunnen werken. ‘Niet in de politiek, maar wel moeilijke zaken behandelen.’ Op zijn vraag of hij na het traineeship een vaste baan krijgt bleef het antwoord vaag, zegt hij. ‘Ze willen geen garantie geven, want wij zijn nog onbekend. Ze hebben hun best gedaan de beste mensen uit te kiezen, maar weten nog niet hoe wij werken. We kijken later naar de mogelijkheden. Ik hoop dat ik hierna het juiste niveau heb om bij de provincie of een andere overheidsorganisatie te werken en dat andere overheidsorganisaties geïnspireerd raken om ook een traineeship voor statushouders aan te bieden.’