Ambtenaren en bestuurders maken zich terecht zorgen over het integrale werken waar gemeenten met de Omgevingswet toe worden gedwongen. Dat zal voor iedereen moeilijk zijn, voorspelt Ineke van der Hee, directeur van het implementatieprogramma  Aan de slag met de Omgevingswet. Zij zullen nu al moeten gaan oefenen bij visies en plannen rond de leefomgeving alle belangen in samenhang af te wegen.

Zijn gemeenten medio 2019 klaar voor het Digitale Stelsel Omgevingswet? Omgevingswetprofessionals van gemeenten en omgevingsdiensten hebben daar sterke twijfel over. Het kennisniveau over de Omgevingswet verschilt sterk per organisatie en de cultuurverandering vraagt meer tijd. Binnenlands Bestuur peilde onder lezers de laatste zorgpunten over de Omgevingswet.

De Omgevingswet moet toch een verplichte watertoets – of zelfs een klimaattoets – voor omgevingsvisies krijgen én adviesrecht voor de GGD over gezondheid in de leefomgeving. Bovendien moet de wet duurzaamheid en de energietransitie actiever stimuleren. Dat stellen publieke professionals die zich voorbereiden op de Omgevingswet in een enquête van Binnenlands Bestuur.

Om te zorgen dat gemeenten uniforme en juiste informatie over de Omgevingswet krijgen, stelt het Programma Aan de slag met de Omgevingswet deze maand een basisgids beschikbaar. Projectleiders binnen gemeenten en marktpartijen kunnen met het basismateriaal zelf cursussen over de wet samenstellen.

Tot hoe ver reiken de wortels van bomen in de gemeente? Op welke diepte zitten de ondergrondse containers precies? Hoe beweegt geluid zich door de stad? Rotterdam werkt aan een 3D-model die gebruikers vanachter hun PC van antwoorden kan voorzien. Rotterdams adviseur Basisinformatie Rob Poll van Dasselaar legt aan Binnenlands Bestuur uit hoe een 3D-model van de stad de gemeente en burgers veel kan opleveren.

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) en het Kadaster gaan bewoners, bedrijven en overheden ondersteunen bij stedelijke kavelruil. Ze willen het vrijwillig ruilen van gronden stimuleren als nieuwe methode voor gebiedsontwikkeling.

Gemeenten kunnen vanaf nu via een internetconsultatie hun mening geven over de invoering van de Omgevingswet. Gemeenten kunnen rechtstreeks reageren maar vanuit de VNG wordt ook een gezamenlijke reactie voorbereid. Daarvoor wil de vereniging reacties van gemeenten verzamelen.

Bij de afgifte van een bouwvergunning brengen gemeenten doorgaans bouwleges in rekening. Ook als het bestemmingsplan ouder dan tien jaar is. Volgens de wet mag dit niet, maar bijna niemand weet dat, zo meldt De Volkskrant.

Provincies willen zeker weten dat zij in de nieuwe Omgevingswet goede mogelijkheden houden om in te grijpen als gemeenten overtollige winkel- en kantorenmeters in hun bestemmingsplannen laten staan. De manier waarop Utrecht kantorenleegstand te lijf gaat, dient als lichtend voorbeeld.

Rond het Utrechts natuurgebied Kromme Rijn werken drie gemeenten – Bunnik, Wijk bij Duurstede en Houten – aan een gezamenlijke omgevingsvisie. Zodat het beleid rond zonnepanelen, gewasbescherming en beeldkwaliteit aan beide oevers en langs het grootste deel van het stroomgebied van de rivier hetzelfde is.

De omgevingsvisie voor gemeenten is verplicht, maar vormvrij, zo staat het vooralsnog in de Omgevingswet. En dus gaan gemeenten op eigen wijze aan de slag met hun visie op de leefomgeving. In Capelle aan den IJssel lees je de visie met een QR-code, ter plekke op straat.

Een nieuw instrument voor gemeenten om te zorgen voor participatie en kwaliteit van plannen voor de leefomgeving: het meerwaardegesprek. Een verzoek vanuit de Tweede Kamer om het gesprek als verplichting op te nemen in de Omgevingswet, zal minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) niet honoreren. Maar ze beveelt het instrument gemeenten van harte aan.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten herkent zich niet in de kritiek van ten minste 65 gemeenten en omgevingsdiensten op het wetgevingsproces van de Omgevingswet. Tweede Kamerleden stelden maandag vragen over de “ruis” tussen vereniging en achterban.

Hoe kan een omgevingsdienst zijn toezichtcapaciteit nog slimmer verdelen? De Gelderse Omgevingsdiensten lijken daar een oplossing voor te hebben gevonden. Met de gegevens van het nieuwe centrale gegevenspunt I-GO wordt duidelijk welke bedrijven goed en slecht de regels naleven. Daarnaast maken de gegevens door de vorming van deze database een enorme kwaliteitsslag. Volgens directeur Henk Jan Baakman wordt er een grote stap richting de Omgevingswet gezet.

Tientallen gemeenten en omgevingsdiensten bekritiseren de manier waarop zij worden betrokken bij de totstandkoming van de Omgevingswet. Uit schriftelijke reacties op de internetconsultatie van de AMvB’s (uitvoeringswetten) weerklinkt frustratie.

De gemeente Zaanstad gaat dit jaar 1 integrale Omgevingsverordening opstellen. Die vervangt straks de zeventien verordeningen die nu in Zaanstad regels stellen over de fysieke leefomgeving. De gemeente loopt hiermee voorop in het voorsorteren op het omgevingsplan dat onder de nieuwe Omgevingswet vereist is.

Bij bijna 1 op de 5 gemeenteraden is de Omgevingswet nog niet in de raad ter sprake gekomen. Tegelijkertijd weet 85 procent van de raadsleden geheel (27,6%) of gedeeltelijk (56,3%) wat de Omgevingswet gaat betekenen voor de inwoners en voor de rol van de raad. Ze willen er al in de huidige raadsperiode mee aan de slag.

Voor overheden die met een initiatief vast willen werken aan de doelen van de Omgevingswet, is geld en expertise beschikbaar. Vanaf deze week tot eind dit jaar is er voor circa honderd projecten maximaal 10.000 euro aan te vragen via het programma Aan de slag met de Omgevingswet.

Minder inhoudelijke kennis, meer communicatieve vaardigheden. Dat is in het kort de verandering die de ambtenaren in het ruimtelijk domein moeten maken om de nieuwe omgevingswet goed te kunnen uitvoeren. Net als in andere vakgebieden worden vaardigheden als netwerken, onderhandelen en samenwerken met burgers steeds belangrijker. En dat is voor sommige ambtenaren flink wennen.

Gemeenten hebben nog weinig aandacht voor de impact die de Omgevingswet heeft op de ambtelijke organisatie en de werkcultuur. Ze benaderen de nieuwe wet voor de leefomgeving vooral instrumenteel en met een ruimtelijk-juridische focus. Experts voorzien dat forse aanpassingen van de organisatiestructuur en –cultuur nodig zijn. Maar de gemeentesecretaris – de functionaris die daarmee aan de slag moet - is nog beperkt betrokken bij de voorbereidingen van de stelstelwijziging.

Wat vergt de nieuwe Omgevingswet van de informatiehuishouding en wat gaat de ambtenaar daarvan merken? Weinig staat nog vast, maar burgers en bedrijven zullen wel sneller zaken kunnen afhandelen met de verantwoordelijke ambtenaren. Op bezoek bij het Kadaster.

Onder ambtenaren heerst angst om fouten te maken. Onzichtbaar zijn is veilig. Maar durven is belangrijker, zegt Nynke Schaaf (eerst ambtenaar, nu "verbinder"). De nieuwe Omgevingswet daagt ambtenaren daartoe uit. 'Sta voor je kennis en keuzes. Dat is je ambtelijke plicht.'

In grote meerderheid zijn het ruimtelijke ordenaars die de grote stelselwijziging bij gemeenten aan het voorbereiden zijn, blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en Antea Group onder gemeenteambtenaren. Een risico voor het integrale gedachtengoed van de nieuwe wet voor de leefomgeving.

Met de Omgevingswet veranderen de rollen van de overheid en de burger. Maar wat is de rol van de gemeenteraad? Bij de voorbereidingen voor de invoering van de Omgevingswet is daarover nog veel onduidelijk. Bij raadsleden zelf, maar ook bij wethouders.

Niet langer geldt 2018 als invoeringsjaar van de Omgevingswet, maar 2019. In een brief aan de Tweede Kamer meldt minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) dat de inwerkingtreding is verschoven naar begin 2019.

De Omgevingswet is nog niet goed doorgedrongen in het hoger onderwijs. Hbo-instellingen en universiteiten bereiden toekomstige professionals in de leefomgeving nog veel te weinig voor op de nieuwe wet. Dat constateert het Netwerk Jong Leefomgeving, waarin jonge professionals die zich bezighouden met de fysieke leefomgeving zijn verenigd.

Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied behoort met zijn razendsnelle digitalisering van werkprocessen tot de kopgroep voor de aansluiting op het Digitale Stelsel Omgevingswet. Het leverde de dienst onlangs een verkiezing op voor winnaar van de Eenvoudig Beter Trofee. Programmamanager van Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied Patricia Croese legt aan Binnenlands Bestuur uit wat de aanpak van NZKG zo succesvol maakt.

De koepelorganisaties VNG, IPO, Unie van Waterschappen en het rijk zijn het eens over de kosten- en batenverdeling van de Omgevingswet. Gemeenten betalen jaarlijks zeventig procent van de uitvoeringskosten van het nieuwe stelsel, zo is afgesproken in een verdeelsleutel, met een maximum van veertig miljoen euro per jaar. Er komt geen korting op het Gemeente- en Provinciefonds.

Onteigening gebeurt straks niet meer door de Kroon; gemeenten en provincies kunnen daar zelf over besluiten. Dat wordt mogelijk door een aanpassing van de Onteigeninsgwet, die op gaat in de Omgevingswet. Gemeenten en provincies zijn blij met de vereenvoudiging, maar hebben nog wel wat vragen.

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wint dit jaar de Eenvoudig Beter Trofee. Uit de lijst van zes genomineerden kwamen zij als beste uit de bus. De omgevingsdienst is druk aan de slag om werkprocessen met elkaar te verbinden en deze te digitaliseren, aldus minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu), die de prijs vanmiddag uitreikte.

De decentrale overheden zijn blij met de Omgevingswet, denkt minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu, VVD). Zelf is ze tevreden over het verloop van het wetgevingsproces en de brede steun die ze wist te verwerven, ook deze week weer in de Eerste Kamer. De inhoud van de wet - het veelomvattende terrein van de leefomgeving - vraagt ook om brede steun, zegt ze in een interview met Binnenlands Bestuur. ‘We hebben daarom veel geïnvesteerd in het betrekken van partijen. Dat betekent ook af en toe iets inleveren.’

De Eerste Kamer heeft vanmiddag met ruime meerderheid ingestemd met de Omgevingswet. Met een motie heeft de Senaat vastgelegd dat omgevingsvergunningen voor onomkeerbare activiteiten niet na twee, maar na vier weken in werking mogen treden.

De Omgevingswet kan rekenen op brede steun in de Eerste Kamer. Daarvoor moest minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) dinsdag wel enkele toezeggingen doen. Participatie voor burgers moet beter worden verankerd en onomkeerbare omgevingsbesluiten mogen pas vier weken na het besluit in werking treden.

De Eerste Kamer verlangt nog diverse verbeteringen aan de Omgevingswet. Vooral over de onderwerpen participatie en rechtsbescherming voor burgers, de eigen afwegingsruimte voor gemeenten en de financiering hebben veel partijen nog kritische vragen en opmerkingen.

De Tweede Kamer voorziet grote problemen bij de implementatie van de Omgevingswet. In een motie van GroenLinks roept de Kamer de regering op om ervoor te zorgen dat gemeenten handvatten krijgen om daadwerkelijk integrale besluiten over de leefomgeving te kunnen nemen, met oog voor gezondheid en duurzaamheid. Een motie van de SP voor betere afstemming met de wet VTH is unaniem aanvaard.

De vergunningafhandeling kan ruimtelijke projecten kan een stuk sneller en goedkoeper als gemeenten, provincies en waterschappen een stapsgewijze aanpak kiezen. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) adviseert het ministerie van Infrastructuur en Milieu om dat in de Omgevingswet te regelen.

Trots melden deze week twee gemeenten dat zij als eerste een omgevingsplan ter inzage leggen. Boekel en Alphen aan den Rijn draaien mee in een pilot om te experimenteren met het nieuwe instrument van de Omgevingswet.

Lokale bestuurders moeten nu in actie komen om het ambtelijk apparaat klaar te stomen voor de Omgevingswet. Zeven bestuurders van gemeenten, provincies en een waterschap vertellen in een online publicatie hoe zij hieraan werken. ‘Iedereen moet straks de dikke pillen met regeltjes durven loslaten’, stelt René Peerenboom, wethouder in Uden.

De Omgevingswet is op dit moment een puzzel met ontbrekende stukjes. Of gemeenten daadwerkelijk beter af zijn met het nieuwe stelsel, is nu nog niet te beoordelen, stelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Hoe kunnen gemeenten met de Omgevingswet straks integrale afwegingen over de fysieke leefomgeving maken nu ze voor een deel van hun uitvoeringstaken “strak in het pak genaaid” zitten bij de regionale omgevingsdiensten?

Omgevingsdiensten dreigen een aanzienlijke takenuitbreiding te krijgen als gevolg van de wet VTH. Dat constateren gemeenten die reageerden via de internetconsultatie van het Wijzigingsbesluit Omgevingsrecht, een uitvoeringswet (AMvB) bij de wet VTH. Gemeenten zijn daar niet blij mee.

In de uitvoeringsregels (AMvB’s) van de Omgevingswet is nog niet goed geregeld dat gemeenten meer eigen afwegingsruimte krijgen in beslissingen over de leefomgeving. Het is nog onzeker of de wet het werkelijk eenvoudiger en beter maakt voor burgers, bedrijven en gemeenten.

Wethouder Arno van Kempen (D66) is in de gemeente Teylingen belast met de implementatie van zowel de 3D’s als de Omgevingswet. Drie vragen over wat dat hem leert.

Bestuurders en ambtenaren die zich gaan bezighouden met de invoering van de Omgevingswet, doen er goed aan om terug te kijken naar die andere grote stelselwijziging: de decentralisaties op het sociaal domein (3D). Daar kunnen we van leren, stelt adviesbureau Berenschot.

De uitvoeringsregels van de nieuwe Omgevingswet zouden moeten worden verwerkt in één Algemene Maatregel van Bestuur (AmvB), in plaats van de huidige vier die het ministerie van Infrastructuur en Milieu nu heeft opgesteld. Dat stelt Jan van den Broek, juridisch adviseur Omgevingswet bij VNO-NCW en MKB-Nederland.

Gezondheid in de Omgevingswet moet niet alleen gaan over de fysieke leefomgeving. Ook onderwerpen als sociale veiligheid, meer bewegen en minder stress zouden moeten terugkeren in het ruimtelijke beleid van overheden. De Nationale Omgevingsvisie kan daartoe een aanzet geven.

Uitnodigingsplanologie, burgerinitiatieven; mooie begrippen in het moderne denken over de leefomgeving. Maar waar staan college en gemeenteraad als inwoners en ondernemers hun eigen plan trekken? Gemeente Veere ontdekte het gaandeweg en is enthousiast over de nieuwe rol.

Gemeenten lopen fors achter op de planning voor de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT). De planning was aanvankelijk dat bronhouders hun laatste gegevens voor oktober 2015 aanleverden. Inmiddels wordt verwacht dat 40 procent in januari 2016 de eindstreep haalt.

Over de deze zomer door de Tweede Kamer aangenomen Omgevingswet is praktisch iedereen tevreden. Maar hoe pakken de ambities en voornemens over de leefomgeving uit in de uitvoeringswetgeving waar gemeenten, provincies en waterschappen mee moeten werken vanaf 2018? Maandag ontvangen zij conceptversies van de vier Algemene Maatregelen van Bestuur (AmvB’s) voor een eerste reactie.

Voor de transformatie van de leegstaande Tapijnkazerne werkt Maastricht met een volledig flexibel bestemmingsplan. ‘Het kan eigenlijk alle kanten op, al naar gelang de behoefte.’ De Tapijnkazerne in Maastricht is niet meer wat het was: kazerne. In 2010 vertrokken de laatste militairen en in 2013 verkocht het rijk de grond: een dozijn voetbalvelden groot, inclusief gebouwen. De gemeente wilde het tegen de binnenstad aan gelegen complex, waar iedereen altijd omheen moest, bij de stad trekken.

Met een wet kun je geen land inrichten, wel met politieke keuzes, zegt Co Verdaas, voorheen gedeputeerde, nu adviseur. Toch kan de Omgevingswet helpen in de strijd tegen leegstand. ‘Omgevingsplan en omgevingsvisie zijn een correctie op het visieloos plannen maken.’

Ommen was in 2013 de eerste gemeente in Nederland die een omgevingsvisie vaststelde. Er kwamen niet alleen ambities en ideeën in over de fysieke leefomgeving, maar ook over de economie en het sociaal domein. Wat kunnen we leren van Ommen?

Uitvoering van een door de Kamer aanvaarde motie kan een groot deel van de beoogde (tijd)winst van de Omgevingswet ongedaan maken. Die motie stelt dat in bepaalde gevallen eerst advies aan de Hoge Raad moet worden gevraagd, voordat een besluit kan worden genomen. Met deze tussenstappen ondervindt de procedure minimaal een jaar vertraging.

De ontwikkeling van het ICT-stelsel van de Omgevingswet is een enorm project met vele kritisch meekijkende ogen. Uiteindelijk moet er uit het project een realtime 3D-omgeving ontstaan, zo vertelt Marjan Bevelander over uitdagingen en knelpunten van de wet aan Binnenlands Bestuur.

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) werkt aan een verbeterde versie van de ladder voor duurzame verstedelijking. Op het instrument is veel kritiek. Het moet ervoor zorgen dat nieuwe bouwplannen worden afgestemd op de regionale behoefte, maar leidt vooral tot een hausse aan juridische procedures om plannen tegen te houden.

De voorgenomen reorganisatie van Binnenlandse Zaken (BZK) is een slechte zaak. De Nederlandse bouwsector is bang dat een ‘uitgekleed’ ministerie onvoldoende gewicht in de schaal kan leggen om de belangen van de gebouwde omgeving adequaat te behartigen.

De Tweede Kamer heeft gisteren toch gekozen voor een verplichte omgevingsvisie voor gemeenten. Het wetsvoorstel Omgevingswet, dat gisteren met ruime meerderheid is aangenomen, is door de Kamer op tientallen punten gewijzigd met amendementen en moties. Zo mogen gemeenten maximaal een omgevingsplan maken voor de hele gemeente.

Rijkswaterstaat krijgt een coördinerende rol bij de invoering van de Omgevingswet bij gemeenten, provincies en waterschappen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gaat het onderzoek leiden naar een eerlijke verdeling van lasten en baten. Dat zijn de decentrale overheden overeen gekomen met het rijk. Deze en andere afspraken staan in het bestuursakkoord implementatie Omgevingswet.

De Tweede Kamer steunt, met veel complimenten aan ambtenaren en minister Melanie Schultz, de Omgevingswet. Bij de plenaire behandeling bleek woensdagavond dat gemeenten de bevoegdheid krijgen om permanent te kunnen afwijken van milieunormen. Daarmee wordt het mogelijk om te wonen op “unieke locaties” en daarbij hinder van geluid of stank te accepteren.

Gemeenten wijzen te veel gebieden aan als archeologisch zoekgebied. Onderzoeken lopen op niets uit, waardoor ontwikkelaars en andere initiatiefnemers onnodig kosten maken en het draagvlak voor archeologisch onderzoek bij het bedrijfsleven terugloopt. In de Omgevingswet moet dat worden gerepareerd.

Provinciekoepel IPO heeft na de moeizaam tot stand gekomen afspraken met gemeenten, waterschappen en het rijk liever geen inmenging van het parlement over de bestuurlijke verhoudingen in de Omgevingswet. GGD GHOR Nederland is juist blij met de inbreng van de Tweede Kamer over het onderwerp gezondheid.

De ruimte die gemeenten krijgen om ontwikkelingen met een risico voor de volksgezondheid tegen te houden, wordt in de Omgevingswet explicieter omschreven. En het parlement maakt nog voor het zomerreces de keuze voor een al dan niet verplichte omgevingsvisie voor gemeenten. Dat is de uitkomst van het tweede wetgevingsoverleg over de Omgevingswet.

Een verplichting voor gemeenten om een omgevingsvisie vast te stellen is niet nodig. Dat stelt minister Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu) in de beantwoording van vragen die de Tweede Kamer maandag stelde in het wetgevingsoverleg over de Omgevingswet. Schultz verwacht dat gemeenten uit eigen beweging een omgevingsvisie zullen maken. 33 Gemeenten zijn daar al mee bezig.

Hoe vallen de kosten en baten van de Omgevingswet uit, zowel voor rijk als provincies en gemeenten? Dat was een van de belangrijkste vragen van de fracties in de Tweede Kamer tijdens het eerste mondelinge debat maandag over de nieuwe wet. Zorgen zijn er ook over gezondheidsnormen en het ambitieuze ict-traject, de Laan van de Leefomgeving.

Terwijl het overgrote deel van Nederland uit landelijk gebied bestaat, heeft het rijk nauwelijks aandacht voor de trends en problemen in buitengebieden. De focus van de rijksoverheid ligt op steden en topsectoren, stelt de Vereniging Nederlandse Gemeenten. De VNG wil meer oog voor wat er speelt in het landelijk gebied.

De Commissie Milieueffectrapportage (m.e.r.) heeft in 2014 ongeveer 40 procent minder adviezen uitgebracht dan in het jaar daarvoor, zo blijkt uit het woensdag gepresenteerde jaarverslag. Voorzitter Kees Linse hoopt wel dat het milieubelang in de ruimtelijke procedures voldoende geborgd blijft: ‘Schiphol, schaliegas, energieakkoord: er komen veelomvattende dossiers aan met mogelijk grote gevolgen voor de leefomgeving’.

Ondernemers zijn, naast burgers, de belangrijkste gebruikers van de Omgevingswet. Voor hen moeten de regels over de fysieke leefomgeving eenvoudiger en beter worden. Toch komt het woord “bedrijf” in de hele Omgevingswet niet voor. Onbegrijpelijk vinden VNO-NCW en MKB-Nederland. Ze pleiten voor een apart hoofdstuk Bedrijven in de wet.

De Tweede Kamer staat nog steeds goeddeels aan de zijlijn bij het invullen van de Omgevingswet. In de conceptwet waren de regels waaraan burgers en bedrijven zich moeten houden niet opgenomen. De regering deed aanpassingen na dit kritiekpunt van de Raad van State, maar die hebben niet gezorgd voor meer regels in de wet. De mogelijkheden van de Tweede Kamer om daarop invloed uit te oefenen, zijn iets verbeterd, maar zeker niet optimaal.

Gemeenten nemen zelf het voortouw bij de invoering van de Omgevingswet. Ze willen, binnen kaders, zelf kunnen beslissen of ze strengere of soepeler normen hanteren voor bijvoorbeeld stank, geluid en trillingen.

Vijf jaar Crisis- en herstelwet (Chw) heeft bij veel gemeenten het werken in de geest van de Omgevingswet in beeld gebracht. Uit circa 150 lokale experimenten komt kennis en ervaring met het soepeler omgaan met regelgeving, zowel in de bouw als in de leefomgeving. Bijna veertig gemeenten werken al aan een omgevingsplan, het nieuwe instrument dat in 2018 het bestemmingsplan vervangt.

De omgevingsvisie wordt waarschijnlijk toch een verplicht instrument voor gemeenten in de Omgevingswet. Gemeenten vinden het belangrijk om hun visie op de leefomgeving op papier te zetten, merkt Arjan Nijenhuis, plaatsvervangend directeur van het Omgevingswetprogramma Eenvoudig Beter van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). Niet eenvoudig overigens om te maken, stelt Utrecht, een van de circa dertig gemeenten die proefdraaien met de omgevingsvisie.

De invoering van een nieuw digitaal stelsel voor de Omgevingswet kost naar schatting 215 miljoen euro aan opstartkosten. Daarvan komt 85 miljoen voor rekening van gemeenten, provincies en waterschappen. Jaarlijks is 47 miljoen euro nodig voor exploitatie en doorontwikkeling.

Met een project voor herontwikkeling van het historische industrieterrein De Hemmes, is gemeente Zaanstad winnaar van de jaarlijkse Omgevingswetprijs van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Nu al Eenvoudig Beter-trofee 2014. 

Gemeenten kunnen naar verwachting binnen enkele weken veehouders extra gezondheids- en duurzaamheidseisen opleggen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) probeert dat te regelen in een Algemene maatregel van Bestuur (AmvB). Die ligt op dit moment voor advies bij de Raad van State.

Nederland kent unieke landschappen en stadsbeelden, fraai ingepaste infrastructuur. Maar door de Omgevingswet kunnen we onze planningstraditie kwijtraken, zegt hoogleraar Wouter Vanstiphout. Deze maand komt hij met zijn advies over de nieuwe wet.

Een betere afstemming van verstedelijking en infrastructuur vraagt van beleidsmakers de moed om te kiezen én de wil om te delen. Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in haar vandaag verschenen rapport Kiezen én delen.

De gemeenten zijn niet van plan eenzijdig op te draaien voor de 600 miljoen euro besparing die de Omgevingswet moet opleveren. In een brief aan de Tweede Kamercommissie Infrastructuur en Milieu stelt de VNG dat de wet het gemeenten niet waard is ‘ons hoofd in een financiële strop te steken.’

De watertoets blijft behouden als instrument waarmee overheden toetsen of ruimtelijke plannen niet botsen met waterbelangen. Daar gaat het Rijk voor zorgen, meldt minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) in de begroting van haar departement. Een verplichte toets lijkt er niet te komen.

Provincies kunnen niet uit de voeten met de nieuwe wet die ervoor moet zorgen dat gemeenten en provincies het aantal dieren in veehouderijen kunnen beperken vanwege gezondheidsrisico’s. Het IPO (Interprovinciaal Overleg) heeft het wetsvoorstel van staatssecretaris Sharon Dijksma (Economische Zaken) als “onuitvoerbaar” bestempeld. 

Met een zogeheten ICT Haalbaarheidstoets, waarvoor ICT-bedrijven worden uigenodigd, wil het ministerie van I&M erachter komen of de geplande Laan van de Leefomgeving, een digitaal stelsel rond de Omgevingswet, wel haalbaar is. Marktpartijen moeten immers een groot deel van het stelsel invullen.

Private partijen die bouwplannen toetsen, stellen daaraan hogere eisen dan de gemeente. Dat meldt de Eindhovense wethouder Marco van Dorst (Ruimtelijke Ordening en Financiën) in reactie op de conceptwet waarin wordt geregeld dat niet langer gemeenten, maar marktpartijen verantwoordelijk worden voor de bouwtechnische toets van bouwplannen. Eindhoven experimenteert daar al mee.

Gemeenten gaan het toetsen van bouwplannen stap voor stap uit handen geven aan de markt. Als eerste geldt dat voor bouw en verbouw van woningen, kleine flats en eenvoudige bedrijfsgebouwen, tachtig procent van alle bouwwerken. In een later stadium volgen bibliotheken, gemeentehuizen en hoge flats. Uiteindelijk geldt het stelsel ook voor zeer complexe bouwwerken, zoals een metrostation, ziekenhuis of voetbalstadion. Gemeenten en provincies houden de mogelijkheid om in te grijpen als zij vermoeden dat er iets mis is.

Met een experimenteerwet moet het op korte de mogelijk worden dat gemeenten het instrument stedelijke herverkaveling kunnen gaan gebruiken. Dat stelt de Commissie Stedelijke Herverkaveling in het advies dat zij gisteren overhandigde aan minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu). Het instrument is niet bedoeld als methode voor goedkope onteigening, klonk daarbij de waarschuwing aan gemeenten.

Ambtenaren, burgers en bedrijven kunnen straks beter hun weg vinden in de brij aan informatie over de leefomgeving. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) werkt aan een nieuw digitaal stelsel: de Laan van de Leefomgeving. Dat moet ervoor zorgen dat de Omgevingswet goed kan worden uitgevoerd. I&M presenteerde het stelsel donderdag tijdens de informatiebijeenkomst over de Omgevingswet in Utrecht.

Gemeenten en provincies krijgen de mogelijkheid om grenzen te stellen aan het aantal dieren in veehouderijen op hun grondgebied. Dat staat in het conceptwetsvoorstel Dieraantallen en Volksgezondheid, van staatssecretaris Sharon Dijksma (Economische Zaken). Volgens GGD Nederland is dat een stap vooruit, maar is de maatregel onvoldoende om de risico’s van dierziekten te beheersen.

Gemeenten en provincies zijn tevreden over het wetsvoorstel Omgevingswet dat minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu (I&M) gisteren naar de Tweede Kamer stuurde. Daarmee is een betekenisvolle stap gezet naar toekomstbestendig omgevingsrecht, stelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in een reactie. De Unie van Waterschappen wacht nog op duidelijkheid.

Als provincies ruimtelijke plannen van gemeenten willen blokkeren, mag dat alleen nadat daarover bestuurlijk contact is geweest met die gemeente. Ook moet dat besluit gebaseerd zijn op beleid dat door Provinciale Staten is vastgesteld. Deze eisen stelt de nieuwe Omgevingswet aan het interventie-instrument voor provincies, de reactieve aanwijzing.

Provincies houden de mogelijkheid om plannen voor grootschalige winkelcomplexen aan de randen van de stad tegen te houden. Minister Schultz komt terug op de voorgenomen wijziging van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) die het provincies onmogelijk zou kunnen maken een actief detailhandelsbeleid te voeren.

De nieuwe colleges moeten niet bij de pakken neerzitten nu de economische crisis de stedelijke ontwikkeling in een houdgreep heeft. Integendeel, ze moeten inzetten op een ‘stedelijk akkoord’, stelt het netwerk Directeuren Stedelijke Ontwikkeling (DSO).

Minister Schultz van Haegen (VVD, Infrastructuur en Milieu) is niet van plan om in de Omgevingswet gehoor te geven aan de roep om gezondheidsnormen in de wet, of toetsen voor veiligheid, natuur of kwaliteit van de omgeving. Alleen de watertoets maakt nog een kans, zegt Schultz in een interview met Binnenlands Bestuur van deze week.

Gemeentelijke bestemmingsplannen stroken lang niet altijd met de vigerende provinciale verordeningen. En als het waterschap er dan ook nog een verschillend label aan hangt, leidt dat zomaar tot ‘juridische gaten in de dijk’.

De gemeente Apeldoorn is door ruim honderd bestuurders van gemeenten, provincies en waterschappen uitgeroepen tot winnaar van de Nu al Eenvoudig Beter-trofee. Apeldoorn geeft met zogenoemde 'kookboeken' voor de ontwikkeling van de omgeving handvatten voor initiatieven in de openbare en fysieke ruimte.

Hoeveel longkankerdoden scheelt een snelheidsverlaging? Welk effect heeft het toestaan van meer nachtelijk fabriekslawaai op de gesteldheid van omwonenden? Het RIVM werkt aan een methode om ruimtelijke ontwikkelingen te kunnen toetsen op gezondheidsrisico’s.

Hoeveel longkankerdoden scheelt een snelheidsverlaging, en welk effect heeft het toestaan van meer nachtelijk fabriekslawaai op de gesteldheid van omwonenden? Ruimtelijke ontwikkelingen kunnen in de toekomst worden getoetst op gezondheidsrisico’s. Het RIVM ontwikkelt een methode om verschillende milieugezondheidsrisico’s onder één noemer te brengen.

Meer dan drie kwart van de gemeenten houdt zich op bestuurlijk niveau nog niet bezig met de Omgevingswet. Veel gemeenten zien de wetswijzigingen bovendien als “oude wijn in nieuwe zakken”. Dat blijkt uit onderzoek van ingenieursbureau Oranjewoud onder honderd gemeenten.

Het verdwijnen van het begrip 'inrichting' in de nieuwe Omgevingswet geeft problemen voor bedrijven en bedrijventerreinen. Die zorg uitten de Zuid-Hollandse milieugedeputeerde Rik Janssen en deskundigen tijdens de Dag van de Omgevingswet, georganiseerd door VVM (netwerk van milieuprofessionals) gisteren in Den Haag.

D66-Kamerlid Kees Verhoeven heeft vragen gesteld aan de ministers Schultz en Opstelten over de zorgen die bij de brandweer leven over de borging van brandveiligheid in het omgevingsrecht.

De nieuwe Omgevingswet heeft te weinig aandacht voor veiligheid, vindt Brandweer Nederland. De adviesrol van de brandweer bij bouwinitiatieven is niet goed geregeld. En het plan om bouwkundige toetsing uit te besteden aan de markt is, zonder de brandweer als adviseur, ook slecht voor de veiligheid van gebouwen, gebruikers en brandweerpersoneel.

De adviesrol van de brandweer bij bouwinitiatieven is niet goed geregeld in de Omgevingswet. En het plan om bouwkundige toetsing uit te besteden aan de markt is, zonder de brandweer als adviseur, ook slecht voor de veiligheid van gebouwen, gebruikers en brandweerpersoneel.

De Omgevingswet gaat, met meer beleidsvrijheid en afwegingsruimte voor gemeenten, heus niet ten koste van de rechtszekerheid van burgers en bedrijven. Critici zouden wat meer vertrouwen mogen hebben in de controlerende werking van de lokale democratie. Dat zegt minister Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu) in een interview met Innoranje, het magazine van Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud.

De vele knelpunten waar gemeenten en andere gebruikers tegenaan lopen in het omgevingsrecht, zijn niet op te lossen met enkel nieuwe regelgeving. Dat vraagt om een gedragsverandering bij ambtenaren en andere gebruikers van het omgevingsrecht. ‘Een houding van er samen uit willen komen’.

Er komt weinig van het integrale karakter van de Omgevingswet terecht als minister Melanie Schultz van Infrastructuur en Milieu met gemeenten, provincies en waterschappen nog aparte afspraken maakt over de wet. Dat stellen VNO-NCW en MKB-Nederland naar aanleiding van de onlangs gemaakte afspraken met de Unie van Waterschappen.

Waterbeheerders zijn bevoegd vergunningen te verlenen en te handhaven voor de veiligheid, kwantiteit en kwaliteit van water. Dat zijn het ministerie van Infrastructuur en de Unie van Waterschappen overeengekomen.

De waterschappen vrezen extra bestuurlijke drukte op het water bij invoering van de nieuwe Omgevingswet. ‘Dit moet echt anders.’ 

De nieuwe regels waarmee gemeenten en provincies volksgezondheid kunnen laten meewegen bij vergunningen voor veehouderijen, zijn een keerpunt voor de veehouderij. ‘Het kabinet stelt grenzen aan de groei en geeft meer aandacht aan volksgezondheid’, zegt Hugo Backx, directeur van GGD Hart voor Brabant.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is in gesprek met provincies over de uitwerking van een interventie-instrument. De harde woorden van verzet die eerder klonken tegen de bemoeienis van provincies met de ruimtelijke ordening, lijken daarmee van tafel.

De nieuwe Omgevingswet mag dan goed zijn voor ruimtelijke ontwikkelingen; de wet gaat wel ten koste van natuur en milieu. Dat constateert het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) in de studie Milieueffectentoets Wetsvoorstel Omgevingswet, uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en de Tweede Kamer.

In de nieuwe Omgevingswet is de zorg voor kwaliteit van openbare ruimten zoals pleinen, wegen, bossen en dijken niet goed geregeld. Ook is in de conceptwet geen bestuurslaag verantwoordelijk gesteld voor de ontwerpkwaliteit van alles dat verder gaat dan een bouwwerk. Dat stelt het College van Rijksadviseurs (CRA) in een ongevraagd advies aan minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu).

Tussen de koepels voor gemeenten (VNG) en provincies (IPO) is onenigheid ontstaan over de mogelijkheid van provincies om lagere overheden hun wil op te leggen. In de Omgevingswet komt daarvoor alsnog een ‘interventie-instrument’, meldt het IPO verheugd. ‘Dit komt als een duveltje uit een doosje’, reageert de VNG.

De rol van waterschappen als bevoegd gezag over waterkwaliteit en -veiligheid is niet vastgelegd in de toetsversie van de Omgevingswet. De Unie van Waterschappen (UvW) maakt zich daar zorgen over. ‘Zo kunnen we niet optreden bij calamiteiten’, zegt Peter Glas, voorzitter van de UvW.

De Crisis- en herstelwet, bedoeld om bouwprojecten sneller uit te kunnen voeren en daarmee de crisis tegen te gaan, wordt een permanente wet, in ieder geval tot 2017.

De Wet natuurbescherming gaat op termijn op in de Omgevingswet. In het voorstel voor de Omgevingswet worden vooruitlopend daarop vast drie instrumenten uit het wetsvoorstel natuurbescherming opgenomen: het beheerplan voor Natura 2000-gebieden, onderdelen van de op te stellen natuurvisie en de vergunningsprocedure.

In de Omgevingswet moeten ook gezondheidsnormen worden opgenomen, zodat gemeenten bouwplannen in bewoond gebied kunnen tegenhouden wanneer die schadelijk zijn voor de volksgezondheid. Daarvoor pleit GGD Nederland.

Het Interprovinciaal Overleg (IPO) stelt twee ‘zware eisen’ aan de Omgevingswet. Provincies moeten eigen verantwoordelijkheden en doorzettingskracht houden. Met dat laatste kunnen zij – indien nodig – provinciaal beleid opleggen aan gemeenten en waterschappen.

Het nieuwe instrument voor ruimtelijke ordening – het omgevingsplan – is een aanwinst voor gemeenten. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is tevreden over de uitkomst van de Omgevingswetdiscussie met het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M).

Gemeenten krijgen een nieuw instrument in handen voor de inrichting van de leefomgeving: het omgevingsplan. Met dit alternatief voor de omstreden omgevingsverordening, kan het aloude bestemmingsplan alsnog in de prullenbak.

De waterschappen kijken kritisch naar dit kabinet. Niet alleen stuurt Rutte 2 aan op opschaling en uiteindelijk opheffing van de waterschappen. Voor het zover is wordt er stevig bezuinigd en dreigt de nieuwe Omgevingswet bevoegdheden van de waterschappen in te perken. De Unie van Waterschappen (UvW) protesteert. Voorzitter Peter Glas heeft na een gesprek deze week met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de gemeenten en provincies weer vertrouwen in de nabije toekomst.

Het is mooi dat minister Melanie Schultz campagne voert voor overlevingspakketten in geval van een watersnoodramp. Maar om levens te redden zouden de waterschappen liever onveilige bouwplannen zelf willen kunnen tegenhouden. Dijkgraaf Toine Poppelaars van het Zeeuwse waterschap Scheldestromen reageerde op het interview van de minister in De Volkskrant afgelopen weekend.

Is het bundelen van wetten en regels, zoals in de Omgevingswet, puur politiek? Of kan ook worden voldaan aan de wetenschappelijke – en voor de hand liggende - eis dat het leidt tot minder complexiteit? Dat kan, betoogt Jan van den Broek, vorige maand in Maastricht gepromoveerd op onderzoek hiernaar. Maar het valt niet mee.

Het Omgevingsloket Online (OLO) blijkt voor onervaren aanvragers van omgevingsvergunningen voor een 'huis-tuin-en keuken-project' te ingewikkeld. De opvolger ('OLO 3') moet praktischer, maar wellicht ook uitgebreider, door er bijvoorbeeld een processysteem van te maken en uit te gaan van differentiatie in aanvragers.

Volgens minister Schultz is geen sprake van een 'stammenstrijd tussen ministeries' die betrokken zijn bij de totstandkoming van de Omgevingswet. Het proces verloopt goed, meldt de minister van Infrastructuur en Milieu. Ze hoopt binnenkort de concept-wet te kunnen voorleggen aan de bestuurlijke partners, de vijf adviescommissies en de formeel toetsende instanties

De Omgevingswet zou niet alleen moeten gaan over een gezonde en veilige leefomgeving, maar ook over ruimtelijke kwaliteit. Met het pleidooi Mooiwaarts roept een groep deskundigen ertoe op om kwaliteit als centrale doelstelling op te nemen in de Omgevingswet.

De vorming van de Omgevingswet verloopt chaotisch en is speelbal van een ‘ambtelijke stammenstrijd’. Dat stellen Duco Stadig en Ed Nijpels, adviseurs van minister Schultz, in een interview met de Staatscourant.

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) blijft pleiten voor de omgevingsverordening, het instrument dat in de nieuwe Omgevingswet het bestemmingsplan vervangt. Dat daardoor de problemen voor gemeenten groter worden, is onjuist, stelt I&M.

Het is het meest omstreden planologische instrument in het lokale bestuur: het bestemmingsplan. De afgelopen jaren werd het breed bekritiseerd. Maar het zijn de critici van toen die het bestemmingsplan nu alsnog verdedigen, constateert Friso de Zeeuw.

‘Prima, zo’n Omgevingswet, maar los dan wel de knelpunten op en begin niet voor de vorm aan een megaoperatie die geen inhoudelijke meerwaarde heeft.’ Aan het woord is Peter Noordanus, bestuurlijk begeleider vanuit de VNG van het praktijkonderzoek naar knelpunten in het omgevingsrecht.

Een Omgevingswet zonder bestemmingsplan maakt de ruimtelijke ordening voor gemeenten nog problematischer. Dat blijkt uit een praktijkonderzoek naar de knelpunten voor gemeenten in het omgevingsrecht. Het bestemmingsplan moet blijven, is nu de boodschap van de VNG, en de Omgevingswet moet stapsgewijs worden ingevoerd.

In Ommen hebben burgers voortaan nog maar met vijf bestemmingsplannen te maken. Alle 33 oude plannen zijn ondergebracht in thematische bestemmingsplannen: Wonen, Werken, Centrum, Kleine kernen en Buitengebied.

De grote variëteit aan gegevens over de fysieke leefomgeving die nodig zullen zijn voor de uitvoering van de Omgevingswet, moet op een centraal punt beschikbaar komen. Dat concludeert het RIVM uit een studie.

Gemeenten moeten in de nieuwe Omgevingswet meer eigen afwegingsruimte krijgen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu legt de nadruk op het vereenvoudigen van regels, terwijl het veel meer moet gaan over wegnemen van de restricties uit het omgevingsrecht.

Voor het landinrichtingsproject in Noordwest Overijssel zijn onlangs door drie verschillende overheden tegelijkertijd drie procedures doorlopen. Deze aanpak leverde een half jaar tijdwinst op en maakte de inspraakprocedure voor burgers begrijpelijker en toegankelijker.

Het wetsvoorstel voor de nieuwe Omgevingswet is grotendeels klaar voor een informele consultatieronde binnen en buiten bestuurlijk Den Haag. Op enkele onderdelen zet het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) nog ‘de puntjes op de i’.

Demissionair minister Schultz (Infrastructuur en Milieu) schept onduidelijkheid over de invoeringsdatum van de nieuwe Omgevingswet. Formeel houdt het ministerie vast aan het jaar 2014, terwijl een hoge ambtenaar onlangs 2018 een reëlere planning noemde. Op Kamervragen daarover zegt Schultz nu dat een exacte planning niet te maken is.

Overheden en plannenmakers doen veel onnodig onderzoek naar de milieueffecten van hun initiatieven. Bij onderzoeksinstituten ligt een schat aan informatie die nu voor hen niet toegankelijk is. Dat moet anders, vindt het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Mooi dat minister Schultz (infrastructuur en milieu) voortvarend aan de slag gaat met de nieuwe Omgevingswet. Maar er moet nog een hoop gebeuren, waarschuwt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ‘Schultz moet de wet niet overhaast invoeren.’

Het kabinet wil de Omgevingswet te snel invoeren, waarschuwt de Raad van State. Minister Schultz (Infrastructuur en Milieu) houdt onvoldoende rekening met de omvang en complexiteit van de operatie, schrijft de Afdeling advisering in een eerste advies over het wetsontwerp.

Gemeenten mogen voortaan zelf bepalen of ze een welstandstoets laten uitvoeren bij (ver)bouwprojecten. Er zijn al positieve ervaringen met welstandsvrij bouwen, maar gemeenten moeten wel een kader hanteren, leert de ervaring.

De nieuwe Omgevingswet moet beter aansluiten bij het Europees recht. ‘We moeten het niet ingewikkelder maken dan Europa van ons verlangt’, menen de vijf adviescommissies die deze week hun eerste gezamenlijke advies over de wet aanboden aan minister Schultz van Haegen.

Het is onduidelijk of de nieuwe Omgevingswet de beoogde 600 miljoen euro plankosten gaat besparen. Het bedrag is niet gebaseerd op onderzoek, maar een schatting van minister Schultz, constateerde de Tweede Kamer woensdag in een debat over de wet.

Uitnodigingsplanologie, burgerinitiatieven; mooie begrippen in het moderne denken over de leefomgeving. Maar waar staan college en gemeenteraad als inwoners en ondernemers hun eigen plan trekken? Gemeente Veere ontdekte het gaandeweg en is enthousiast over de nieuwe rol.

Ommen was in 2013 de eerste gemeente in Nederland die een omgevingsvisie vaststelde. Er kwamen niet alleen ambities en ideeën in over de fysieke leefomgeving, maar ook over de economie en het sociaal domein. Wat kunnen we leren van Ommen?