Utrechtse Heuvelrug betaalt graag wat meer ozb

Gemiddeld 7 procent moet Utrechtse Heuvelrug in de komende vier jaar bezuinigen. Om de financiën sluitend te krijgen, stelde de gemeente samen met de inwoners een crowdsource-begroting op. In plaats van de verwachte acht ideeën kwamen er honderd. 

Prangende dilemma’s
Bezuinigen op de bibliotheek of op de negen begraafplaatsen? Eén van de drie zwembaden sluiten of toch maar de ozb verhogen? Het waren prangende dilemma’s waar de 48.000 inwoners van Utrechtse Heuvelrug afgelopen zomer voor kwamen te staan. In de in 2006 ontstane fusiegemeente was het voorzieningenniveau in de dorpen grotendeels intact gebleven. ‘Vroeg of laat gaat dat wringen’, zegt de in mei aangetreden D66-wethouder Jan Willem van Dongen (Financiën, Economische Zaken). ‘Zeker als je ook nog eens de rijksbezuinigingen op je afkrijgt.’ Kiezen werd onvermijdelijk.

Crowdsourcen
De komende vier jaar moet Utrechtse Heuvelrug gemiddeld zo’n 5 miljoen euro in haar uitgaven snijden. Maar waar? Van Dongen had eerder bij het ministerie van Binnenlandse Zaken positieve ervaringen opgedaan met crowdsourcen. ‘Ik zie het als een goede manier om inwoners bij het bestuurlijke proces te betrekken. Je kunt zo in korte tijd veel mensen bereiken. En waar je als gemeentebestuur vaak binnen de geijkte ambtelijke kaders denkt, kan crowdsourcen je juist frisse ideeën opleveren.’

Begrotingswijzer
Eind juni werd met het project gestart. Alle door het ambtelijk apparaat bijeengebrachte bezuinigingsopties keerden terug in de Begrotingswijzer, een digitale enquête waarmee de inwoners van Utrechtse Heuvelrug hun voorkeuren konden aangeven. Uiteindelijk leidde dat tot 322 inzendingen, omgerekend krap een half procent van de totale gemeentebevolking. Van Dongen noemt het aantal ‘niet slecht’, zeker gezien de korte voorbereiding. ‘Zoiets moet groeien.’

Efficiencyslag
De meest frequent door de inwoners aangevinkte bezuinigingsopties verrassen niet. Een efficiencyslag bij het gemeentelijk apparaat, de verkoop van gemeentelijk vastgoed en snijden in het representatiebudget van B&W bleken zeer populair. En aan de inkomstenkant mocht de toeristenbelasting wel omhoog. ‘De invullers willen zichzelf niet graag pijn doen’, erkent Van Dongen. ‘Aan de andere kant prefereren vier van de vijf invullers een lichte verhoging van de ozb boven de sluiting van een van de zwembaden. Kijk, daar kunnen we iets mee.’

Eigen ideeën
Naast de in de Begrotingswijzer vermelde bezuinigingsposten mochten de inwoners van Utrechtse Heuvelrug ook eigen ideeën aanleveren. ‘We hadden werkelijk geen flauw benul wat ons te wachten stond’, zegt hoofd financiën Adrie Marinus. ‘Stel dat het ons acht ideeën oplevert, dachten we.’ Het werden er uiteindelijk twaalf keer zo veel: honderd. Marinus: ‘Daarvan leiden 29 direct tot een bezuiniging. Zo besparen we meteen al bijna acht ton. En 27 andere ideeën zijn in mijn ogen nog interessanter, maar die moeten we eerst verder onderzoeken.’

Begraafplaatsen
Die acht ton aan ingeboekte bezuinigingen komt onder meer voort uit inwonersuggesties om te besparen op het onderhoud van de negen begraafplaatsen en het gemeentelijke snippergroen. Dankzij meer samenwerking moeten de cultuurpodia efficiënter werken. Wethouder Van Dongen ziet de grootste winst op langere termijn in de bereidheid onder de bewoners om te snijden in de lokale voorzieningen. ‘Niet elk dorp zal in de toekomst nog een theater én een zwembad hebben. Bewoners zien in dat we dat beter op gemeentelijk niveau kunnen bekijken.’

Lees de hele reportage over Utrechtse Heuvelrug in Binnenlands Bestuur 22 of via de inlog.