Groene reus als inspirator voor Uden

Wat is de overeenkomst tussen een uitkeringsgerechtigde en de groene Dreamworks-lobbes Shrek? In Uden weten ze het antwoord. Een coöperatie moet er lokale uitkeringsgerechtigden gaan activeren, met de filmheld als voorbeeld.

Wie dacht dat familiefilms en innovatie in het sociaal domein niets met elkaar te maken hebben? Diegene zal verbaasd staan na een gesprek met Juanita van der Hoek en Kirsten Notten. Van der Hoek heeft als programmamanager sociaal domein van de gemeente Uden de regie over de oprichting van een coöperatie die een minimuminkomen moet gaan bieden aan mensen met weinig kansen op de arbeidsmarkt. Kirsten Notten hield zich in opdracht van Divosa bezig met het Udens concept. En daar kwam de sympathieke filmreus om de hoek kijken.

Bij de Udense coöperatie krijgen uitkeringsgerechtigden een minimuminkomen voor het werk dat ze kunnen doen, legt Van der Hoek uit. ‘Ook als dat vrijwilligerswerk, mantelzorg of werk net boven het niveau van dagbesteding is. We houden mensen die niet het vermogen hebben om mee te komen met de reguliere arbeidsmarkt daarmee in hun waarde.’

In leven gehouden

De Udense coöperatie wordt (als het college later dit jaar ten faveure van de plannen beslist) een van de origineelste testcases in het sociaal domein in Nederland. In het kader van onderzoek naar de mogelijkheden van een parallelle arbeidsmarkt, zullen de Start Foundation en de Universiteit van Tilburg het experiment nauwgezet volgen en onderzoeken. ‘Dat kan goed in Uden’, legt Van der Hoek aan het begin van het interview uit. ‘Uden is niet alleen heel erg gemiddeld in de leeftijdsopbouw van de bevolking, maar ook in de ondersteuningsbehoefte van haar inwoners en de bijstandsafhankelijkheid. De gemeente is klein genoeg voor korte lijnen en tegelijk voldoende groot om bruikbare effectmetingen uit te voeren. Dat leent zich dus goed voor experimenten.’

Van alle Udense uitkeringsgerechtigden zit 40 procent drie jaar of langer in de bijstand. ‘Die mensen ontwikkelen zich dan minstens drie jaar niet’, aldus Van der Hoek. ‘Zij worden alleen in leven gehouden en verder gebeurt er niets. Door hetzelfde geld anders uit te geven, halen we een hoger rendement uit het welzijnsgeld. Dat rendement verwachten we vooral in termen van positieve gezondheid. Door de omgeving van mensen beter in te richten, voorkom je weer een deel van de behoefte aan maatwerkvoorzieningen.’

Nieuwe vormgeving functie sociale werkplaats

De arbeiderscoöperaties die eind negentiende eeuw en begin vorige eeuw werden opgericht, voorzagen hun leden in onmisbare zaken als brood en huisvesting. Die werden betaalbaar doordat de leden hun bescheiden individuele krachten bundelden. ‘Ons hoofdproduct wordt inkomensverstrekking en de administratie die daarbij hoort’, zegt Van der Hoek. ‘De bedoeling is dat we uiteindelijk een netwerk van voorzieningen en sociale ondernemingen opbouwen, zodat we mensen daar ook kunnen detacheren. We brengen momenteel in kaart wie we allemaal willen betrekken. Behalve sociale ondernemingen willen we ook graag bewonersinitiatieven meenemen.’ Van der Hoek., groot fan van het right to challenge: ‘Als mensen weten hoe wij het nóg slimmer kunnen aanpakken, zie ik hen ook graag aansluiten.’

De Udense coöperatie wil drie verschillende soorten werkplekken gaan inrichten: schuilplekken voor conjunctuurwerklozen die redelijk makkelijk weer aan een baan komen als de economie na een crisis weer aantrekt; transitieplekken voor mensen die een opstapje nodig hebben en permanente plekken voor de blijvers die zo goed als geen kans maken op de reguliere arbeidsmarkt. ‘Wat dat betreft wordt het een nieuwe vormgeving van wat voorheen de functie van de sociale werkplaats was’, aldus Van der Hoek.  

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week (inlog)