Gedragsbeïnvloeding moet ongelukken landbouwvoertuigen voorkomen

Het aantal verkeersdoden is de afgelopen twintig jaar gedaald, maar het aantal ongelukken met landbouwvoertuigen bleef constant. Om dit tegen te gaan probeert de provincie Zuid-Holland met twee projecten het gedrag van jonge bestuurders en fietsers te beïnvloeden.

Wederzijdse beinvloeding

In Zuid-Holland vinden dit najaar twee educatieve projecten met grote landbouwvoertuigen plaats, afgeleid van het VOMOL-project (Veilig Omgaan Met Opvallend Landbouwverkeer) van de provincie Gelderland. Met Cumela, de branchorganisatie voor groen, grond en infra, werken de Regionale Projectgroepen Verkeersveiligheid (RPV’s) in de provincie samen aan wederzijdse beinvloeding van vaak jonge trekkerbestuurders en kinderen uit groep 7 en 8. 

Weinig botsvriendelijk
Jaarlijks vallen in Nederland gemiddeld 16 doden en 100 ernstig gewonden bij ongevallen met landbouwverkeer, vaak zijn de slachtoffers fietsers. Met name schoolgaande kinderen zijn extra kwetsbaar. Het feit dat het aantal ongevallen met landbouwvoertuigen constant is gebleven komt mede doordat deze voertuigen groot, zwaar en weinig “botsvriendelijk” zijn. Gedragsbeïnvloeding is een van de maatregelen om het aantal ongevallen te verminderen.

Slechtere registratie ongevallen
Projectleider Rien Visser, provincieambtenaar die zowel de stadsgewesten Haaglanden en Rotterdam als de provincie Zuid-Holland adviseert, zegt dat de RPV’s uitgaan van langjarige gemiddelden over het aantal verkeersongevallen. De laatste geanalyseerde cijfers dateren uit 2008. ‘De politieregistratie van verkeersongelukken is de afgelopen jaren sterk verminderd. Dodelijke ongelukken worden nog wel nauwkeurig bijgehouden, maar bij ernstige slachtoffers wordt wel het ongeval geregistreerd, maar niet meer welke plek of welk voertuig. RPV’s maken zich daar al jaren grote zorgen over. Minister Opstelten heeft beloofd de politie een instructie te geven over hoe deze registratie te verbeteren.’

Oorzaak meestal menselijk falen
Op basis van oudere cijfers proberen de RPV’s hun beleid te baseren. Ze gaan hierbij uit van driejarige gemiddelden. De gedragsbeïnvloeding vindt plaats door het bewust maken van oudere basisscholieren en jonge trekkerbestuurders van 16 jaar van hun omgeving. ‘Het doel is wederzijds begrip te kweken. We hopen dat beide groepen er onderling over praten. We proberen via plaatselijke media een groot publiek te bereiken. We maken bijvoorbeeld duidelijk dat een ploeg die naar links gaat, anderhalve meter naar rechts zwenkt. Je moet als fietser dus flinke afstand houden.’ Lange tijd is voor verkeersveiligheid alleen naar inrichting van wegen gekeken, vertelt Visser. ‘Maar in 90 procent van de gevallen is de oorzaak menselijk falen. Daarom zetten we nu in op gedragsbeïnvloeding.’

Zijbescherming verplichten
Gemeenten houden al rekening met verkeersveiligheid door bijvoorbeeld bij de aanbesteding van een bestek als voorwaarde te stellen dat veilige voertuigen worden gebruikt. ‘Die hebben dan onder meer goede verlichting en zijbescherming.’ Voor landbouwvoertuigen is zoiets nog niet ingesteld. ‘Joop Atsma heeft er een motie doorgekregen dat die voertuigen geen kenteken hoeven. Maar boeren geven deze loonwerkers soms wel de opdracht om met 50 kilometer per uur over de weg te rijden. Om dit tegen te gaan zou je dit landelijk strenger moeten regelen. Zijbescherming zou verplicht moeten zijn, dat is een stuk veiliger.’

Fietsers in het gedrang
Er zijn ook dilemma’s. De provincie wil landbouwvoertuigen van 80-kilometerwegen weren, omdat dit vrij gevaarlijke wegen zijn en de verleiding om in te halen groot is, met alle gevolgen van dien. ‘Vaak worden parallelwegen dan als alternatieve route gebruikt, maar daar wordt dan een fietspad voor opgeofferd. Dan komen fietsers weer in het gedrang. Maar ja, waar moeten ze anders rijden? Ze worden ook steeds groter en zwaarder en duurder. Boeren willen ze dus graag vaker gebruiken dan een seizoen per jaar. Dat levert dus vaker gevaar op.’

Maak van nul een punt
De doelstellingen van de RPV’s zijn om het aantal slachtoffers te verminderen. 'Het is moeilijk te bepalen hoeveel beter we het doen, want de registratie is niet goed. We horen ook wel van bedrijven: waarom accepteren jullie zoveel doden? Accepteer dat er nul slachtoffers zijn. Daar hebben we een spel van gemaakt waarvan een aantal  wethouders ambassadeur is. Zij hebben een manifest ondertekend en maken zich in hun gemeente sterk voor verkeersveiligheid. Het spel heet: maak van nul een punt.’