Gros stembureaus Utrecht ontoegankelijk

Van de Utrechtse stembureaus is slechts 40 procent toegankelijk voor inwoners met een lichamelijke beperking. Vergeleken met 2019 is er zelfs sprake van een verslechtering. Dat blijkt uit onderzoek van de Rekenkamer Utrecht.

Nieuwe knelpunten

Voor het onderzoek Drempels om te stemmen schouwde de rekenkamer tijdens de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2023 151 stembureaus. Vijf jaar geleden deed de rekenkamer ook al onderzoek naar de toegankelijkheid van de Utrechtse stembureaus. Toen was 45 procent van de stembureaus toegankelijk. De rekenkamer constateerde bij veel stembureaus knelpunten en deed de aanbeveling die op te lossen. Maar veel van die knelpunten blijken nog steeds niet volledig opgelost. Zo hebben veel stembureaus nog altijd problemen met drempels die niet of niet goed zijn overbrugd. Bij veel stembureaus zijn er ook nieuwe knelpunten bijgekomen. Per saldo zijn de stembureaus daardoor niet toegankelijker geworden, concludeert de rekenkamer.

Drempels en deuren

Ontoegankelijke stembureaus zijn vooral niet zelfstandig te bereiken en/of te betreden. Dat komt met name doordat hoogteverschillen (drempels) niet of niet adequaat zijn overbrugd, deuren te zwaar of te smal zijn en/of doordat kiezers worden gehinderd door obstakels op de route naar het stembureau. Daarnaast zijn er nog regelmatig kleinere knelpunten die voor bepaalde kiezers uit de doelgroep hinderlijk zijn, zoals roosters die vrijwel nooit worden afgedekt. Wandelstokken kunnen daarin blijven haken. Stembureaus zijn (na binnenkomst) veelal wel voldoende bruikbaar. In vrijwel alle stembureaus is voldoende verkeers- en manoeuvreerruimte zodat rolstoelgebruikers de stemtafel, stemhokjes en stembus kunnen bereiken.

Strengere controle

De gemeente is verplicht om 100 procent van de stembureaus toegankelijk te maken. Maar nu kunnen mensen met een lichamelijke beperking in de meeste stembureaus dus niet op eigen kracht stemmen. De rekenkamer beveelt de gemeente aan de stembureaus strenger op toegankelijkheid te controleren.

Te positief

Een ander probleem dat de rekenkameronderzoekers aankaarten is dat de gemeente te positief over de toegankelijkheid communiceert. Het bedrijf dat de stembureaus voorafgaand aan de verkiezingen namens de gemeente controleert, bepaalt welke maatregelen nodig zijn. Ook doorlopen stembureauleden op de verkiezingsdag een checklist. Zo kan bijvoorbeeld worden voorkomen dat er prullenbakken of andere obstakels in de weg staan.

In de veronderstelling dat het bedrijf en de stembureauleden hun taken goed uitvoeren, merkt de gemeente ongeveer 95 procent van de stembureaus aan als toegankelijk. De rekenkamer beveelt de gemeente daarom aan op de verkiezingsdag bij een deel van de stembureaus een steekproefsgewijze controle uit te voeren. Zo kan met meer zekerheid over de daadwerkelijke mate van toegankelijkheid worden gecommuniceerd.