Vraag naar screenen huurders en kopers neemt toe

De vraag naar screening van huurders en kopers neemt toe, dat stelt marktleider op screeninggebied Validata Group. De politie Rotterdam en wooncorporatie Woonbron zijn het met elkaar een dat screenen van kopers en huurders nuttig en zelfs noodzaak is. Tijdens een seminar over dit thema van Validata Group  vertellen voorstanders over kansen en risico’s van screenen.

Gevolgen van te weinig screening
Peter Kool van Politie-eenheid Rotterdam, plaatsvervangend Algemeen Commandant SGBO Ondermijning, legt uit dat screenen van huurders extra barrières kan opwerpen bij criminele activiteiten. Hij verwijst daarbij naar een dure woontoren in Rotterdam-Zuid, waar in 2014 meerdere appartementen werden aangetroffen die een rol speelden bij drugshandel. Zo bracht de inval een wietkwekerij aan het licht en werden er diverse wapens gevonden, alsmede materiaal om drugs mee te versnijden. De stomverbaasde bewoners van de woontoren moeten –opmerkelijk genoeg- iedere maand een huurprijs van zo’n 1000 euro betalen, toch had de screening vooraf de criminelen niet als onbetrouwbaar opgemerkt. Een goede screening had volgens Kool de overlast en de jarenlange ondermijning van het gezag kunnen voorkomen. ‘De gemeente en verhuurder maken bovendien ook de nodige kosten bij dit soort situaties: het pand moet worden gesloten, de boel moet worden ontmanteld en de verhuurder heeft te maken met schade aan het pand, leegstand en zelfs eventuele strafvervolgingen.’

Spookbewoners vindbaar maken
Kool verwijst in zijn presentatie naar zogeheten ‘spookbewoners’; mensen die er bewust voor kiezen om onvindbaar te zijn. ‘Momenteel bestaat die groep uit 500.000 Nederlanders. Zij kosten de staat vele miljoenen door fraude, belastingontwijking en zware criminaliteit.’ De politie, de gemeente en de netbeheerder moeten volgens Kool meer samenwerken om deze mensen zichtbaar te maken. Data van de genoemde organisaties samenvoegen kan volgens Kool spookbewoners in beeld brengen. Een meer uitgebreide screening kan volgens hem ook helpen. ‘In Rotterdam worden 30.000 woningen gesloopt en er komen er zo’n 20.000 voor in de plaats. Een mooi moment om als gemeente om de tafel te gaan met wooncorporaties en vast te stellen hoe er zo min mogelijk risico kan zijn bij verhuren. Er is samenwerking nodig met publieke en private partijen, er moet een coalitie worden aangegaan.’

‘Burgers hebben privacy zelf in de hand’
Bij het screenen wordt er door bedrijven zoals Validata Group een profiel opgesteld, onder meer op basis van wat er online over huurders en kopers wordt gevonden. VVD-kamerlid Fred Teeven, eveneens spreker op het seminar, is van mening dat burgers zelf hun privacy in de hand hebben en zelf bepalen wat zij op internet over zichzelf delen. Hij wijst er op dat screening niet moet leiden naar ‘op elkaar lijkende bewoners in één buurt’. Er is volgens Teeven een goede balans nodig bij het screenen. Ook aan de methoden bij het screenen zijn restricties. ‘Ik vind dat de informatie die huurders en kopers zelf prijsgeven op internet gebruikt mag worden, maar bijvoorbeeld nepprofielen inzetten om informatie over iemand te achterhalen gaat te ver.’ Er zijn volgens Teeven wel belangrijke voorwaarden aan goed screenen verbonden. ‘Gebruik alleen geverifieerde feiten, de gegevens hergebruiken mag alleen met doelbinding, gedateerde gegevens gebruiken bij het opstellen van een profiel kan absoluut niet.’ Teeven stelt dat alleen vooraf controleren van huurders of kopers meestal niet genoeg is. ‘Je moet ook proactief mensen volgen.’

‘Screening beschermt ook medehuurders’
Bert Wijbenga van Nieuwenhuizen, voorzitter Raad van Bestuur van wooncorporatie Woonbron, is het eens met Kool en Teeven. Hij vindt dat iedereen een dak boven zijn hoofd verdiend, daarbij maakt een gevangenisverleden of een vroegere drugsverslaving niet uit. Hij vindt wel dat huurders die illegale activiteiten ondernemen extra risico met zich meebrengen voor medehuurders, waaronder brand en fysiek of verbaal geweld. ‘Daar dienen wij de overige huurders tegen te beschermen.’ Wijbenga verwijst naar een huurster bij Woonbron wiens criminele vriend, als hij vrij kwam uit de cel, meerdere dagen per week enorme geluidsoverlast veroorzaakte en daarover klagende medehuurders bedreigde of mishandelde. ‘Er was een megadossier bij de rechter nodig om de vrouw uit de woning te krijgen, terwijl de overlast gewoon doorging. En zo’n dossier heeft ook nog eens veel beperkingen bij het duidelijk maken wat er precies gaande is.’ Huurders alleen vooraf screenen is ook volgens Wijbenga van Nieuwenhuizen niet genoeg. ‘Veel zaken –zoals deze- ontwikkelen zich pas tijdens het wonen.’ Wijbenga van Nieuwenhuizen ziet gemeenten ook vaak worstelen met de situatie. Er komt voor meerdere partijen, waaronder gemeenten, een hoop werk kijken bij probleemgevallen. ‘Als wij iemand er na lange tijd kunnen uitzetten omdat hij een wietplantage onderhoudt, verhuist diegene vervolgens naar een gemeente als Zwolle om daar hetzelfde te beginnen.’

Tweede kans voor mensen met een krasje?
Debatleider Martijn de Greve stelde de sprekers de vraag hoezeer ‘mensen met een krasje die een nieuwe kans willen’ de dupe zijn van meer screenen. De kans dat zij moeilijker aan een woning gaan komen is er wel, geeft Wijbenga van Nieuwenhuizen uiteindelijk toe, maar hij verwacht niet dat zij uitgesloten worden door screenen. ‘Screenen is slecht één onderdeel van een toewijzingsproces. Met veel punten in het puntensysteem kom je ook eerder in aanmerking.’ Wijbenga van Nieuwehuizen vindt dat verhuurders bij screenen vooral transparant moeten handelen en potentiële huurders moeten uitleggen waarom zij worden afgewezen, zodat zij dit ook kunnen aanvechten. De huur betalen met contant geld, zoals nu nog vaak voorkomt, moet volgens de bestuursvoorzitter sowieso niet meer kunnen. ‘Veel verhuurders accepteren dat nog steeds, terwijl het in die gevallen vrijwel altijd foute boel is.’

Angst voor fouten en uitsluiting
Tweede Kamerlid Kees Verhoeven van D66 waarschuwde eerder deze week tegenover Radio 1 voor de gevaren van screenen van huurders en kopers. Hij is bezorgd over ‘commerciële bedrijven’ zoals Validata Group, die door wooncorporaties worden ingehuurd en fouten kunnen maken. ‘Uit iedere dataset kun je altijd wel een verkeerde conclusie trekken, ook professionele bedrijven.’ Wanneer er fouten gemaakt worden kan het ervoor zorgen dat mensen onterecht geen woning kunnen krijgen, zo vertelt Verhoeven. Hij vreest daarnaast dat er door screenen een scheiding komt in de samenleving tussen groepen mensen die wel in een ‘mooie plekken’ mogen en groepen die dit niet mogen. De politicus gaf in de uitzending aan dat hij goed begrijpt dat screenen in gebieden als Rotterdam-Zuid wel werkt, omdat de omvang van de problemen daar anders is dan in de rest van Nederland.

Ook huurder ontvangt screeningrapportage  
Validata Group zegt binnenkort met Verhoeven om de tafel te gaan, om de privacyaspecten verder te bespreken. ‘Het argument dat de kans op fouten groter zou zijn omdat wij dit beroepsmatig doen, vind ik een hele vreemde. Validata Group voldoet aan alle eisen van de privacywetgeving, en is heel transparant in haar werkwijze. Zo weet de kandidaat vooraf dat screening gaat plaats vinden, en op welke onderdelen er gescreend wordt’, aldus CEO Harm Voogt. ‘De kandidaat levert zelf ook gegevens aan en krijgt zelf ook de rapportage. Het is in die zin ook goed te vergelijken met het klantacceptatieproces bij banken.’ Voogt geeft aan dat kandidaten zich soms terugtrekken, zodra zij weten dat er screening plaats gaat vinden. ‘Waarom, daar hebben wij geen inzicht in. Maar wellicht is dit de preventieve werking van transparantie in het proces.’