‘Kritiek Amsterdamse ambtenaren in doofpot’

De Amsterdamse gemeentesecretaris Arjan van Gils heeft opdracht gegeven een OR-enquête onder ambtenaren te vernietigen. Dat maakt Norbert Dekker, voorzitter van de ondernemingsraad van de voormalige Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO), bekend. ‘Het Amsterdamse stadsbestuur degradeert medezeggenschap in de organisatie tot een “jaknikkende babbelclub”.’

Eerder onderzoek onvoldoende

De ondernemingsraad liet de enquête in oktober 2015 voor 7000 euro uitvoeren door onafhankelijk onderzoeksbureau DUO Market Research onder ambtenaren van de voormalige dienst DMO (die nu valt onder het “Cluster Sociaal”) als aanvulling op een in de zomer gehouden medewerkerswaarderingsonderzoek onder alle ambtenaren. ‘De opzet en vraagstelling van dat onderzoek was volgens veel ambtenaren volstrekt onvoldoende om zich echt te kunnen uiten’, aldus Dekker. ‘Collega’s vroegen ons een enquête te houden, zodat ze zich konden uitspreken over het verloop van de reorganisatie en over hun huidige situatie. ’

Opdracht tot vernietiging

De OR kreeg steun voor de enquête van de directeuren van de betreffende RVE (resultaat verantwoordelijke eenheid). ‘Zij stonden er volledig achter.’ Maar toen gemeentesecretaris en verantwoordelijk WOR-bestuurder Arjan van Gils lucht kreeg van de enquête, zonder daar zelf in gekend te zijn, en geen antwoord kreeg op het hoe, waarom en de kosten van het onderzoek, verzocht hij de OR de opdracht voor het onderzoek in te trekken en aangeleverde gegevens door medewerkers te laten vernietigen. Een verzoek voor een dergelijke enquête zou alleen via de centrale ondernemingsraad (COR) mogen lopen. Dat was niet gebeurd. Later werd het verzoek een "opdracht". ‘Nogal sterk dat hij de OR-voorzitter een opdracht kan geven’, zegt Dekker.

Ook onderzoeksbureau benaderd

De OR weigerde het onderzoek stop te zetten, omdat zij nu eenmaal de mogelijkheid heeft een enquête te houden onder de eigen achterban als deze daarom vraagt, tot er een nieuwe medezeggenschapstructuur is. De COR was er mondeling over geïnformeerd. Van Gils had intussen het ingeschakelde onderzoeksbureau ook over de “opdracht” aan de OR geïnformeerd. De OR zou niet meer bestaan, de opdracht was niet afgestemd met de COR en Van Gils had geen toestemming gegeven. Het onderzoek zou grote problemen opleveren voor de organisatie. Het bureau liet aan de OR weten het onderzoek met rapportage af te ronden, aangezien de OR hun opdrachtgever was.

Geluid ambtenaar in doofpot

De enquête, waar 350 ambtenaren aan meededen, was afgerond, maar uitkomsten bespreken met de directeuren van de RVE of met andere leidinggevenden was er niet bij. Dekker: ‘Zij hadden al op hun donder gekregen voor eerdere gesprekken met ons over de enquête. Ze wilden hun handen niet branden aan een enquête waarvan Van Gils had gezegd dat deze moest worden vernietigd.’ Daarmee is het geluid van 350 ambtenaren in de doofpot is gestopt, concludeert Dekker. Dat geluid is dat men een zeer slecht gevoel heeft over de communicatie vanuit de gemeente en weinig vertrouwen heeft in de toekomst of ontwikkelingsmogelijkheden.

Ja-knikkende babbelclub

Volgens Dekker bepaalt de gemeentesecretaris nu welke stem gehoord mag worden en welke niet en wordt tegenspraak niet geduld. ‘RVE-directeuren en andere leidinggevenden zijn bang standpunten in te nemen.’ Ook de vorm waarin hij de nieuwe medezeggenschap giet laat volgens Dekker zien dat Van Gils hard zijn best doet een kritische gesprekspartner te veranderen in een “jaknikkende babbelclub”. De COR heeft al via een advocaat gevraagd de OR-verkiezingen van 18 april uit te stellen wegens het gebrek aan inzicht dat Van Gils het personeel biedt in de nieuwe medezeggenschapsstructuur. ‘Onder het huidige stadsbestuur is inspraak en dialoog ernstig ingeperkt, zo bijna onmogelijk geworden. Veel overleg gebeurt achter de gesloten deuren van een kleine politieke elite. De gemeentesecretaris heeft alle macht naar zich toe getrokken.’

Gevolgen voor burgers

Dat deze vorm van bestuur ook gevolgen gaat hebben voor de burger is volgens Dekker bijna onvermijdelijk. ‘Met de veranderde werkwijze is de organisatie erg ambtelijk geworden. Waar ik voorheen binnen 5 minuten bepaalde cijfers kreeg, moet dat nu over 10 schijven en dan heb je ze nog niet. Er zitten zoveel schotten in de organisatie dat collega’s elkaars werk niet meer kunnen overnemen. Met deze reorganisatie gaat de burger er niet op vooruit.’

Van Gils ontkent

In een reactie zegt gemeentesecretaris Arjan van Gils dat de dienst DMO sinds 1 januari 2015 niet meer bestaat “en de OR dus ook niet”. 'Wanneer een OR onderzoek laat doen en daar extra kosten voor maakt, moeten ze dat van tevoren aanvragen. Dat is in dit geval niet gebeurd', aldus woordvoerder Jules van de Ven. Ook zou de OR ondanks herhaalde verzoeken geweigerd hebben in gesprek te gaan met de gemeentesecretaris. Van Gils ontkent, ondanks dat dit zwart op wit staat, dat is gevraagd gegevens te vernietigen. 'Wel is aangegeven dat zonder zo'n gesprek publicatie van de gegevens niet logisch zou zijn.' 

Nergens 100 procent tevredenheid

Volgens de woordvoerder is onduidelijk wie voor de enquête is ondervraagd en wilde de OR de gegevens niet delen met de gemeentesecretaris. 'De OR insinueert dat Van Gils een autocraat is en zaken onder de pet wil houden. Maar nergens heerst 100 procent medewerkerstevredenheid. Dat bleek ook uit ons onderzoek en daar komt nog een vervolg op.’ Zijn er tot de OR-verkiezingen in april, behalve de Centrale Ondernemingsraad, dan geen OR’en in functie? ‘Formeel wel, maar de dienst DMO zelf bestaat niet meer.’