Gemeenten moeten meer hun best doen voor raadsleden

Gemeenten moeten meer doen om nieuwe raadsleden aan te trekken. Sommige gemeenten vinden dit de taak van politieke partijen, maar als de gemeente zich zelf inspant, dan loont dat. Dat stelt Prodemos - Huis voor democratie en rechtsstaat.

Burgers betrekken bij politiek
Als gemeenten meedoen met het aantrekken van nieuwe raadsleden laten zij zien het belangrijk te vinden dat burgers betrokken worden bij de politiek, stelt projectleider Huri Sahin van Prodemos. ‘Er zijn wel gemeenten die het serieus nemen. Die huren ons in of organiseren zelf cursussen of bijeenkomsten. Wij merken dat het loont.’ Een bijeenkomst in Brielle trok 98 mensen, waarvan 60 een cursus van Prodemos gingen doen. ‘De overige 38 kregen ook een cursus aangeboden door de gemeente. Ook in Lansingerland kwamen 80 mensen op de bijeenkomst af en ook daar konden zij een cursus volgen.’

Bijeenkomsten in gemeenten
Zelf organiseert Prodemos zes bijeenkomsten in een gemeente. ‘We beginnen met staatsinrichting, maar gaan al snel het diepe via de gemeente en het bestuur naar hoe de gemeenteraad werkt en wat haar rol is en welke instrumenten ze tot haar beschikking heeft. We laten filmpjes zien met interviews met raadsleden die vertellen over een motie die ze hebben ingediend of een initiatief dat ze hebben genomen. Ook is er de mogelijkheid om kennis te maken met politieke partijen in de gemeente. Zij zijn het uiteindelijk die de kandidatenlijsten samenstellen.’

Te ingewikkeld of te kostbaar
Het aantrekken van nieuwe raadsleden is primair de taak van politieke partijen, vinden sommige gemeenten. ‘Soms vinden ze het ook te ingewikkeld om te organiseren of te kostbaar. We hebben ook een toolkit die gemeenten voor 750 euro kunnen kopen om het zelf te organiseren. Wij gaan niet alle gemeenten langs. We hebben wel de lentetour, waarin we het enthousiasme groter willen maken voor politiek. Politici vertellen hierin hoe het is om politicus te zijn. We zitten eigenlijk in de voorfase, als een soort poortwachter. Mensen weten nog niet of ze lid willen worden van een partij of van welke partij. Maar 3 procent van de kiesgerechtigden is lid van een politieke partij. Er is dus wel een drempel. Daarna is de vraag of ze zich ook kandidaat willen stellen.’

Vaak al voor zomer registreren bij partij
Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014, waarvoor geïnteresseerde burgers zich al voor de zomer bij een partij moeten registreren, lijken de gemeenten al te laat. Tot nu toe lijkt het aantal gemeenten dat haar burgers informeert ook beperkt. Prodemos is door twaalf gemeenten verspreid over het land gevraagd om de bijeenkomsten te organiseren. ‘Kandidatenlijsten worden pas in december of januari ingeleverd’, weet Sahin. ‘Het kan dus nog wel. Soms stellen partijen eisen om je ook kandidaat te mogen stellen, zoals in ieder geval zes maanden of een jaar lidmaatschap. Maar als je echt getalenteerd bent, gaan ze daar coulant mee om. We zijn in november al begonnen, dus dat was niet te laat. We bieden nu op verzoek ook cursussen aan in ons eigen gebouw in Den Haag.’

Investeren in een hoger doel
Zowel politieke partijen als gemeenten moeten zich inspannen om nieuwe raadsleden aan te trekken. ‘En los van het raadslidmaatschap is het goed dat gemeenten burgers dichter bij de politiek brengen. Dat is investeren in een hoger doel. Gemeenten zijn natuurlijk ook gebaat bij het samenstellen van een goede gemeenteraad. Zij staan voor moeilijke besluiten en met de decentralisaties komt veel werk op ze af.'

Oud-raadsleden kijken met voldoening terug
Sahin is zelf tien jaar raadslid geweest. Het kost ongeveer 15 uur per week. Dat kan een drempel zijn, maar oud-raadsleden die we spreken kijken eigenlijk altijd met voldoening terug. Je bent ook primair volksvertegenwoordiger. Jij mag namens een groep kiezers vier jaar besluiten nemen. Het is belangrijk om daar aandacht aan te besteden. Dat je je op het niveau van die verschillende mensen begeeft. De beleidsstukken kunnen ambtenaren wel schrijven.’