Emigreren binnen een straat kan

Wie in de Nieuwstraat in Kerkrade naar de Neustrasse in Herzogenrath aan de overkant verhuist is een emigrant. Daar wijst het CBS op. In 2012 kwam tweederde van de emigranten in Herzogenrath uit Kerkrade. De steden moeten op termijn de eerste grensoverschrijdende gemeente van Europa worden: Eurode.

Semigratie
Om migratiepatronen beter te kunnen beoordelen wil het CBS verhuizingen vlak over de grens beter in kaart brengen. Het statistisch bureau spreekt in dit geval van semigratie. De gemeente Kerkrade vormt al een openbaar lichaam met de aangrenzende Duitse gemeente Herzogenrath onder de naam Eurode. Maar wat betekent het nu eigenlijk om inwoner van Kerkrade of Herzogenrath te zijn? Burgemeester Jos Som heeft dagelijks te maken met de verschillen in wetgeving. ‘We doen het soms met de Nederlandse wet, soms met de Duitse wet en soms zonder wet.’

Was u op de hoogte van het bericht van het CBS?
‘Nee, maar het klopt wel. De gemeenten zijn even groot, allebei ongeveer 48 duizend inwoners. Een derde van de Nieuwstraat/Neustrasse is grens. Ik vond die term semigratie wel treffend. Momenteel is 8 procent van de inwoners van Kerkrade Duitser.’

Levert dit ook praktische problemen op?
Om u voorbeeld te geven vertel ik een geheimpje van het ministerie. Onlangs kwam een Duitse vrouw die in Kerkrade woonde om bij de aardbeving in Nepal. Hoe werkt dit dan met de repatriëring?  Vanuit Nederland of Duitsland? Ze woont in Nederland, maar is Duitse. Er was verwarring alom. We wonen hier in een internationaal gedeelte van Europa. We maken geen onderscheid. Men doet hier alles samen. Dat biedt enorm veel voordelen, maar ook nadelen.’

Kunt u een voorbeeld noemen?
‘Samen vormen we het openbaar lichaam Eurode. Sommige mensen wonen in Nederland en werken in Duitsland. Dat levert pensioenproblematiek op. Maar het speelt op allerlei terreinen, hypotheken, onderwijs, arbeidsmarkt.  Hier hebben we een overschot aan mensen in de kinderopvang, in Duitsland schreeuwen ze erom. Maar dan heb je weer te maken met erkenning en waardering van diploma’s. Je hebt ook verschillende vakanties, maximumsnelheden, milieuregels, helmplicht.’

Loopt u in het maken van beleid tegen belemmeringen op?
‘Ik durf te zeggen: wij zijn een grensoverschrijdende stad: Eurode. Als we afspraken maken over woningen, dan kunnen we wel overleggen met Parkstad Limburg en andere gemeenten in Nederland, maar waarom niet met de andere kant van de grens? Het afstemmen van de voorzieningen in de steden doen we graag samen. We wisselen ambtenaren uit om te weten hoe het voelt om aan de andere kant te werken, de cultuur en taal te voelen. Soms gaat dat waarderend, soms is het frustrerend. Kijk eens, Europa is een containerbegrip. Wij leven samen, wij herdenken samen. Soms regelen we zaken met de Nederlandse wet, soms met de Duitse wet en soms zonder wet. Als anderen daar problemen mee hebben, dan horen we het wel. Je moet daar een beetje rebels in zijn.’

Mensen verhuizen van Kerkrade naar Herzogenrath. Gebeurt het andersom ook?
‘Woningen zijn hier nu goedkoper, twintig jaar geleden was het andersom. Dat zie je ook in de verhuisbewegingen terug. We hebben 5000 woningen gesloopt en investeren nu 100 miljoen in verbetering van de binnenstad om van Kerkrade aantrekkelijke stad te maken. Bij de aanleg van een spoor naar Duitsland verdelen we de kosten.’

Op termijn moet Eurode de eerste grensoverschrijdende gemeente van Europa worden. Hoe staat het daarmee?
‘Het huidige openbaar lichaam Eurode had lang een symboolfunctie met een eigen dagelijks bestuur en financiën, maar het krijgt steeds meer power nu Europa hot wordt. We willen samen problemen oplossen. Maar de praktijk is weerbarstig. Men spreekt wel over een grensoverschrijdende gemeente op termijn, maar dan moet je wel de ballen hebben om dat te bewerkstelligen. Dat gaat nu niet. Als je één gemeente bent, krijg je ook alle problemen die samenvoeging van twee gemeenten van twee landen met zich meebrengt. Ik zou ervoor gaan, maar ik maak het niet meer mee tijdens mijn leven. En u ook niet. Je kunt inderdaad emigreren binnen een straat, maar niet binnen één gemeente.’