Verdubbeling rijkskosten paspoort

Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) laat onderzoek uitvoeren naar de kosten die gemeenten in rekening brengen voor paspoorten en identiteitsbewijzen. Niet de gemeentelijke leges zijn het probleem, maar die van het rijk. Die blijken verdubbeld.

Vorige week kondigde Plasterk een onderzoek aan naar de kosten die gemeenten maken bij het aanvragen en verstrekken van reisdocumenten. Hij deed dit op aandringen van de Tweede Kamer, die eerder dit jaar aandrong op grotere transparantie inzake de tarieven voor paspoorten en identiteitskaarten. Het voornemen van Plasterk valt erg slecht bij de gemeente Arnhem. D66-wethouder Martijn Leisink dreigt zelfs met een officieel tegenonderzoek naar de kosten die Binnenlandse Zaken zelf maakt bij het verstrekken van reisdocumenten.

Er zijn voor reisdocumenten twee tarieven: het rijksdeel en het gemeentelijke deel. Het rijksdeel is een door de gemeenten verplicht af te dragen bedrag aan het rijk, het gemeentelijk deel is het (maximale) bedrag dat een gemeente bovenop het rijksdeel mag vragen aan haar inwoners voor de eigen, gemeentelijke dienstverlening. ‘Het rijksdeel, en niet het gemeentelijk deel, is exorbitant gegroeid. Met name per 9 maart jongstleden. De rijksleges verdubbelen bijna, terwijl het bedrag voor de gemeenten licht stijgt wat betreft paspoorten of zelfs behoorlijk daalt wat betreft identiteitsbewijzen’, stelt Leisink.

Over een periode van tien jaar blijkt het (maximale) gemeentelijke deel van de leges gestegen met 24 (paspoort) en respectievelijk 6 procent (ID). Dat is volgens hem ‘redelijk in lijn’ met de inflatie over die periode van 19 procent. ‘Het rijksdeel is over de periode 2004-2014 gestegen met maar liefst 169 (paspoort) en respectievelijk 236 procent (ID). Dat kan deels worden verklaard door de betere beveiliging – invoering onder andere van het biometrisch paspoort – en de daarmee gemoeide kosten medio 2006. De enorme stijging per 9 maart is echter niet op die manier te verklaren. Het paspoort is weliswaar vernieuwd en twee keer zo lang geldig, maar dat legitimeert geen verdubbeling van de kosten. Bizar gewoon.’

Onderbouwing
Kamerleden die Plasterk vroegen naar een onderbouwing van de stijging van de leges kregen als antwoord dat er sprake is van een stijging per 9 maart 2014 van 33 procent (paspoort) respectievelijk 26 procent (ID). ‘Daarbij heeft hij het echter over het totale tarief. Het rijksdeel waar de minister zelf over gaat, stijgt met 78 respectievelijk 95 procent. Het gemeentelijk deel stijgt met 1 procent (paspoort) of daalt met 13 procent (ID)’, aldus Leisink.

De minister motiveert de exorbitante stijging van de rijksleges door te stellen dat de vaste kosten gelijk blijven en – door de langere geldigheidsduur van reisdocumenten – over minder producten verdeeld moet worden. Ten eerste geldt dat argument volgens Leisink natuurlijk even goed voor gemeenten, maar die worden niet gecompenseerd. Ten tweede duidt de stijging van 95 procent bij de ID-kaarten in samenhang met een verdubbeling van hun geldigheidsduur erop dat de productie uit vrijwel alleen maar vaste lasten zou bestaan. ‘Dat is natuurlijk niet meer uit te leggen’,  zegt hij.

Het onderzoek van Plasterk zou onder andere moeten leiden tot meer transparantie in het gemeentelijke legesgebouw. Leisink: ‘Gek genoeg schrijft diezelfde minister over de rijksleges: “Het geven van een gedetailleerde kostenspecificatie zou ertoe leiden dat inzichtelijk wordt gemaakt welke bedragen het Rijk aan de leverancier van de documenten en de voor de aanvragen en uitgiften benodigde systemen betaalt; dit is echter bedrijfsvertrouwelijke informatie. Een cijfermatige onderbouwing van het rijksdeel van de tarieven kan ik u desgewenst geven in een vertrouwelijke technische briefing.” Kennelijk is die kostentransparantie alleen voor gemeenten relevant.’