Tweede Kamer wil plan B voor Hervormingsagenda Jeugd

VWS-staatssecretaris Van Ooijen wil dat voor de Kerst alle handtekeningen onder de Hervormingsagenda Jeugd staan. De Tweede Kamer vraagt zich af wat er gebeurt als dit niet lukt. Welke oplossingen zijn er dan voor de jeugdzorg die al zo lang in crisis verkeert? ‘Nergens staat dat gemeenten zorgaanbieders moeten verplichten tot tijdschrijven’, zei VWS-staatssecretaris Van Ooijen maandag tijdens het debat over de jeugdzorg.

Geen akkoord

Om de moeizaam verlopende onderhandelingen over plan A – de Hervormingsagenda Jeugd – niet te schaden, wilde VWS-staatssecretaris Van Ooijen het maandag tijdens het debat over de jeugdzorg eigenlijk helemaal niet hebben over plan B. Toch ging het herhaaldelijk over het scenario waarin er dit jaar geen akkoord wordt bereikt over de hervormingsagenda tussen onder meer de VNG, het rijk en de zorgaanbieders.

Crisis

De hervormingsagenda had in januari dit jaar al klaar moeten zijn. Onenigheid over bezuinigingen zorgde maandenlang voor vertraging. Kerst is nu de nieuwe deadline, maar ook die is onzeker - wederom vooral door een geschil over bezuinigingen. Intussen wordt de crisis in de jeugdzorg en de jeugdbescherming steeds groter. 

Consensus

Nóg een jaar verliezen is dan ook geen optie, daarover was de hele Kamer het maandag eens. Gekeken werd daarom naar wat er nu al mogelijk is om de jeugdzorg en de jeugdbescherming te helpen. ‘Als er geen akkoord komt, dan willen wij begin volgend jaar wel al wetsvoorstellen zien over die zaken waarover al consensus bestaat’, zei bijvoorbeeld Mohammed Mohandis (Partij van de Arbeid).

Tijdschrijven

Grote consensus bestaat er over het aanpakken van de regeldruk. Uit recente cijfers van het CBS blijkt dat 55 procent van de werknemers in de jeugdzorg de werkdruk te hoog vindt. En de SER vertelde de Kamer vorige week tijdens een technische briefing dat het afschaffen van het zogeheten ‘tijdschrijven’ hiervoor een snelle oplossing vormt. Dat is het registreren van elke handeling voor elk individueel kind.

Gedoogbeleid

Don Ceder (ChristenUnie) wil dat er snel een tijdelijk gedoogbeleid komt voor zorgverleners die zich niet aan alle administratieve verplichtingen houden. Volgens Van Ooijen staat er in de Jeugdwet echter helemaal niets over dit soort verplichtingen. ‘Nergens staat dat gemeenten zorgaanbieders moeten verplichten tot tijdschrijven’, zei hij maandag. Hij riep gemeenten op om het te melden als er wel iets in de wet staat dat zorgt voor een grote administratieve belasting van zorgverleners. ‘Dan gaan we kijken of er een moratorium mogelijk is.’

Reikwijdte jeugdzorg

De Tweede Kamer wil ook zo snel mogelijk duidelijkheid over wat er nou wel en niet onder jeugdzorg valt. Met als doel om een einde te maken aan de huidige ongebreidelde groei waarvan vooral rijkere ouders en commerciële aanbieders volop zouden profiteren. ‘Laten we doorgaan met dit onderwerp, los van de hervormingsagenda’, zei Mohandis. ‘We moeten dringend een discussie voeren over de reikwijdte’, zei ook Ceder. ‘De jeugdzorg blijft maar uitdijen.’ 

Gemeenteraden

Ook Van Ooijen riep maandag op tot een maatschappelijk debat hierover, bijvoorbeeld in gemeenteraden.  ‘Kijk als gemeente wat er hierover nu in de verordeningen staat en hoe een inperking van de jeugdzorg samenhangt met de voorzieningen in de wijken.’

Zorgplicht gemeenten

Uiteindelijk gaf de staatssecretaris echter toe dat er voor zo’n debat op lokaal niveau toch echt eerst meer duidelijkheid nodig is vanuit de hervormingsagenda. ‘Daarin komen nieuwe afspraken te staan over de zorgplicht van gemeenten. De dialoog zal vervolgens daaruit voortvloeien.’

Gesloten jeugdzorg

De aanpak van de problemen in de gesloten jeugdzorg is volgens Van Ooijen wel losgekoppeld van de hervormingsagenda. ‘We proberen nu het uitvoeringsplan te maken en hopen dit in december of januari klaar te hebben.’ VWS heeft twee onderzoeken ingesteld met oog op de landelijke regie: over de wenselijkheid van alternatieven voor de gesloten jeugdzorg en over de financiële effecten van de afbouw.

Cruciale jeugdzorg

De staatssecretaris is het eens met de Jeugdautoriteit – de organisatie die waakt over de continuïteit van de jeugdzorg - dat deze afbouw op dit moment wel heel erg snel gaat. ‘Om te voorkomen dat instellingen omvallen, komt er mogelijk een subsidie continuïteit cruciale jeugdzorg’, zo zei hij. ‘Dus we nemen de landelijk regie waar om wordt gevraagd, maar gemeenten zijn ook aan zet. Die moeten afspraken maken met de instellingen in hun regio over de afbouw en ombouw van de gesloten jeugdzorg. Dit nemen we ook mee in het uitvoeringsplan.’

Verwachting

Lisa Westerveld (GroenLinks) herinnerde minister Weerwind van Rechtsbescherming maandag aan de door hem geschepte verwachting dat ook gemeenten vier jaar lang - van 2022 tot en met 2025 - 10 miljoen zullen bijdragen aan de jeugdbescherming. De VNG heeft inmiddels echter laten weten dit bedrag vooralsnog alleen in 2023 over te gaan maken.

Boter bij de vis

‘In uw brief van 14 september staat dat het rijk er van uit gaat dat gemeenten, net als het rijk, vier jaar lang met 10 miljoen voor de jeugdbescherming over de brug komen’, aldus Westerveld. ‘Nu dit niet het geval is, moet het rijk het verschil gaan betalen en zo de belofte aan de sector nakomen. Boter bij de vis.' Westerveld diende hiertoe een motie in, samen met Mohandis. Die werd door Weerwind ontraden.