Plasterk eist verantwoording per decentralisatie

Ontschot budget of niet, gemeenten zullen de uitgaven per decentralisatie straks apart moeten verantwoorden. ‘Er moet natuurlijk wel rapportage op plaatsvinden. Ik ben er van overtuigd dat ook de Tweede Kamer dat wil.’

Vastpinnen

Dat stelt minister Ronald Plasterk (PvdA, Binnenlandse Zaken) deze week in een interview met Binnenlands Bestuur. Het is overigens nog onduidelijk hoe en in welke mate de miljarden euro’s voor de drie decentralisaties binnen het sociaal domein ‘ontschot’ naar gemeenten worden overgeheveld. De minister – tevens coördinerend bewindspersoon voor de decentralisaties − wil zich daar nog niet op vastpinnen. 

Indexering budgetten

‘In het regeerakkoord staat ‘zo veel mogelijk ontschotte budgetten. We zijn nu aan het kijken in welke mate dat kan’, stelt Plasterk. De indexering van de respectievelijke budgetten is een van de punten waarop in ‘Den Haag’ het hoofd wordt gebroken. ‘Voor het gemeentefonds heb je de trap-op-trap-af systematiek. Voor de zorg heb je een eigen indexering en die moet je ook houden; je hebt immers te maken met stijgende zorgkosten en demografische ontwikkelingen.’ Voor de uitkeringen geldt weer een andere systematiek.

Groeivoet

‘Als je dat uiteindelijk allemaal in één budget laat landen, dan zul je in ieder geval aan het begin van het jaar moeten vaststellen wat de verdeling wordt van het gemeentefonds over de gemeenten en daarnaast wat de groeivoet is voor die verschillende domeinen van dat fonds. Maar als dat er een keer is, dan leidt dat uiteindelijk onder de streep tot één bedrag. Gemeenten weten dan voor het einde van het jaar precies wat hun budget is.’

Geoormerkt

Evenmin staat vast of de budgetten voor het sociaal domein in het gemeentefonds voor de decentralisaties werk, jeugdzorg en begeleiding en langdurige zorg worden geoormerkt. Plasterk: ‘Ik wil het nog niet te ver gaan invullen, want de besprekingen lopen nog. Hoe je het ook inricht; je zult het altijd apart moeten administreren, alleen al om de groeivoet te kunnen vaststellen. Dat is ook in het belang van gemeenten, anders gebeuren er ongelukken.’

Niet wachten op opschaling

Ook gemeenten met minder dan 100.000 inwoners worden vanaf 2014 verantwoordelijk voor de begeleiding en langdurige zorg (vanuit de Algemene wet bijzondere ziektekosten, Awbz), voor de uitvoering van de Participatiewet en (vanaf 2015) de jeugdzorg, verzekert Plasterk. De minister wacht niet totdat gemeenten zijn opgeschaald tot 100.000-plusgemeenten, zoals in het regeerakkoord staat.

Centrumgemeenteconstructie

'Die decentralisaties hebben een eigen tempo, maar op een gegeven moment moeten die taken gewoon naar de gemeenten. We moeten het stelsel zo inrichten dat – ook als er best veel gemeenten zijn die lang niet de gewenste schaalgrootte hebben – het toch een houdbaar stelsel is. Dat zal in de vorm van gemeenschappelijkheid tussen gemeenten moeten gebeuren.’ Opties die nu openliggen zijn een gemeenschappelijke regeling of een centrumgemeenteconstructie. Aan beiden kleven nadelen, erkent Plasterk. 'Mijn neiging is om de bezwaren van een centrumgemeenteconstructie in zekere zin groter te vinden.'

Lees het hele interview met minister Plasterk in Binnenlands Bestuur 1.