Drechtsteden pakken fraude met zorggeld aan

Overdeclareren, reistijden opvoeren als zorgtijden, overindiceren, upcoding, dubbeldeclareren. Het zijn verschillende manieren waarop misbruik gemaakt wordt van geld dat bedoeld is voor zorg en ondersteuning, maar daar niet altijd terechtkomt. Afgelopen 1,5 jaar hebben de Drechtsteden, Cromstrijen, Gorinchem en Schiedam samen met ketenpartners de risico’s op fouten en fraude in kaart gebracht.

Relatief nieuw

Van een miljoenen verslindende fraude met jeugdzorggelden tot op omvangrijke schaal wegsluizen van pgb gelden. Er gaat bijna geen week voorbij zonder dat er een zaak aan het licht komt waarbij zorggelden in verkeerde zakken terechtkomen. Of gewoonweg oneigenlijk of ondoelmatig wordt ingezet. Met de invoering van de Wmo 2015 en de Jeugdwet zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de zorgtaken en voor de kwaliteit en de rechtmatigheid ervan. Het bestrijden van fraude in het gemeentelijke zorgdomein is voor gemeenten dus relatief nieuw. Daarom is medio 2015 de pilot ‘Voorkomen fraude gemeentelijk sociaal domein’ gestart. Met als deelnemers de gemeenten Cromstrijen, Gorinchem, Schiedam, de Drechtsteden, Serviceorganisatie Jeugd ZHZ, uitvoeringsorganisatie ROGplus, zorgverzekeraars DSW en VGZ, Per Saldo belangenvereniging voor mensen met een Pgb, VNG en ministerie van VWS.
 

Risico’s grootst bij aanbieders
De pilotdeelnemers maakten samen de Richtingwijzer Rechtmatige Zorg (RRZ). Daarin hebben zij in kaart gebracht wat de risico’s op fouten en fraudes met zorggelden zijn. Het zijn niet in eerste instantie de mensen die ondersteuning en zorg ontvangen die neigen naar frauduleus handelen, zo blijkt uit het onderzoek. Het grootste risico ligt bij de aanbieders van zorg. Daarnaast blijkt het de kans op fraude en misbruik groter is bij zorg die wordt gefinancierd vanuit een persoonsgebonden budet (Pgb) dan bij zorg in natura.

Cirkel van naleving
Om fraude te voorkomen werd in een tweede onderzoeksfase bekeken welke instrumenten gemeenten daartoe ter beschikking staan, variërend van het geven van voorlichting en het instellen van een meldpunt, tot aan het onderzoeken van de juridische grondslag voor het nemen van sancties, het instellen van proactief toezicht en het verbeteren van de ketensamenwerking binnen de gemeente. Gemeenten die aan de pilot deelnamen gebruiken de zogenoemde Cirkel van naleving. Deze cirkel kent vier stappen: communiceren, dienstverlenen, controleren, en sanctioneren. ‘Door goede afstemming van de stappen ontstaat samenhangend beleid, een juiste balans tussen preventie en repressie én aandacht voor kwaliteit, doel- en rechtmatigheid,’ zegt Jan Heijkoop, voorzitter van de pilot-stuurgroep en burgemeester van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht. ‘Het gaat ons niet alleen om fraude. We willen ook voorkomen dat geld gebruikt wordt waarvoor het niet bedoeld is’, aldus Heijkoop.

Achterover leunen

Volgens de voorzitter betekent het einde van de pilot niet dat het nu tijd is om achter te leunen. ‘Integendeel. Nu we weten waar de risico’s zitten, kunnen we met elkaar investeren in het verkleinen van die risico’s door onze werkwijzen aan te passen en ze te borgen in onze dagelijkse gang van zaken. En dat doen we als gemeenten in een ketenaanpak: met aanbieders, cliënten, zorgverzekeraars en toezichthouders. Want geld bedoeld voor zorg en ondersteuning, moet terecht komen bij de mensen die dat nodig hebben.’