Zorgen over toezicht risicobedrijven bij rekenkamers

Provinciale rekenkamers maken zich zorgen over het toezicht op risicovolle bedrijven. Uit onderzoek blijkt dat er geen eenheid is in het toezicht op bedrijven met zware milieurisico’s. De juridische aanpak verschilt per provincie en op meerder plekken zijn ingewikkelde uitvoeringsconstructies bedacht. Verantwoordingsrapportages zijn vaak onvoldoende.

Onderzoek door rekenkamers 

Deze bevindingen blijken uit onderzoek door bijna alle provinciale rekenkamers naar de opdrachtgeversrol van de provincie aan de omgevingsdiensten. De rekenkamers rapporteren daarover aan Provinciale Staten, maar willen hun bevindingen breed delen met gemeenten, die voor anderer taken opdrachtgeven zijn aan de uitvoeringsdiensten. Ze schrijven erover in een ingezonden stuk op de website van Binnenlands Bestuur. Het beeld dat naar voren komt, strookt (nog) niet met het beleid dat is ontwikkeld na de vuurwerpramp in Enschede en de incidenten bij Chemiepack en Odfjell: onafhankelijk, helder en transparant milieutoezicht.

Gespecialiseerde omgevingsdiensten

Nederland telt ruim 400 ‘majeure risicobedrijven’, die vallen onder het Besluit risico op zware ongevallen (Brzo). Voor het toezicht op deze bedrijven zijn zes gespecialiseerde Brzo-omgevingsdiensten aangewezen. De gedachte hierachter is dat er voor het toezicht op de meest gevaarlijke en complexe bedrijven van Nederland specifieke expertise nodig is. In de praktijk blijkt dat diverse van deze omgevingsdiensten het toezicht hebben gedecentraliseerd. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de drie noordelijke provincies en in Overijssel, Zuid-Holland en Zeeland. Deze aanpak kan leiden tot onduidelijkheid. “In Overijssel wordt de feitelijke uitvoering van het toezicht – via ingewikkelde constructies - door provinciemedewerkers verricht. Van een duidelijk opdrachtgeverschap is geen sprake”, schrijven de rekenkamers.

Onvoldoende verantwoording

In Gelderland, Flevoland, Noord Holland en Utrecht worden toezicht en handhaving (VTH-taken) wel door de Brzo-omgevingsdienst uitgevoerd. De verantwoordingsrapportages zijn in bijna alle provincies nog onvoldoende. Ze geven volgens de rekenkamers nog nauwelijks een beeld van de kwaliteit van de uitvoeringstaken.

Wet VTH

De nieuwe wet VTH die afgelopen voorjaar in werking is getreden, moet de toezichtstaken beter regelen, maar uit de analyses van de rekenkamers blijkt dat er ondanks verbeteringen nog veel moet gebeuren op korte termijn. “Vanaf januari 2017 geldt ook de bijbehorende Algemene maatregel van bestuur. De door de rekenkamers aangetroffen netwerkconstructies en gedeconcentreerde uitvoering worden daarin als ongewenst bestempeld.”