Zondag voortaan wasdag

De enorme toename van lokale duurzame energie zoals zonnepanelen en windenergie, vaak individueel opgewekt of per buurtcollectief, zal het gebruik van slimme meters doen toenemen, verwachten netbeheerders als Stedin, Enexis en Liander.

Tweerichtingverkeer
Energie wordt namelijk steeds meer een tweerichtingsverkeer. Netbeheerders moeten niet alleen stroom aanvoeren maar in toenemende mate ook stroom afnemen als de zon flink schijnt en de wind hard waait en er meer stroom is dan de vraag van dat moment.

Slimme meter
Volgens een verordening van de EU moeten de netbeheerders elk huishouden of bedrijf in Nederland vóór 2020 een slimme meter aanbieden. De meter noteert elk kwartier het stroom- en gasverbruik en zendt dit door naar een database. Die wordt zes keer per jaar door de leverancier uitgelezen. In dat bestand zit ook ‘het profiel’ van het huishouden: gezinssamenstelling en verbruik in het verleden.

Apps
Die gegevens zijn beschikbaar voor de consument en voor de energieleverende bedrijven als Eneco, Essent, Nuon en de vele kleinere bedrijven. Die bieden – soms tegen betaling - slimme energieverbruiksmanagers en apps als ‘Toon’ en ‘Nest’ aan. Daarmee kan de consument zijn verbruik volgen op pc, tablet of smartphone. Milieuorganisatie Natuur en Milieu levert de gratis app Goeie Peer.

Elektrificering
Maar het is ook eigenbelang van de netbeheerders, semi-overheidsbedrijven die helemaal eigendom zijn van gemeenten en provincies. ‘Over twintig jaar zal er een enorme elektrificering hebben plaatsgevonden in Nederland. We willen de bestaande infrastructuur zo lang mogelijk benutten en niet investeren in meer koperen leidingen', zegt bijvoorbeeld Marko Kruithof, manager duurzaamheid van Stedin in Rotterdam.

Zondag wasdag
'Zondag wasdag' wordt het parool. Slimme meters kunnen de consument aanzetten tot het aanzetten van de wasmachine als de zon schijnt. Zoveel mogelijk lokaal toepassen en opslaan van lokaal opgewekte stroom is nodig om te voorkomen dat het net overbelast raakt.

Besparing
Soortgelijke toekomstvisie heeft Enexis in Den Bosch. Deze netbeheerder verzorgt het energienet voor 2,7 miljoen klanten in Noord, Oost en Zuid-Nederland en is eigendom van zes provincies en 130 gemeenten. ‘De slimme meter wordt in combinatie met een kleine energiecomputer straks onderdeel van het smart grid, waarmee we de bewegelijke markt van lokale duurzame energie kunnen opvangen’, zegt Cor Brockhoven, voorzitter van de Duurzaamheidsgroep van Enexis. Ook Enexis wil de bewegelijke zon- en windmarkt goed managen. Via smart grids kan tot 2030 ongeveer 3,5 miljard euro worden bespaard omdat de netten niet te hoeven verzwaard.

Propageren
Net als Stedin investeert Enexis volop in proefprojecten om te onderzoeken hoe de veranderlijkheid in vraag en aanbod te sturen en bewoners meer regie over energie te geven. Ook gemeenten kunnen de slimme meter actief propageren, zeggen de netbeheerders. ‘Ze kunnen bijvoorbeeld actief de toekomstplannen van vooral nieuwbouwwijken bekijken’, oppert Kruithof van Stedin. ‘Door zo’n wijk vlamloos te maken, besparen ze niet alleen op grondwerk en dure gasinfrastructuur maar vergroten ze ook de kans op lokale afzet van lokale groene stroom.’

Klimaatneutraal
Zo’n actief beleid helpt ook de gemeentelijke duurzame ambities van ‘klimaatneutraal’ te realiseren, zegt Brockhoven. ‘Ze kunnen ook stimuleren dat burgers in buurten met elkaar samenwerken voor energieverbeteringen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur van vrijdag 29 januari (inlog)