Zaanstad aan kop met 1 omgevingsverordening
De gemeente Zaanstad gaat dit jaar 1 integrale Omgevingsverordening opstellen. Die vervangt straks de zeventien verordeningen die nu in Zaanstad regels stellen over de fysieke leefomgeving.
De gemeente Zaanstad gaat dit jaar 1 integrale Omgevingsverordening opstellen. Die vervangt straks de zeventien verordeningen die nu in Zaanstad regels stellen over de fysieke leefomgeving. De gemeente loopt hiermee voorop in het voorsorteren op het omgevingsplan dat onder de nieuwe Omgevingswet vereist is.
Makkelijk voor het omgevingsplan
De nieuwe verordening vervangt alle verordeningen die deels of volledig regels bevatten voor de fysieke omgeving, zoals de bouwverordening, de erfgoedverordening en delen van de APV. De gedachte is dat nieuwe verordening straks makkelijk en eenduidiger is toe te passen op het omgevingsplan. ‘Het klinkt heel simpel, maar het is een enorm karwei om daar te komen’, licht projectleider Anne Langenesch toe. ‘Tot 2019 hebben we heel veel werk te doen, met drie collega’s die het project trekken en een werkgroep van zes mensen eronder, vanuit verschillende disciplines.’
Meer dan een nietje
Het bundelen van de regels moet meer zijn dan een nietje erdoor. Er ligt een nieuwe oriëntatie op de regels aan ten grondslag, legt Langenesch uit. ‘De verschillende verordeningen zijn in de loop van de jaren steeds uitgebreid. Dat gebeurde vanuit de historie van het betreffende vakgebied, maar niet vanuit de vraag welke regel op welke plek in het systeem logisch is voor de klant. De vindbaarheid is nu dus erg ingewikkeld.’
Gebruiker voorop
De nieuwe omgevingsverordening stelt wel de gebruiker voorop. ‘We gaan uit van het perspectief van de inwoner en ondernemer: welke informatie wil je hebben, hoe kijk je naar regels en hoe vind je ze snel.’ Door slim te kijken naar gebruiksdata wil Zaanstad ook de weiniggebruikte verplichtingen schrappen of omzetten in een melding.
Integraal afwegen
De integrale omgevingsverordening moet het straks eenvoudiger maken om integrale afwegingen te maken over de leefomgeving, één van de speerpunten van de nieuwe wet. Ook daarvoor is het nodig om de focus te verleggen van de regels naar de gebruikers en gebieden, zegt Langenesch. ‘Als je blijft hangen in de discussie tussen milieu versus bouwen of erfgoed versus duurzaamheid, dan kom je er niet uit. Het is allemaal belangrijk als je naar de regels kijkt. Maar als je met de gebruikers in gesprek gaat en naar de gebieden kijkt, kun je makkelijker een integrale afweging maken over welke kwaliteit voor dat gebied belangrijk is. Je kunt dan in de verordening zetten dat het kappen van bomen is toegestaan, met uitzondering van vastgestelde waardevolle bomen of groenstroken.’
Uitwisseling Deventer
De verordening biedt op die manier een basisset van regels die voor de hele gemeente van toepassing is. Voor uitzonderingen en gebieden die nader moeten worden uitgewerkt, wordt verwezen naar het toekomstige omgevingsplan. Zaanstad wisselt voor het project informatie uit met Deventer. Die gemeente is bezig bestemmingsplannen samen te voegen en verordeningen te integreren om te komen tot een gebiedsdekkend omgevingsplan voor de binnenstad.
Restbepalingen uit APV
Nog dit jaar maakt de gemeente een plan van aanpak voor het traject; bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2019 moet de verordening klaar zijn. Als alle ruimtelijke regels erin zitten, blijven nog de nodige restbepalingen over die er niet in thuis horen. Dat zijn vooral de APV-bepalingen over de openbare orde. Zaanstad overweegt daarvoor een aparte verordening te maken.
Voorbeeld voor vakgebieden
Wat Langenesch betreft is deze werkwijze voor de fysieke leefomgeving een voorbeeld voor andere vakgebieden. ‘Ook in het maatschappelijk domein zijn heel veel regels die je kunt vereenvoudigen door de focus naar de gebruiker te verleggen. Als overheden moeten we opruimen en nadenken over hoe we regels transparant kunnen opschrijven, zodat iedereen ze snel weet te vinden.’
Omgevingswet in het klein
Binnen het grotestedennetwerk G32 is Zaanstad bestuurlijk en ambtelijk trekker van de themagroep Omgevingswet. Langenesch heeft veel rondgevraagd, ook bij kleinere gemeenten, maar vond niemand die al werk maakt van een integrale omgevingsverordening. ‘Veel gemeenten zijn bezig met het bij elkaar brengen van visies, maar het integreren van regels gebeurt nog niet zoveel. Wat de Omgevingswet doet – van 26 wetten naar 1 wet – doen wij met de verordeningen in het klein.’
Er zijn meer gemeenten aan de gang met te proberen wat meer integraliteit in hun (fysieke leefomgeving) beleid en regels te formuleren, dankzij de Omgevingswet.
Voor een totaaloverzicht van de initiatieven zie hier:
http://www.houdheteenvoudigkaart.nl/
En ja dat is een goede zaak.
Nee, ik ken geen een gemeenten die zich dan, zoals Zaanstad, alleen werpt op de verordeningen. De meeste gemeenten gaan toch met de breedte van omgevingsplannen aan de slag. Dus de combinatie van functies van gronden op een kaart en een pakket regels over wat mag, niet mag of moet. Ben benieuwd hoe Zaanstad wel regels gaat maken, maar los van grondfuncties op een kaart.
Ruimtelijk ordenen wat misschien tot nu toe veel specialiteiten stapelen. Maar weinig expliciet keuzen maken. En dus weinig integraal/ eenduidig. Dat speelde onder ander ondergronds.
Rioolbeheerders willen ruimte voor hun riool en bergbezinkbassins en infiltratie regenwater. Archeologen willen respect voor hun archeologische vondsten. Boom-mensen willen ruimte voor wortels. Milieu-hygiënisten willen vuile grond saneren, of niet-verder-verspreiden- of grondwater beschermen, en dus weinig WKO-energiesystemen. Energiemensen willen juist wel wko’s. Afvalinzamelaars willen ondergrondse containers. En die hebben allemaal hun eigen lokale regels / verordeningen en verordeningen gemaakt ja. Zonder afstemming. En dan willen buiten gemeenten beheerders van drinkwater, elektriciteit en gasnetten willen ongestoord blijven liggen of hun netten vervangen. Zonder dat ze overheidsmacht hebben en dat via regels kunnen afdwingen.
Nee, we hebben het tot nu toe weinig afgestemd gemaakt. Sommigen hebben het wel erg bont gemaakt door – met voorbijgaan aan de relativiteit van het eigen deelbelang - de hele laag “bodem” te claimen.
Ruimtelijk beleid en beheer was toch veel opstapelen van specialistische deelbelangen, zonder keuzen.
En dat was niet alleen nadelig voor burgers / bedrijven die willen bouwen, exploiteren of burgers die willen behouden. Dat was ook nadelig voor medewerkers en bestuurders.
Dus het is goed dat de rijksoverheid de gemeenten dwing tot meer afstemming en eenduidigheid.
Dat biedt ook ondergronds kansen om orde op zaken te stellen. En ook in de afstemming van ondergrondse en bovengrondse belangen met stedenbouwers, milieuspecialisten, verkeersplanologen en grondbedrijf-plan-economen.
Het biedt de landelijke koepels van oa ondergrondse deelbelangen ook de mogelijkheden om gemeenten hierin te faciliteren. Zou het niet mooi zijn als RIONED, WEB, GPKL, Stadswerk, CGA (convent gemeentelijke archeologen) hierin ook als coproducenten de handen ineen zouden slaan, in plaats van elk voor eigen deelbelang en (zoals sommigen) in eigen kring strategie discussies te voeren ?
En misschien kan de VNG ook een duit in het zakje doen, anders dan alleen maar een lijst te maken van welke lokale verordeningen je nu wel of niet in een omgevingsplan mag/niet mag/kunt integreren.
De dynamiek in de fysieke leefomgeving die ons te wachten staat met energietransitie, klimaatadaptatie, smartcitys e.d. smeekt erom.