Kritiek op taakuitbreiding voor omgevingsdiensten

Omgevingsdiensten dreigen een aanzienlijke takenuitbreiding te krijgen als gevolg van de wet VTH. Dat constateren gemeenten die reageerden via de internetconsultatie van het Wijzigingsbesluit Omgevingsrecht, een uitvoeringswet (AMvB) bij de wet VTH. Gemeenten zijn daar niet blij mee.

Ongewenste aanpassingen

Om afspraken over vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) te verbeteren, is een hoofdstuk toegevoegd aan de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Hoewel de wet VTH in theorie slechts een formalisering zou zijn van de afspraken die al in 2007 door rijk, gemeenten en provincies zijn vastgelegd in een bestuursakkoord, zien gemeenten toch tal van ongewenste aanpassingen in de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) die de afgelopen weken open stond ter consultatie.

Taken toegevoegd

Zo schrijft Hengelo: “Er zijn taken toegevoegd op het gebied van handhaving, op beleidsmatig vlak en op het gebied van het voeren van bezwaar- en beroepsprocedures. Bovendien zijn er extra milieutaken aan het basistakenpakket toegevoegd. Hierdoor wordt er afbreuk gedaan aan het uitgangspunt dat het basistakenpakket louter complexe en bovenlokale milieutaken zou moeten bevatten. Althans, wij constateren interpretatieverschillen, onduidelijkheden, toevoegingen en fundamentele wijzigingen.”

Rol van de Wabo-casemanager

Gemeente Achtkarspelen deelt deze visie en ziet daarnaast een trendbreuk in de afhandeling van Wabo-taken. “De door de staatssecretaris geschetste rol van de Wabo-casemanager, die in onze organisatie is ingebed, komt hiermee in het geding.” Heerenveen constateert dat er mogelijk ook beleidsmatige taken naar de omgevingsdienst gaan en noemt dat ongewenst. Beleidsontwikkeling is een autonomen bevoegdheid van de gemeente, vindt Heerenveen.

Grote impact op bedrijfsvoering

De gemeenten voorzien dat het wetsvoorstel in deze vorm een grote impact heeft op de bedrijfsvoering van de gemeente, zowel organisatorisch-, financieel-, personeel- en beleidsmatig. Daarnaast staat deze insteek haaks op veel gemeentelijke visies. Zo stelt Heerenveen: “Wij willen zoveel als mogelijk taken in eigen huis uitvoeren en gaan daarbij integraal te werk.” Diverse gemeenten beschouwen het wetsvoorstel als een reorganisatie van de gemeentelijke Wabo-taken.

Weinig kritiek in Eerste Kamer

De Tweede Kamer heeft in september met ruime meerderheid ingestemd met het nieuwe VTH-stelsel. In de Eerste Kamer klonk deze week slechts kritiek van de PVV. Senator Alexander van Hattem (tevens Statenlid in Noord-Brabant) maakt zich vooral zorgen over de stuurbaarheid en afrekenbaarheid van omgevingsdiensten. ‘De Wet VTH maakt democratische controle alleen maar moeilijker’, aldus Van Hattem in de Eerste Kamer.

Verantwoordelijk en aanspreekbaar

Volgens de nieuwe staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, Sharon Dijksma, verandert de wet VTH niets aan het toezicht op omgevingsdienst. ‘Gemeenten en provincies kunnen hun bevoegdheden mandateren aan de directie van de omgevingsdienst, maar zij blijven democratisch verantwoordelijk en aanspreekbaar in hun eigen gemeenteraden en Staten.’ Van Hattem, die in Brabant te maken heeft met omgevingsdiensten die hun begrotingen niet op orde hebben, ziet daarin echter een verschil tussen theorie en praktijk. ‘In de praktijk zegt de gedeputeerde als wij hem aanspreken: “Wij zijn maar voor een deel eigenaar van de omgevingsdienst; de meerderheid van het bestuur beslist”. Bestuurders verschuilen zich daarachter als er iets mis gaat.’

Dinsdag stemt de Eerste Kamer over de Wet VTH.

Lees in Binnenlands Bestuur 24 hoe de Wet VTH botst met de Omgevingswet.