Gemeenten verliezen kennis over archeologie

Kennis over archeologie – en dus over het verleden – verdwijnt bij gemeenten. Sinds acht jaar zijn zij verantwoordelijk voor erfgoed: zowel monumenten als archeologie, maar het ontbreekt gemeenten aan geld, expertise en eigenlijk ook aan belangstelling voor onderzoek naar en behoud van sporen uit het verleden.

Gemeente focust op vergunningverlening 

Het landelijke Convent van Gemeentelijk Archeologen (CGA) trekt aan de bel. Het overlegorgaan waarbij ruim 190 gemeenten zijn aangesloten, vindt dat het archeologiebeleid bij gemeenten spaak loopt. De huidige werkwijze van veel gemeenten – met archeologen die op oproep en op afstand werken en Omgevingsdiensten waar archeologie nauwelijks een rol heeft – is funest voor de kennisborging en het draagvlak. ‘Gemeenten focussen vooral op vergunningverlening, niet op archeologisch onderzoek’, zegt CGA-bestuurslid Ria Berkvens. Op die manier kunnen we er beter mee ophouden, zegt Berkvens, want juist onderzoek is essentieel. ‘Archeologie is wetenschap. Je moet onderzoek doen, om kennis te kunnen vergaren en toetsen.’

29 gemeenten hebben eigen archeoloog

Die taak is met de Wet op de Archeologische Monumentenzorg uit 2007 bij gemeenten neergelegd. In opdracht van het CGA zocht Berkvens uit hoe gemeenten hun archeologietaken sindsdien hebben opgepakt. Het beeld is versnipperd. Het merendeel zoekt samenwerking met een regioarcheoloog of met een gemeentelijk archeoloog van een buurgemeente. In totaal werken 239 gemeenten op die manier. Slechts 29 van de 403 gemeenten (het onderzoek is vorig jaar uitgevoerd) hebben een eigen archeoloog die zich volledig op de eigen stad of dorpskernen kan richten. Bij een op de drie gemeenten (135) is helemaal geen archeoloog bekend. Berkvens kon niet achterhalen of en hoe zij hun archeologische kennis borgen en vermoedt dat deze gemeenten door archeologische adviesbureaus worden bediend. Dat gebeurt ad hoc en dus zonder opbouw van kennis binnen die gemeenten.

Erfgoed ondergeschikt aan milieutoezicht

De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed inventariseerde eerder hoe omgevingsdiensten de gemeentelijke erfgoedtaken uitvoeren. Zeer beperkt, luidt de conclusie. Van de 29 omgevingsdiensten zijn er 8 die erfgoedtaken uitvoeren voor gemeenten, volgens het rapport Uitvoering van erfgoedtaken door omgevingsdiensten. (Het onderzoek noemt er 7 van 28, maar inmiddels is er een omgevingsdienst bij gekomen.) De ontwikkeling van erfgoedtaken is bij alle omgevingsdiensten ondergeschikt aan de hoofdtaak: vergunningverlening, toezicht en handhaving op milieugebied.

Lees het hele artikel over archeologie nu in Binnenlands Bestuur nr.2