Gemeenten blijven scholen langs wegen bouwen

Ondanks wetenschappelijke kennis over gezondheidsrisico’s van luchtverontreiniging voor kinderen, blijven gemeenten scholen bouwen langs drukke wegen. Het lokale bestuur is de ontbrekende schakel in het zorgen voor deugdelijk beleid op het gebied van kinderen, milieu en gezondheid. Dat stelt Peter van den Hazel, milieuarts bij de GGD Gelderland-Midden in Arnhem. Hij promoveert 8 november aan de Radboud Universiteit Nijmegen op onderzoek naar kinderen, gezondheid en milieu.

De effecten van fijnstof op de gezondheid van kinderen zijn bekend en er zijn goede richtlijnen om de bestaande risico’s tegen te gaan. Toch doen we in Nederland nog weinig met die kennis, stelt u. Hoe komt dat?

‘Vaak is niet goed duidelijk wie probleemeigenaar is, dat zie je van Europees, tot ministerieel, tot lokaal niveau. Bij mijn werk als GGD-milieuarts heb ik, als het over de locatie voor een nieuwe school gaat, te maken met wethouders ruimtelijke ordening (r.o.), milieu en volksgezondheid. En dan is er de onderwijswethouder nog. Zij zouden het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid moeten oppakken, maar in de praktijk zien we dat ze niet altijd bij elkaar te rade gaan, of pas wanneer de beslissing al is genomen. Meestal is het een r.o.-beslissing. Die is ook vrij eenduidig te maken: we kiezen voor locatie x of y, want daar is plek. De milieuwethouder kan, als hij over goede cijfers beschikt, nog wel wat zeggen over de luchtverontreiniging ter plaatse. De gezondheidswethouder heeft het lastiger: het effect dat een keuze heeft op de gezondheid van kinderen, is moeilijk inzichtelijk te maken.’

Maar iedereen weet nu toch wel dat je geen scholen langs drukke wegen moet bouwen?

‘Toch gebeurt het nog. Economische drijfveren spelen een belangrijke rol. Naast drukke wegen is de bouwgrond nu eenmaal het goedkoopst. Enige tijd geleden was hier in Gelderland een plan voor een industrieterrein in het klaverblad tussen twee snelwegen bij Beuningen. Onderdeel van de deal was dat er voor werknemers van de bedrijven een kinderdagverblijf zou komen. Als GGD hebben we gezegd dat we dat geen goed idee vinden, maar voor de ontwikkelaar woog dat onderdeel heel zwaar en de gemeente wilde geen nee zeggen tegen de werkgelegenheid. Uiteindelijk is het dagverblijf uit de plannen gehaald, maar daar heeft de wethouder flink voor moeten zweten.’

Er zijn toch Europese richtlijnen op milieugebied?

‘Klopt, maar die zijn een compromis tussen wat praktisch haalbaar is – om te kunnen blijven bouwen – en wat gezondheidkundig aanvaardbare risico’s zijn. Die normen zijn gebaseerd op de risico’s bij gezonde volwassenen, ze zijn niet toegespitst op kinderen of mensen met een zwakke gezondheid. Voor deze kwetsbare groepen is die compromisnorm niet goed genoeg. Juist bij kinderen heb je het meeste baat bij een reductie van de verontreiniging. Minder fijnstof heeft aantoonbaar effect op het aantal gezondheidsklachten bij kinderen.’

Heeft u praktische tips voor gemeenten om gezondheid een betere plek te geven in r.o.-beleid?

‘Maak de keuze voor nieuwe locaties voor kwetsbare groepen transdisciplinair, dus met alle vakgebieden samen. Dit betekent, op tijd en aan de voorkant met verschillende partijen naar een voorgestelde situatie kijken. Samen aan een advies werken waarin ook volksgezondheidsaspecten zijn opgenomen. Daarnaast kunnen gemeenten en scholen verkeersplannen maken, om ronkende auto’s voor de schooldeur te voorkomen. Overigens zijn er ook gemeenten die aanvullend beleid hebben opgesteld voor gevoelige bestemmingen, zoals scholen, kinderdagverblijven en ziekenhuizen. Ze nemen dan geen beslissing tenzij voor een plan een positief advies door de gezondheidsdienst is afgegeven. Als GGD zouden we zo’n advies heel graag willen verplichten.’