Gelderland teruggefloten met veehouderijen

De Raad van State heeft vijftien vergunningen vernietigd die de provincie Gelderland had verleend voor uitbreidingsplannen van veehouderijen. Door nog eens 109 verleende Natuurbeschermingswetvergunningen wordt waarschijnlijk ook een streep gezet. De stikstofuitstoot is niet goed beoordeeld.

Stikstofuitstoot mag niet toenemen

Gelderland worstelt, overigens net als andere provincies met veel intensieve veeteelt, met wensen uit de sector om bedrijven uit te breiden. De grote hoeveelheid stikstof uit mest is schadelijk voor het milieu en mag daarom niet verder toenemen. Een bedrijf kan alleen uitbreiden wanneer een ander bedrijf stopt.

Gelders salderingssysteem mag niet

Gelderland ontwikkelde een salderingssysteem, waarbij de provincie bijhield welke bedrijven door stoppen of verkleinen emissieruimte inleveren. Nieuwe aanvragen konden daartegen worden weggestreept, zo redeneerde Gelderland. Die werkwijze is nu door de Raad van State naar de prullenmand verwezen. Als een bedrijfsuitbreiding potentieel schadelijke gevolgen heeft voor natuur en milieu, moet de provincie een zogenoemde ‘passende beoordeling’ maken, oordeelt de Raad van State. Onderzoeken dus, hoe het daadwerkelijk zit met de uitstoot van ammoniak. Eenvoudig wegstrepen van oude vergunningen tegen nieuwe aanvragen, volstaat dan niet.

Collectieve passende beoordeling

Een groot aantal andere vergunningen wacht waarschijnlijk hetzelfde oordeel, zegt provinciewoordvoerder Everdien Gunsing. Zeven vergunningen zijn vergelijkbaar met de vijftien vernietigde besluiten. Voor 102 andere vergunningen is in het verleden gewerkt met een collectieve passende beoordeling, waarbij naar het totaal van de ingeleverde en aangevraagde emissieruimte werd gekeken. Op basis van twee andere RvS-uitspraken in Noord-Brabant en Limburg is duidelijk geworden dat ook deze wijze van vergunningverlening niet meer mogelijk is, zegt Gunsing. Ze verwacht dat ook die worden vernietigd.

Toezichthouder nodig voor vergunningen

‘De provincie zocht naar een manier om toch enige ruimte te bieden aan veebedrijven die willen uitbreiden’, aldus de woordvoerder. Jurist Valentijn Wösten van de milieugroepering Mobilisation ziet dat anders. ‘De provincies hebben de sterke lobby van de veehouderijsector in hun nek en maken liever ruzie met kleine natuurclubjes dan met de sector.’ Zijn club bracht, samen met de vereniging Leefmilieu, veertien van de nu vernietigde zaken bij de Raad van State. De twee organisaties vinden dat er een instantie moet komen die toezicht houdt op de vergunningverlening door de provincies. ‘Nu lijken twee kleine milieuorganisaties, dat werk te moeten doen.’

Bewijslast ligt bij boeren zelf

Gelderland zag de juridische onhoudbaarheid van haar werkwijze aankomen en past die sinds april 2013 niet meer toe. De provincie gaat nu geen nieuw beleid ontwikkelen, maar wacht op de Programmatische Aanpak Stikstof die het kabinet ontwikkelt en die straks de provinciale verordeningen vervangt. ‘Het wordt heel lastig om nog ruimte te bieden aan agrariërs. Als ze willen uitbreiden, zullen ze moeten zorgen voor een emissiearm systeem. Of ze moeten zelf een ander bedrijf vinden dat wil stoppen. Maar dan ligt de bewijslast voor het daadwerkelijk vrijkomen van die emissieruimte bij de aanvrager, niet meer bij ons.’

Weinig solidariteit

Of dat zo eenvoudig gaat, is maar de vraag. Bij de provincie werden te weinig vergunningen van stoppende boeren aangeleverd, volgens Gunsing. ‘Je ziet dat boeren hun niet meer gebruikte vergunningen niet ‘inleveren’. De solidariteit is gering.’