Geen oog voor leegstand maatschappelijk vastgoed

Gemeenten hebben te weinig aandacht voor de snel oplopende leegstand van maatschappelijk vastgoed. Die is straks zeker zo groot als de leegstand van kantoren en winkels bij elkaar. Tot 2030 komt naar verwachting zo’n 20 miljoen vierkante meter vastgoed vrij dat geen maatschappelijke functie meer heeft.

Vastgoed niet meer nodig

Dit blijkt uit de ‘Reisgids maatschappelijke voorzieningen’ die is uitgebracht door Bouwstenen voor Sociaal in samenwerking met het Interbestuurlijk Programma Bevolkingsdaling (Ministerie BZK). Maatschappelijk vastgoed is vastgoed dat direct of indirect door de belastingbetaler wordt gefinancierd. Door veranderingen in het gedrag van mensen en door nieuwe wet- en regelgeving is een groot deel van dit vastgoed in de toekomst niet meer nodig.

Gevolg van bevolkingsdaling

De dreiging van leegstand is het grootst in het onderwijs en de zorg.  Zo zijn er bijvoorbeeld minder scholen en sportvelden nodig als gevolg van de bevolkingsdaling, constateert Bouwstenen voor Sociaal. Een groot deel van de zorg verplaatst zich naar de woning en de woonomgeving. Verzorgingshuizen verliezen hun functie. Aan de andere kant ontstaan zeer specialistische voorzieningen op grotere afstand. Streekziekenhuizen vallen daardoor tussen wal en schip.  

Voorzichtige inschatting

Volgens Ingrid de Moel van Bouwstenen is de verwachte leegstand van dit soort vastgoed voorzichtig ingeschat, maar zeker zo groot als de lege kantoren en winkels bij elkaar opgeteld. Dat is ook niet zo vreemd: er is meer maatschappelijk vastgoed (ruim 83 miljoen m2) dan er vierkante meters kantoren (bijna 47 miljoen) en winkels (ruim 34 miljoen) zijn, blijkt uit eerder onderzoek van Bouwstenen. ‘De scholen, zorginstellingen en sportverenigingen hebben met dezelfde maatschappelijke ontwikkelingen te maken. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de leegstand daar lager zal zijn.’

Leegstand is minder zichtbaar

Leegstand in maatschappelijk vastgoed is wel minder zichtbaar, stelt De Moel. ‘Het komt niet naar voren in jaarverslagen, er is geen branchevereniging die zich hier mee bezighoudt, er is niet één probleemhouder. Het gaat om gebouwen van gemeenten, scholen, maatschappelijke instellingen. De enige gemene deler is dat het allemaal wordt betaald van belastinggeld.’

Beter te herbestemmen

Het goede nieuws is dat maatschappelijk vastgoed beter te herbestemmen is dan kantoren. Het staat vaak op een prima plek en er zijn relatief veel kansen voor functieverandering. De Moel: ‘Het zijn vaak karakteristieke panden, die best gewild zijn. Maar als de overheid er geen aandacht voor heeft, is straks de leegstand van kantoren en winkels opgelost en blijven gemeenten met hun eigen vastgoed zitten.’

Lees de hele 'Reisgids maatschappelijke voorzieningen' hier.