Blok: Woonvisie niet verplicht

Minister Stef Blok (Wonen) zal gemeenten niet verplichten om een woonvisie op te stellen. Hij neemt het advies van de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties op dat punt niet over. En hoewel Blok vindt dat woningcorporaties zich moeten beperken tot één regio, worden ze voorlopig niet gedwongen te ‘defuseren’. Dat schrijft Blok in de kabinetsreactie op het rapport van de enquêtecommissie.

Woonvisie uit eigen beweging 

De enquêtecommissie stelt voor om gemeenten te verplichten een woonvisie op te stellen, maar het kabinet voelt daar niet voor. Het stelt voorop dat van iedere gemeente mag worden verwacht dat zij een woonvisie opstelt. Maar een verplichting raakt de autonomie van gemeenten en is alleen te handhaven met veel regelgeving en toezicht. Het kabinet denkt dat gemeenten voldoende reden hebben om uit eigen beweging een woonvisie op te stellen. Ze kunnen corporaties daarmee houden aan hun wettelijke verplichting om het volkshuisvestingsbeleid uit te voeren en dwingen tot overleg daarover. En zonder woonvisie kunnen gemeenten bij geschillen de hulp van de minister niet inschakelen. Het is dus in het eigen belang van een gemeente om haar volkshuisvestingsbeleid vast te leggen, stelt Blok. Eenzelfde redenering geldt voor de voorgestelde verplichte prestatieafspraken tussen gemeente en corporatie.

Maatschappelijk vastgoed en leefbaarheid

Volgende week behandelt de Tweede Kamer het rapport van de enquêtecommissie, samen met de novelle van Blok, een aanvulling op de Herzieningswet toegelaten instellingen volkshuisvesting uit 2012. Een belangrijk aanpassing in die novelle is dat woningcorporaties zich moeten concentreren op hun kerntaken en zo min mogelijk commerciële activiteiten verrichten. Gemeenten zijn bang dat daardoor nog minder in maatschappelijk vastgoed en leefbaarheid kan worden geïnvesteerd dan al, door de economische crisis en de verhuurdersheffing, het geval is. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft hierover diverse keren haar zorgen geuit. Gemeenten hebben de corporaties als sterke maatschappelijke partner juist hard nodig, aldus de VNG.

Machtswoord gemeente

Gemeenten zijn bang dat corporaties geen winstgevende (duurdere) woningen meer mogen bouwen, die vaak nodig zijn om een plan met sociale woningbouw dekkend te maken. Volgens Blok zijn commerciële activiteiten alleen nog toegestaan als die sociale activiteiten ondersteunen, zoals het realiseren van herstructurering in achterstandswijken en stads- en dorpsvernieuwing. Een markttoets moet dan wel aantonen dat marktpartijen de commerciële activiteiten niet op zich willen nemen. De gemeente heeft bovendien een machtswoord: die moet het commerciële plan “noodzakelijk” vinden.

Regels grondverwerving aangescherpt

Minister Blok wil hiermee voorkomen dat de financiële risico’s van commerciële plannen terugslaan op het vermogen dat is bestemd voor de kerntaak van corporaties: het verzorgen van sociale huisvesting. De enquêtecommissie adviseerde om de regels voor het verwerven van grond aan te scherpen. Blok volgt dat advies en stelt nu dat wanneer grond niet binnen vijf jaar zal worden bebouwd met minimaal negentig procent sociaal bezit, die grond moet worden ondergebracht bij de commerciële tak of dochtermaatschappij van de corporatie. Over het verwerven van grondposities voor sociale woningbouw, moeten corporaties prestatieafspraken met de gemeente maken.

Gemeenten wijzen woningmarktregio’s aan

Gemeenten krijgen nog een andere taak, bijna onmogelijk om te vervullen, volgens de VNG: zij moeten Nederland opknippen in woningmarktregio’s. Ze krijgen een jaar de tijd om daarvoor gezamenlijk voorstellen in te dienen bij de minister. Corporaties moeten zich dan beperken tot hun eigen regio. Blok laat nu weten dat grote corporaties, die in verschillende regio’s werkzaam zijn, voorlopig niet hoeven te ‘defuseren’. “Gezien het eigendomsrecht vergt dit nadere analyse en afweging”, aldus Blok in de kabinetsreactie. Corporaties mogen hun bezit blijven exploiteren, onderhouden, verbeteren of verkopen. Ze mogen hun bezit echter niet uitbreiden in andere regio’s dan de eigen woningmarktregio, stelt Blok.