Andere inzet zorgvastgoed betaalbaar

Verpleeg- en verzorgingshuizen moeten zich niet langer sec op de ouderenzorg richten, maar ernaar streven deel uit te maken van de gezondheidszorg in bredere zin.

Nieuw concept
Hans Vos ontwikkelde als directeur bij ZZG zorggroep in het land van Maas en Waal een nieuw concept van wonen en zorg, onder andere omdat de collectieve zorgkosten anders de spuigaten uitlopen. ‘Als we aan het oude systeem blijven vasthouden, zal dat onhoudbaar worden. Nu tellen we in Nederland zo’n 250.000 dementerenden, in 2030 zijn dat er naar schatting 500.000. Al die mensen huisvesten in een verzorgings/verpleeghuis zoals we dat tot nu toe deden is onbetaalbaar’, zegt Vos.

Mensgericht
Ruimte geven aan wat iemand zelf nog kan en wil, en deze persoon hierin ondersteunen, dat is een van de uitgangspunten. De neerslag daarvan is te zien in de Eikenhorst in Groesbeek, waar iedere bewoner een eigen appartement heeft in plaats van een kamer met alleen een bed en een stoel. ‘De stempel zorg mag niet bepalend zijn voor hoe je leeft. Dat is onhoudbaar. Zorg moet mensgericht, maatschappelijk ingebed en economisch vol te houden zijn. Iedereen moet een zo zelfstandig mogelijk leven kunnen leiden, waar mogelijk zichzelf kunnen redden maar wel kunnen rekenen op maatschappelijke organisaties en de (lokale) overheid die in samenwerking hun verantwoordelijkheid nemen. Let op,’ waarschuwt Vos, ‘dat vraagt andere analyses en condities voor zelfredzaamheid en samenredzaamheid dan die we nu vaak horen en lezen vanuit de overheden.’

Betaalbaarheid
Die andere werkwijze is ook noodzakelijk met het oog op de betaalbaarheid. Het Eikenhorst-concept is helemaal voorbereid op het scheiden van wonen en zorg, waarbij de bewoners als huurders straks hun huurpenningen rechtstreeks betalen aan de verhuurder – en de zorgkosten afrekenen met ZZG zorggroep.

Waarom afbreken?
Het woonconcept wijkt af van de gangbare manier van bouwen in de wereld van de zorg. Vos: ‘Het gekke is dat we altijd zorginstellingen bouwden die een functionele leeftijd hadden van hooguit 20 à 30 jaar. Daarna bleek het concept al niet meer te voldoen. Elke keer bleek zo’n gebouw niet te ontwikkelen en moest er stevig worden gerenoveerd of gesloopt. Denk nou eens aan je eigen huis. Hoe lang staat dat er nu al? 30 jaar, 50 jaar? Oké, het jouwe 80 jaar, het mijne 30 jaar. Geen van ons denkt erover het binnenkort af te breken. Waarom zouden we met maatschappelijk vastgoed, lees maatschappelijk geld, anders omgaan?’

Brug slaan
De oplossing moet volgens hem worden gezocht in de maatschappelijke context. Geïsoleerde verzorgingshuizen, zoals nu, zijn ‘out of time’. In het ideaalplaatje van Vos maken ze onderdeel uit van de gezondheidszorg in meer algemene zin. Veel zal volgens hem kunnen worden gecreëerd door een brug te slaan met de directe omgeving. En door aan te haken bij burgerinitiatieven die dan ook zelf zeggenschap hebben over hoe ze willen wonen en de zorg willen regelen.

Maatschappelijk doel
Soms zijn die burgerinitiatieven direct concurrerend met de belangen van zijn werkgever. Dat weerhoudt hem er niet van dan toch de samenwerking aan te gaan, of de helpende hand te bieden. ‘Ik heb de kennis, de netwerken. Waarom zou ik dan niet helpen om iets van de grond te krijgen? Ik zie dat als maatschappelijke taak, zoals ik ook zorg verlenen als een maatschappelijke taak zie. Dat hoort niet beperkt te blijven tot  de muren van een instelling. Een instelling, ook ZZG zorggroep, werkt met maatschappelijk geld. Dat is niet van ons. Dat is van de maatschappij. Ik ben wel in dienst van ZZG zorggroep, maar dat wil niet zeggen dat ik alleen de belangen van die organisatie voor ogen heb. Als het nodig is, en het initiatief is maatschappelijk relevant, dan hoeven wij dat als organisatie niet zelf te doen.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 18 van deze week