Circulaire kunstwerken: dit is de richting die we opgaan

Overheden moeten opdrachten voor constructies langs, over en in de Nederlandse (vaar)wegen op een andere manier gaan uitvragen. Hoe werk je als overheid stap voor stap naar deze transitie toe? Hiervoor ontwikkelden publieke opdrachtgevers een Roadmap die overheden helpt en vervolgens een inkoopstrategie.

De te nemen route

De Roadmap transitiepad Kunstwerken schetst voor overheden en marktpartijen de route die zij kunnen nemen om de duurzaamheidsdoelstelling voor 2030 te halen. “Erin staat wie wat wanneer moet doen, en hoe we dat samen doen als sector”, vertelt Maya Sule. Zij is werkzaam bij Rijkswaterstaat als programmamanager van het transitiepad Kunstwerken.

In de Roadmap geven verschillende maatregelen overheden handelingsperspectief: ze vertellen welke stappen overheden kunnen zetten. De maatregelen richten zich op duurzame ontwerpkeuzes en het hergebruiken van onderdelen en materialen. En ook op het toepassen van recyclaat, ofwel gerecycled beton bij het maken van een nieuw viaduct.

Buyer Group Circulaire Viaducten

Naast een lijst met maatregelen biedt de Roadmap een actieplan. Dit plan omschrijft de acties die nodig zijn om de transitie – bij overheden en de markt - aan te jagen. Hieronder valt ook het maken van een inkoopstrategie voor overheden, waar Rijkswaterstaat samen met andere publieke opdrachtgevers aan heeft gewerkt in de Buyer Group Circulaire Viaducten. Maya Sule: “Hierbinnen onderzoeken we welke eisen er precies gesteld kunnen – en moeten - worden aan de maatregelen, zodat wij en andere overheden deze in kunnen kopen. Zodat we straks een set aan eisen hebben liggen die bijvoorbeeld gemeenten kunnen gebruiken wanneer zij een circulaire brug willen laten maken.” Die eisen richten zich op drie aspecten: sloop, hergebruik en modulaire nieuwbouw.

Als iedere provincie of ieder waterschap het op een eigen manier doet, bieden we de markt geen perspectief."

De markt perspectief bieden

Dat overheden samenwerken om de strategie op te stellen, is een belangrijke stap in de route naar circulair en klimaatneutraal bouwen, vertelt assetmanager Pieter Ale de Boer. Voor provincie Overijssel zit hij in de Buyer Group. “Deze transitie vraagt om investeringen van overheden, maar ook van bedrijven. Als iedere provincie of ieder waterschap op een eigen manier die transitie in gaat, bieden we de markt geen perspectief, en ook geen sturing. Daarom moeten we gemeenschappelijk zeggen: ‘dit is de richting die we opgaan.’ Zo weten bedrijven ook waarin ze moeten gaan investeren.”

De richting

Die richting, waar overheden precies op moeten gaan letten bij het bouwproces, hebben ze binnen de Buyer Group inmiddels gevonden, vervolgt De Boer. “We willen impact maken met onze inkoop. Zoveel mogelijk hergebruik van materiaal en onderdelen bij de bouw van bruggen, dat zou supermooi zijn. Want de meeste CO2-uitstoot en energie zit hem in de winning van het beton en staal dat we nodig hebben. Kunnen we dat voorkomen, dan is dat een grote klapper en besparen we veel energie en CO2-uitstoot.”

Voor het eerst uitvragen

Onlangs heeft de provincie Overijssel een volgende, belangrijke stap gezet op weg naar een circulaire infrastructuur, vertelt De Boer. "Een stap die mede gezet kon worden dankzij de Roadmap en Buyer Group. We hebben een project geselecteerd met twee kunstwerken om onze transitie in gang te zetten. Dit initiatief sluit mooi aan bij de onlangs gepubliceerde marktvisie en Inkoopstrategie Circulaire Viaducten en Bruggen." 

"We hebben nu een aanbesteding gestart, middels een bouwteam, om zo gezamenlijk met de markt invulling te geven aan een zo circulair mogelijke aanpak. Hierin worden de opties voor hergebruik en toepassing IFD (red.: Industrieel, Flexibel, Demontabel) bouwen afgewogen en tot uitvoering gebracht. We zijn als Provincie Overijssel trots dat we deze stap gezet hebben en kijken uit naar de uitkomsten en geleerde lessen."