Koekje van eigen deeg
Na de moord op Pim Fortuyn op 6 mei 2002, moesten vooral linkse journalisten en politici het ontgelden. Met hun ‘demonisering’ van Fortuyn hadden ze volgens de LPF-aanhang gefungeerd als wegbereiders van de politieke moord.
Sindsdien is de verstikkende taboeïsering rond de migratiediscussie vervangen door een soms wel erg vrijmoedig debat over de keerzijden van immigratie, in het bijzonder van de islam. Inmiddels rust er een taboe op het aanspreken van mensen op hun verantwoordelijkheid om over gevoelige thema’s te discussiëren zonder te beledigen, te vernederen of te dreigen.
De filosoof Rob Riemen trekt zich niets aan van taboes. In zijn essay De eeuwige terugkeer van het fascisme positioneert de oprichter/directeur van het Nexus Instituut in Tilburg, Geert Wilders als ‘het prototype van hedendaags fascisme’, zo ongeveer het ernstigste politieke verwijt dat iemand te maken valt. Riemen gebruikt een dergelijke zware typering omdat hij de overeenkomsten wil laten zien tussen het maatschappelijke en politieke klimaat nu en in de beginfase van het fascisme, de pure versie die Benito Mussolini in 1919 in Italië oprichtte.
Het fascisme voegt zich al bijna een eeuw als een kameleon naar zijn omgeving en tijd. Maar een paar kenmerken verloochent de beweging nooit: een charismatische leider zet populistische methoden in om de massa te mobiliseren en wijst een vijand aan op wie alle onvrede afgeschoven kan worden.
Riemen: ‘Het is een politiek van volksmenners die geen andere motieven meer kennen dan de handhaving en uitbreiding van hun macht, die daartoe ressentiment exploiteren, zondebokken aanwijzen, haat verspreiden, een intellectuele leegte verbergen achter uitgeschreeuwde slogans en gescheld, en met hun populisme het opportunisme in de politiek tot kunst verheffen.’
Gecorrumpeerde elites hebben die geestelijke leegte laten ontstaan: politieke partijen die hun gedachtegoed verkwanselen, intellectuelen die niet meer durven denken, hebzuchtige zakenlui die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid verzaken, massamedia die zich als buikspreker gedragen in plaats van als kritische spiegel voor het volk.
De eeuwige terugkeer van het fascisme is een erudiete ontleding van het hedendaagse populisme, met interessante historische parallellen en een intelligente ontzenuwing van de argumenten waarmee Wilders zijn beweging salonfähig probeert te maken. Wie een verschijnsel niet benoemt, kan het ook niet bestrijden, vindt Riemen.
Eigenlijk gebruikt hij gewoon de methode-Wilders: die trekt de aandacht en bepaalt de agenda met oneliners en choquerende typeringen: ‘linkse hobby’s, kopvoddentaks, haatbaarden’. De macht die hij zo verworven heeft, gebruikt Wilders nu om een kabinet te gedogen.
Riemen gebruikt de aandacht die hij met het woord fascisme trekt om de Wilders-beweging tot op het bot te ontleden. Er valt misschien iets af te dingen op de vergelijking met fascisme, maar zo zet hij wel het actuele politieke debat op scherp in een miniatuurtje dat een genot is om te lezen.
Will Tinnemans is publicist
Rob Riemen: De eeuwige terugkeer van het fascisme, Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2010, ISBN 9789045018560, 62 pagina’s, € 9,95.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Godwin
Laat me raden, er wordt ook uitgebreid ingegaan op dat rare blonde kapsel? Jammer dat dit soort intelligentsia (die weten wat goed voor u is) zoveel aandacht krijgen. Iedere (maar dan ook echt iedere) politicus bedient zich van populisme en wil graag macht. Wellicht verschilt de toon wat maar dat is een kwestie van smaak. Zouden zij die macht niet willen, zouden ze wel een ander vak kiezen.
Als je het niet eens bent met Wilders ga dan inhoudelijk (met argumenten!) de discussie aan, dit soort boekjes zijn zo'n zwaktebod.