3D-bril

Zijn gemeenten op 1 januari klaar voor hun nieuwe taken? Nee, zeggen veel zorgaanbieders, er gaat straks van alles mis. Als mijn zorgaanbieder het niet ziet zitten, dan zal dat wel kloppen, denken cliënten, bang om zorg te verliezen. Gemeenten zeggen dat er nog veel moet gebeuren. En dus staan de kranten vol zorgen over hoe gemeenten hun nieuwe taken zullen uitvoeren en zien we doemscenario’s op tv. Ik zal niet ontkennen dat gemeenten tegen knelpunten aanlopen die zij de komende maanden nog moeten oplossen, maar we moeten ook niet verwachten dat bij zo’n omvangrijke operatie alles vlekkeloos verloopt.

Ik snap dus dat mensen zorgen hebben. Het zou raar zijn als iedereen zulke grote veranderingen flierefluitend tegemoet zou zien. Maar ieder bekijkt de decentralisaties vanuit zijn eigen perspectief. Zo ontstaat een beeld dat niet altijd recht doet aan de werkelijkheid. De zorginstelling ziet dat bij haar minder zorg wordt ingekocht en concludeert dat de inkoop door gemeenten niet op orde is. De zorgprofessional is er niet zeker van of zijn baan behouden blijft en stelt daarom dat cliënten minder professionele ondersteuning krijgen. Hoe begrijpelijk ook, die blik is te beperkt en die conclusies zijn te snel getrokken. Ze brengen niet in beeld wat er wél gebeurt en wat er in de plaats komt voor zaken die wellicht verdwijnen.
 

Als je alleen door je eigen 3D-bril kijkt, bestaat het risico dat je uit het oog verliest waarom we de zorg ook al weer anders willen organiseren. In de huidige systemen wordt niet zelden te zware zorg geven, wordt mensen de regie ontnomen, krijgt informele zorg onvoldoende waardering en verdwalen mensen in een eindeloze bureaucratie. Dat moet en kan anders. Ik ben er nog steeds van overtuigd dat verankering in de lokale democratie de oplossing is voor deze problemen.
 

Over de hoofdlijnen zijn we het wel eens. Mensen moeten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen, waar nodig met passende ondersteuning. En in de jeugdzorg moeten opvoedingsproblemen integraal worden aangepakt, in plaats van door verschillende hulpverleners die van elkaar niet weten wat ze doen. Voor bestaande cliënten is zorgcontinuïteit het uitgangspunt, in dezelfde instelling als dat redelijkerwijs kan.
 

De weg naar een andere manier van zorgen en ondersteunen is er één met bochten en hobbels. Deels gaat het inderdaad om het afbouwen van bestaande systemen. Om instellingen die kleiner worden of zelfs niet langer kunnen voortbestaan. Het is begrijpelijk dat daar vanuit bepaalde belangen met onvrede naar wordt gekeken. Het is vreselijk als je baan op de tocht staat terwijl je je altijd hebt ingezet voor mensen die het alleen niet redden. Maar elke transformatie gaat gepaard met afscheid van het bestaande en vooral ook met de komst van iets nieuws.
 

Laten we dus alsjeblieft niet overhaast concluderen dat hulpbehoevende inwoners aan hun lot worden overgelaten als iemand zijn baan verliest. Er komt immers iets voor terug. Zoals sociale wijkteams met professionele zorgverleners die proberen datgene te organiseren wat voor een cliënt passend is. En buurtondersteuners die mensen kennen en een beroep kunnen doen op een uitgebreid netwerk van formele en informele zorg. Het is de blik waarmee je kijkt die bepaalt welk oordeel je daarover hebt. Is de buurtondersteuner een amateur die diagnoses stelt of iemand die mensen helpt zichzelf te helpen en zo nodig doorschakelt naar specialistische hulp?
 

Een goede 3D-bril biedt het perspectief waarin de cliënt centraal staat. Voor de beeldvorming gaat het er uiteindelijk om hoe we het grote verhaal van de decentralisaties kunnen verbinden aan het kleine verhaal van de individuele cliënt en de menselijke maat. Dat vraagt veel van wethouders en hun ambtenaren én van journalisten die zich in de echte verhalen willen verdiepen.

Jantine Kriens