Geen alcohol onder 18 jaar

Alcoholgebruik onder jongeren is omvangrijker én schadelijker dan we denken. Hoewel het tegengaan van alcoholgebruik op de eerste plaats de verantwoordelijkheid ouders is, zou een verbod op het bezitten en drinken van alcohol tot achttien jaar helpen om alcoholschade bij jongeren te voorkomen. Op het buurtfeest kreeg mijn buurmeisje, laatst dertien geworden, een glas zoete witte wijn van haar moeder. 'Ach', zei moeder, 'Marloes hoort al meer bij de groten en zolang ik erbij ben, mag ze best alcohol drinken.'

In Nederland is het heel normaal als jongeren, kinderen zelfs nog, alcohol drinken. Gezellig. En zolang het thuis is, hebben ouders er zicht op, is het veelgehoorde argument. ' Bovendien', zeggen ouders, 'zijn wij er zelf ook groot mee geworden. Moet ik het nu mijn kinderen verbieden?' Ja. Kinderen die regelmatig alcohol drinken, hebben vier keer zoveel kans op latere leeftijd alcoholverslaafd te raken als kinderen die alcohol laten staan. En valt het allemaal wel mee? Nee. Nederlandse jongeren zijn de zuipschuiten van Europa. Ze drinken meer en op jongere leeftijd dan voorheen. De gemiddelde leeftijd waarop kinderen beginnen met drinken, is in Nederland 12,2 jaar. Groep 8 van de basisschool.

Alcohol is geen voedingsstof, het is een gif. Gif waar een kinderlichaam niet op voorbereid is. Alcohol remt bij kinderen de botgroei en is slecht voor de ontwikkeling van de organen. Bovendien beschadigt het blijvend de hersenen. Dat laatste staat haaks op wat ouders van hun kinderen wensen: dat ze goed kunnen leren, nieuwsgierig zijn en getalenteerd blijken in hockey, cello of toneel. Toestaan dat jongeren alcohol drinken, belemmert de ontwikkeling van de hersenen precies daar waar het concentratievermogen, intelligentie en keuzevermogen zich bevinden. Onze hersenen zijn pas uitontwikkeld rond het 23e levensjaar en ze zijn tot die tijd extreem gevoelig voor alcohol. Wat ouders beschouwen als een beloning voor hun kroost: een glas champagne met Nieuwjaar, een biertje met carnaval en een glas wijn met Kerst, is feitelijk kindermishandeling. Maar 'nee' zeggen is veel lastiger.

En jongeren zelf? Als we vertellen hoe slecht alcohol voor hun lichaam en hersenen is, zijn ze er toch zelf verantwoordelijk voor? Jongeren kunnen niet zelfstandig afwegen of het gebruik van alcohol goed voor ze is, juist omdat de hersenen van jongeren in ontwikkeling zijn. Voorlichting geven over de gevolgen van alcoholgebruik, helpt niet. Bij jongeren die zelf het verband tussen oorzaak en gevolg niet kunnen leggen, helpt maar één ding: duidelijke regels.

In Nederland kennen we geen wettelijke leeftijd waaronder niet gedronken mag worden. Aan jongeren tot zestien jaar mag geen alcoholische drank verkocht worden en aan jongeren tot achttien jaar mag geen sterke drank verkocht worden. De barkeeper, de caissière in de supermarkt en de vrijwilliger in de sportkantine zijn verantwoordelijk en strafbaar bij overtreding.

Het bezitten en drinken van alcohol is evenwel niet strafbaar. Als pa na het voetballen een biertje voor zijn vijftienjarige zoon koopt, heeft niemand wettelijke gronden pa en zoon op hun verantwoordelijkheden aan te spreken. Morele gronden wel. Maar in Nederland bemoeien we ons niet met de opvoeding van andermans kinderen en willen we niet het etiket 'roomser dan de paus' opgeplakt krijgen. De tijd is rijp om de verantwoordelijkheid uitdrukkelijk en primair bij ouders neer te leggen.

Alcoholmisbruik tegengaan onder jongeren vergt een sluitende aanpak om de jongeren heen. Iedereen die met jongeren omgaat, heeft zijn aandeel: ouders, scholen, sportclubs, cafés, supermarkten, jongerenwerkers, centra voor jeugd en gezin, politie, inspectiediensten, openbaar ministerie, gemeentes, verslavingszorg en GGD. Goede voorbeelden van zo'n aanpak met draagvlak en betrokkenheid zien we in Twente en Zuidoost-Brabant. Zowel in voorlichting en communicatie, regelgeving, naleving en handhaving wordt daar regionaal gedaan wat mogelijk is. Maar een sluitende aanpak vergt landelijke steun in de vorm van regelgeving.

Het toestaan van het bezitten en drinken van alcohol moet verboden worden tot de minimumleeftijd van achttien jaar. Vanaf die leeftijd is een mens volgens de Nederlandse wet volwassen en verantwoordelijk voor zijn eigen handelen. Een achttienjarige krijgt stemrecht, mag zijn rijbewijs gaan halen en zelf beslissen te trouwen. Tot achttien jaar zitten we jongeren ook achter de vodden een diploma te halen om hen een goede toekomst te garanderen. Als we in Nederland vinden dat een mens pas weloverwogen beslissingen kan nemen na zijn achttiende verjaardag, is het logisch dat we alcoholgebruik pas vanaf achttien jaar toestaan. Door deze landelijke regel in te stellen, komt de overheid op voor de universele rechten voor het kind, blijft de jeugd gezonder en slimmer en helpt zij meteen de opvoeders een handje. Makkelijk voor de ouders en alcoholverkopers, duidelijk voor de jongeren.

Gemeenten krijgen met een landelijke leeftijdsbegrenzing handvatten aangereikt om alcoholschade bij jongeren effectiever te bestrijden. Het is eenvoudiger een drinkende minderjarige op te sporen, dan de handeling van onrechtmatige verkoop te constateren. De verantwoordelijkheid om alcoholschade bij jongeren te voorkomen ligt primair bij de opvoeders en secundair bij alle betrokkenen in de directe omgeving van jongeren. De regering heeft tot taak die verantwoordelijkheid te faciliteren met een ondersteunende regelgeving die het bezit en gebruik van alcohol onder de achttien jaar niet toestaat.

Nicolien Hermens is persoonlijk medewerker van de wethouder Mariët Mittendorf (Jeugd en Gezin, CDA) in Eindhoven en betrokken bij het project Laat je niet flessen! in Zuidoost-Brabant.