Gemeenten: tot 2021 extra geld van het rijk

Gemeenten krijgen over 2016 88 miljoen euro meer uit het gemeentefonds dan waar ze op basis van eerdere berekeningen op mochten rekenen. Ook de jaren erna laten wat het accres betreft plussen zien.

Dat blijkt uit de septembercirculaire 2016. Provincies kunnen blijkens de rijksbegroting van het provinciefonds dit jaar 6 miljoen euro aan accres bijschrijven.

2017 ook gunstig

Voor volgend jaar ziet het er voor de gemeenten in financieel opzicht ook gunstig uit: ze krijgen ten opzichte van de meicirculaire in 2017 118 miljoen euro meer uit de rijkskas. De gemeenten (en provincies) krijgen meer geld, omdat beide fondsen zich evenredig ontwikkelen met de rijksuitgaven. Geeft het rijk meer uit dan begroot, dan vloeit er automatisch meer geld richting decentrale overheden. Omgekeerd geldt dat ook: bezuinigt het rijk meer dan begroot, dan daalt het zogeheten accres. Die normeringsafspraken tussen rijk en lagere overheden zijn wettelijk vastgelegd.

Hogere rijksuitgaven

In 2016 en 2017 blijkt er bij het rijk sprake van een lagere loon- en prijsbijstelling, meevallers bij de dividenden van staatsdeelnemingen en verschillende kasschuiven. Maar daar tegenover staan onder andere hogere uitgaven van het rijk aan defensie, migratie, huurtoeslag, zorg, onderwijs en veiligheid. Verder is in de raming een stijging van het aantal studieleningen opgenomen, wat ook positief doorwerkt in het accres. Per saldo wordt het accres in 2016 daarom naar boven bijgesteld.

Het meerjarenbeeld van het accres vertoont verder een duidelijk positieve trend als gevolg van het verwerken van de laatste inzichten uit de middellange termijn raming van het Centraal Planbureau (CPB). In de raming van de accressen van de meicirculaire was die middellange termijn raming van het CPB niet verwerkt. De doorkijjk laat zien dat het accres zich in positieve zin ontwikkelt. Jaar op jaar komt er – nominaal gezien – dik twee procent bij.

Btw-compensatiefonds

Tegenvallers zijn er ook. De ruimte onder het btw-compensatiefonds is, in tegenstelling tot eerdere berichtgeving in Binnenlands Bestuur, voor de jaren 2016 tot en met 2018 afgenomen. Gevolg ervan is een kleinere toevoeging aan de algemene uitkering dan eerder aangegeven. Voor 2016 gaat het om een neerwaartse bijstelling van 56 miljoen euro. Pas vanaf 2019 is er weer sprake van een toename van de ruimte onder het plafond en dus een positieve bijstelling van de algemene uitkering.

De afspraak is dat als gemeenten minder btw declareren bij het rijk dan het daarvoor geldende plafond, krijgen ze dat niet gedeclareerde deel in het gemeentefonds gestort.