Gemeenten niet transparant over leges

Gemeenten zijn niet transparant over de hoogte van leges voor omgevingsvergunningen. Ze willen wel verantwoorden hoe de bedragen voor bouw-, sloop- en kapvergunningen tot stand komen, maar vinden dat erg ingewikkeld. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK).

Verschillen tussen gemeenten

Het onderzoek, uitgevoerd in 2011 en 2012 door Deloitte, was ingegeven door de grote verschillen in legestarieven die tussen gemeenten bestaan. Het blijkt dat veel gemeenten een tarief rond het gemiddelde hebben, met enkele uitschieters naar boven en beneden.

Leidraad legestarieven omgevingsvergunning

In 2010 hebben VNG, provincies en rijk gezamenlijk de Leidraad legestarieven omgevingsvergunning opgesteld. De leidraad biedt een stappenplan, een activiteitenlijst en rekenmodellen voor gemeenten. Daarmee kunnen zij een transparante onderbouwing geven voor het heffen van leges, zo was de bedoeling.

Te ingewikkeld

‘De toepassing van de leidraad kent een afnemende belangstelling’, constateert Deloitte nu in het onderzoek onder 200 gemeenten. Gemeenten vinden hem te ingewikkeld. Het berekenen van de baten en lasten waaruit een kostendekkend tarief voortvloeit, is niet eenduidig en uiterst complex, aldus de gemeenten. En dan moeten ze voor echte transparantie nog een stap verder gaan. ‘Het vervolgens uit die informatie verzamelen van gegevens om daarmee een voor burgers begrijpelijke en aanvaardbare onderbouwing te geven van het toegepaste tarief is voor menig invuller van de enquête een zeer zware opdracht’, meldt Deloitte.

Niet pessimistisch

Overigens ontbreekt volgens de onderzoekers ook een ‘gevoel van urgentie’ om transparant te zijn en is het begrip transparantie zelf niet eenduidig. Desondanks zijn de onderzoekers niet pessimistisch. Informatie om transparant te kunnen zijn, was vorig jaar bij 28 procent van de gemeenten wel aanwezig. Dat is meer dan in 2011 (20 procent).

Ontwikkelaars missen onderbouwing

Het onderzoek van BZK is voor de belangenorganisatie voor projectontwikkelaars Neprom reden om opnieuw aan de bel te trekken over de gemeentelijke bouwlegestarieven voor een omgevingsvergunning. Ook de leden van Neprom missen vaak een deugdelijke onderbouwing voor de leges die zij moeten betalen voor bouwprojecten, aldus Nicolette Zandvliet van Neprom. ‘Bedragen die in de tonnen kunnen lopen.’

Minder mensen op bouw- en woningtoezicht

Bouwers en ontwikkelaars vinden het vooral onredelijk dat gemeenten relatief hoge leges vragen voor grote projecten, zodat de dakkapellen en kapvergunningen voor burgers goedkoop zijn. Die politieke keuzes uit tijden dat ontwikkelaars volop konden bouwen, zijn nu niet meer houdbaar, stelt Zandvliet. ‘Gelukkig zien we dat sommige gemeenten, zoals Amsterdam, nu de nullijn hanteren of minder mensen op bouw- en woningtoezicht zetten nu er minder werk is.’

Bandbreedtes voor gemeenten

Ondertussen roept Neprom leden wel op om te procederen tegen te hoge leges, zodat jurisprudentie ontstaat over de onderbouwing. Ook pleit Neprom bij het ministerie van BZK voor een verplichte kostenonderbouwing en voor bandbreedtes waarbinnen gemeenten hun tarieven moeten vaststellen.

Opbrengst gedaald

Overigens daalt de verwachte opbrengst van de bouwvergunningen in 2013 met 6,6 procent. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van de gemeentelijke begrotingen. Het is het vierde jaar op rij dat de inkomsten uit bouwvergunningen teruglopen.