Gemeente Amsterdam erkent falen investeringsfonds

Eindelijk erkent het Amsterdamse stadsbestuur dat het Amsterdams Investeringsfonds niet werkt, concludeert D66 uit een onafhankelijke evaluatie. Volgens het college werkt het financieel revolverend fonds deels wel, maar zijn de criteria soms te streng. Er moeten volgens haar twee fondsen komen: financieel en maatschappelijk.

200 miljoen in fonds gestort
De D66-fractie in Amsterdam heeft zich naar eigen zeggen altijd al kritisch uitgelaten over het Amsterdams Investeringsfonds (AIF), een idee van voormalig wethouder Lodewijk Asscher bij de voorjaarsnota van 2009. In het fonds zouden opbrengsten van de verkoop van aandelen NUON en vrijvallende risicoreserveringen Noord-Zuidlijn terechtkomen. In het programakkoord 2010-2014 is 200 miljoen in het fonds gestort met als doelstelling structuurversterking van de stad op het vlak van economie, stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid en investeringen die zichzelf financieel en/of maatschappelijk terugverdienen. Bij die 200 miljoen is het vooralsnog gebleven.

90 miljoen onttrokken
Intussen werd ook nog eens 90 miljoen uit het fonds onttrokken voor investeringen en bestedingen die volgens college en raad wel maatschappelijk zinvol zijn, maar niet pasten binnen de doelstelling om investeringen financieel terug te verdienen. Dat geld ging vooral naar stedelijke ontwikkeling en bereikbaarheid.

Verbaasd over nieuw fonds
D66 is verbaasd dat wethouder Pieter Hilhorst van Financiën de komende maanden gaat werken aan het optuigen van een nieuw fonds. De partij had verwacht dat dit geld nu geïnvesteerd zou worden, na bijna vier jaar stilstand. Raadslid Sebastiaan Capel: ‘Het is goed dat het stadsbestuur het falen van dit vehikel nu erkent, maar het blijft doodzonde dat ze hier zo lang mee hebben gewacht. Die tientallen miljoenen hadden we goed kunnen gebruiken voor investeringen in bijvoorbeeld onderwijs, de economie, het tegengaan van de jeugdwerkloosheid en duurzaamheid. Maar ook in het aanjagen van de woningbouw.’

Kunde en kennis ontbreken
Volgens D66 zijn de conclusies van de onafhankelijke evaluatie duidelijk. De criteria waaraan investeringen moeten voldoen zijn te scherp en doelstellingen van financieel en/of maatschappelijk rendement staan op gespannen voet met elkaar. Resultaat is dat het overgrote deel van de tientallen miljoenen in het AIF na bijna vier jaar nog steeds op de plank ligt, terwijl juist de afgelopen jaren geïnvesteerd had moeten worden in de stad. ‘Wat D66 betreft hebben het stadsbestuur en de coalitiepartijen PvdA, VVD en GroenLinks laten zien dat zij kennis en kunde ontbreken om dit project te laten slagen. Ook de nieuwe wethouder Financiën kon hier geen verandering in brengen het afgelopen jaar.’

Twee fondsen

Het college stelt in een brief bij de evaluatie dat het AIF in zijn huidige vorm werkt bij maatschappelijke investeringen die ook financieel renderen. ‘Het instrument AIF verhelpt hier een specifieke marktimperfectie.’ Aan de andere kant laat de evaluatie zien dat het met de huidige financiële randvoorwaarden niet mogelijk is gewenste maatschappelijke investeringen te doen. Daaruit concludeert het college geen geld meer in het huidige fonds te storten, maar het fonds op te splitsen in twee fondsen: AIF Financieel en AIF Maatschappelijk.

Onbevredigend beeld
In een nadere uitleg geeft het college toe dat er inderdaad spanning zit tussen financiële en maatschappelijke doelstellingen en dat deze spanning in de uitvoeringspraktijk een “onbevredigend beeld” oplevert. Het college deelt de conclusie uit de evaluatie dat er ruimte is en blijft voor investeringen die zowel een financiële rendementseis inhouden als een maatschappelijke opbrengst hebben. Verder erkent het college dat meer geld in een fonds stoppen dat gericht is op financiële rendementseisen niet in de rede ligt.

Weinig investeringen gedaan

Volgens D66 is door het stadsbestuur jarenlang gewerkt aan het optuigen van het fonds en hebben de coalitiepartijen in de gemeenteraad de criteria nog eens verzwaard. ‘Zo moest een project minimaal 2,5 miljoen aan investeringen vergen.’ De partij wijst erop dat slechts 64 miljoen van de beschikbare 160 miljoen is geïnvesteerd, maar 45 miljoen daarvan is belegd in weer een ander fonds, “waarvan het ook nog maar afwachten is of hier bestedingen uit gedaan worden”. Ook stipt D66 aan dat de afgelopen jaren wel 1,2 miljoen aan proceskosten is gemaakt voor het optuigen van het fonds, plus een aanzienlijke hoeveelheid ambtelijke capaciteit.

Ondergrens projecten van 2,5 naar half miljoen

Het college doet voor het vervolg van het AIF dus het voorstel om het fonds te scheiden in investeringsinstrumenten voor financieel en voor maatschappelijk om zo de spanning tussen maatschappelijke en financiële doelstellingen weg te nemen. Daarnaast wil het college onder meer de ondergrens voor projecten terugbrengen van 2,5 miljoen naar een half miljoen. De evaluatie van de criteria van het AIF wordt op 6 en 7 november in de Amsterdamse gemeenteraad besproken tijdens de behandeling van de begroting 2014. Het vervolg van het AIF wil het college na een concrete uitwerking van de hoofdlijnen begin 2014 met de raad bespreken.