Enschede hekelt overhevelen miljoenen ‘van stad naar dorp’

De herverdeling van het gemeentefonds, waarbij tientallen miljoenen euro’s verschuiven van grote naar kleine gemeenten, brengt Enschede tot woede en wanhoop.

Wethouder financiën Eelco Eerenberg (D66) fulmineert fel tegen de voor zijn gemeenten zoveelste nadelig uitpakkende herverdeling van het gemeentefonds. Enschede gaat als gevolg van dit groot onderhoud in 2016 ruim 3 miljoen euro structureel op achteruit, het jaar erop zelfs 5 miljoen euro. Die bedragen zal de gemeente extra moeten gaan bezuinigen.  ‘Net als veel andere grensgemeenten’, zegt hij. Want ook steden als Heerlen, Maastricht en Almelo zitten in hetzelfde schuitje.

Fout in modellen
‘Alle nieuwe verdeelmodellen pakken slecht voor ons uit’, verzucht Eerenberg. Hij spreekt van een stapeling van nadelige effecten. Zo komt de gemeente, met 1/5 van de beroepsbevolking werkloos op de bank, miljoenen te kort op het bijstandsbudget. Dat moet de gemeente uit de algemene middelen bijpassen. Volgens Eerenberg kloppen de verdeelmodellen niet. In die voor de bijstand – de zogeheten BUIG-gelden – zijn fouten ontdekt. Over de rechtzetting daarvan bakkeleit Enschede momenteel met verantwoordelijk staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ook over de correctheid van het jeugdmodel heeft Eerenberg zijn twijfels. Voor zover mogelijk laat hij alle nieuwe verdeelmodellen narekenen. ‘Door die stapeling van negatief effect op negatief effect – korting op het budgetten voor bijstand, jeugdzorg en de sociale werkvoorziening en de herverdeling van het gemeentefonds – loopt het totale nadeel op tot bij elkaar 60 euro per inwoner’, zo heeft de wethouder laten becijferen.

Sociaal kwetsbaar
Gelet op de negatieve uitkomsten van de verdeelmodellen, is het in zijn ogen van de gekke dat het rijk van Enschede tegelijkertijd verwacht een aanjagende functie voor de regio te vervullen op economisch gebied. Investeren is onder deze omstandigheden echter onmogelijk, aldus Eerenberg. ‘Wij missen zo de financiële armslag op aan onze sociaaleconomische opgave te werken. En dat, zo wijst recent onderzoek van het Coelo uit, geldt voor meer sociaal kwetsbare gemeenten. Die krijgen allemaal minder, omdat plat gezegd het geld van de stad naar het dorp gaat. Het verschuiven van gelden van grote naar kleine gemeenten is onbegrijpelijk in een tijd dat het rijk aangeeft dat steden de motor zijn van de economie.’

Stapelen van negatieve effecten
Omdat hij vindt dat het rijk meer oog zou moeten hebben voor ongewenste effecten van stapeling van herverdeeleffecten, start Eerenberg een lobby om Den Haag tot inkeer te bewegen. Hij poogt onder andere een front te vormen met de regio en de G32 – de belangenclub van de grote gemeenten. Een extra nadeel voor Enschede is echter dat de Tweede Kamer er niet meer aan te pas komt: het groot onderhoud van het gemeentefonds – en daarmee dus de herverdeling van de rijksmiddelen – is een zaak van de minister van Binnenlandse Zaken.