Bedrijven lobbyen bij elkaar voor gezamenlijke pot

Bijna 180 initiatieven zijn er ontplooid onder de vlag van de experimentenwet Bedrijven Investeringszones (BIZ) die in mei 2009 van start ging. In 42 gevallen is met steun van minimaal tweederde meerderheid van de ondernemers daadwerkelijk een investeringszone ingevoerd. In die gebieden moeten alle ondernemers nu meebetalen aan een ondernemersfonds. Daaruit kunnen ze gezamenlijke activiteiten bekostigen, zoals promotie, beveiliging en toezicht, of gezamenlijke schoonmaak en afvalinzameling. Ondersteuning van gemeenten is onmisbaar voor succes.

In mei presenteert het ministerie van Economische Zaken een tussentijdse rapportage over de experimentenwet die geldt tot 2015. De resultaten tot nu toe zijn boven verwachting, zegt Joost Menger, de Nederlandse ‘BIZ-goeroe’ die op zijn website de ontwikkelingen van alle BIZ-projecten bijhoudt.

In Roermond wist de gemeente ambassadeurs voor de BIZ te werven door ondernemersverenigingen in delen van de binnenstad een aandeel van de totale BIZ-opbrengst in het vooruitzicht te stellen. Bij een project in Den Haag stelde de gemeente kwartiermakers beschikbaar voor ondersteuning van de initiatiefnemers. Ambassadeurs of kwartiermakers zijn volgens Menger onmisbaar. ‘Steun krijg je alleen bij persoonlijk contact tussen de ondernemers. De gemeente moet buiten die lobby blijven, want ondernemers wantrouwen de gemeente. Ze zijn bang dat die het geld in eigen zak steekt.’

Ook in Venlo bleek de lobby van ondernemers succesvol. Achttien bedrijventerreinen zijn in een BIZ ondergebracht. De 920 bedrijven draaien nu samen op voor de kosten van de parkmanagementorganisatie, waarvan de gemeentelijke subsidie dit jaar afliep.

De draagvlakmeting in Venlo telde net genoeg respondenten. De uitkomst van 78 procent voorstemmers vindt wethouder Mark Verheijen (Economische Zaken) desondanks overtuigend. ‘De ondernemers die het initiatief tot de BIZ hebben genomen, hebben hun collega’s goed duidelijk kunnen maken dat het geen verkapte lastenverzwaring is om gemeentelijke taken uit te voeren. De BIZ-gelden zijn een aanvulling om activiteiten te betalen waar de bedrijventerreinen zelf van profiteren.’

Moeizaam

Niet alle initiatieven verlopen voorspoedig. In de Venlose binnenstad bleek tot twee keer toe te weinig draagvlak voor een BIZ. En in Rotterdam vinden ondernemers dat de gemeente zich er met de BIZ te makkelijk vanaf maakt. Anke Griffioen, ondernemer en voorzitter van het Downtownberaad Rotterdam, was projectleider bij twee BIZ’en in Rotterdam. ‘De gemeente besteedt te weinig aandacht aan de eigenheid van bepaalde winkelstraten in en rond het centrum. De marathon en Tour de France doen niet zoveel voor deze wijken. We hebben daarom zelf voor kunst, muziek en een levende beeldenroute gezorgd.’

Zulke projecten ondersteunen collegedoelstellingen zoals samenwerking, veiligheid en een aantrekkelijke binnenstad, zegt Griffioen. Ze vindt het daarom onbegrijpelijk dat de gemeente voor BIZ-projecten in drie winkelgebieden geen 90.000 euro wilde bijleggen, bovenop de 180.000 euro die de ondernemers jaarlijks investeren. ‘De privaatpublieke basisgedachte achter de wet wordt zo om zeep geholpen door de grillige overheid, terwijl de burgers zich wel vastleggen voor een inspanning.’

Volgens wethouder Dominic Schrijer heeft Rotterdam de afgelopen jaren veel geld uitgetrokken voor bedrijfs- en winkelgebieden. ‘We hadden een regeling, vooruitlopend op de BIZ. Daarmee zijn zestig projecten gehonoreerd, voor ruim vijf miljoen euro. Vanwege bezuinigingen kunnen we nu niet meer bijpassen. Rotterdam geeft wel praktische ondersteuning aan de BIZ-projecten.’ Inmiddels wel, beaamt Griffioen. ‘Maar ondernemers moesten de aanzet geven en ambtenaren alles uitleggen over de BIZ.’

Als het werkt, is de BIZ een magnifiek instrument, vindt Menger. ‘Heel iets anders dan om subsidie bedelen en afwachten wat je krijgt. In een BIZ ontstaat een andere verhouding tussen gemeenten en ondernemers. Ze sluiten een contract voor een uitvoeringsovereenkomst, waar de gemeente niet even vanaf kan als er een nieuw college komt.’

Wat is een BIZ?
Via de landelijke experimentenwet Bedrijven Investeringszones (afgekort BIZ) bepaalt een meerderheid van de ondernemers in een afge bakend gebied of alle ondernemers aan extra activiteiten (denk aan veilig, schoon en levendig) gaan meebetalen. Als de gemeente met het plan akkoord gaat en uit een peiling blijkt voldoende draagvlak (minimaal de helft van alle ondernemers doet mee aan de draagvlakmeting; minstens tweederde van de respondenten is voor), dan kan een heffing worden ingesteld. De gemeente int de bijdrage en keert uit aan een organisatie die de activiteiten namens ondernemers uitvoert.