Rechter: Wob-verzoek moet openbaarheid nastreven

De gemeente Zeist heeft een rechtszaak gewonnen van juridisch adviesbureau Nicky Voorbach over het indienen van grote hoeveelheden Wob-verzoeken. Het bureau wilde dwangsommen opstrijken, oordeelde de rechter. Het verkrijgen van informatie en deze openbaar maken was niet het doel en dat zou wel zo moeten zijn.

Precedent
Hiermee heeft de rechter volgens René van der Niet, hoofd Juridische Zaken van de gemeente Zeist een precedent geschapen voor andere gemeenten. ‘Tot voor kort was er een ijzeren stramien. Een Wob-verzoek hoefde aan geen enkele vereiste te voldoen. De burger vraagt, wij draaien. Eerdere rechtszaken hadden al voor barstjes in deze Wob-praktijken gezorgd. Met deze uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland is er weer een barstje bij.’

70 Wob-verzoeken
De gemeente Zeist ontving vanaf eind 2013 maar liefst 70 Wob-verzoeken van verschillende cliënten van het adviesbureau van Voorbach. ‘Dat waren vier zogenaamde cliënten, bestaande personen, maar in een samenwerkingsverband. Ze stuurden verzoeken per mail of WeTransfer.’ De verzoeken gingen bijvoorbeeld over de Wet werk en bijstand, bezwaarschriften of gemeentelijk beleid voor coffeeshops. ‘We kregen veel tekst aangeleverd met daarin, op onlogische plaatsen, een zin met het verzoek om informatie.’

Belang openbaar maken informatie
Ook de onderwerpen van de brieven maakten niet duidelijk dat het om een verzoek om informatie ging. Vervolgens stelden de indieners, na het verlopen van de beslistermijnen, de gemeente Zeist in gebreke om daarna een dwangsom op te eisen die maximaal kan oplopen tot 1260 euro. De rechter acht in deze zaak misbruik bewezen. ‘Een motivatie met jouw belang om het Wob-verzoek in te dienen is terecht niet nodig, maar de rechter zegt nu wel dat het belang moet zijn dat de informatie openbaar wordt. Dat was hier juist niet het belang, want ze brachten ons op een dwaalspoor. We mochten hun verzoek niet in de gaten hebben, waarna ze de dwangsom opeisten. Hun belang was dat de informatie er niet kwam. Daar heeft de rechter nu een streep doorheen gezet.’

Een goed Wob-verzoek onvoldoende
Een ander belangrijk aspect van de uitspraak is dat de rechtbank erkende dat een van de vele verzoeken wel voldeed aan alle vereisten, maar deze werd meegenomen in het grote geheel van de hele opzet en dus toch kon worden weggestreept. ‘Natuurlijk hangt het van de casuïstiek van de zaak af of zoiets kan. Maar de rechtbank geeft hier aan: een goed Wob-verzoek te midden van een hele brei verkeerde Wob-verzoeken hoeft een gemeente niet serieus te nemen.’

Chantage
De indieners maakten het de rechter nog gemakkelijker door de gemeente Zeist afgelopen juni een voorstel te doen om tegen betaling van 25 duizend euro alle verzoeken in te trekken en de gemeente Zeist verder met rust te laten. Dit was een bevestiging dat het de verzoekers niet ging om informatie maar om het innen van geld. ‘Natuurlijk heeft het meegespeeld in het oordeel van de rechter dat de informatie zelf hen niet boeide. Het was een bijkomstigheid, maar ik denk dat we ook zonder deze chantage hadden gewonnen, omdat de verzoeken waren verstopt in de teksten.’ Volgens Van der Niet heeft Voorbach deze chantagepoging bij meerdere gemeenten gedaan. Hij denkt niet dat Voorbach cs nog in beroep gaan. ‘Het kan wel, maar het lijkt me erg sterk nadat de rechter zo de vloer met ze heeft aangeveegd.’

UPDATE

Volgens Nicky Voorbach klopt het aantal Wob-verzoeken niet. ‘Dit zijn er 45, uitgesmeerd over bijna een jaar.’ Ook zegt hij vier cliënten bij te staan. 'Van een samenwerkingsverband is geen sprake. De rechtbank komt ook niet tot die conclusie.’

Over de term “dwaalspoor”. ‘Vreemd genoeg stuurt de gemeente Zeist ontvangstbevestigingen van zowel Wob-verzoeken als ingebrekestellingen. Blijkbaar is de gemeente zich bewust van het feit dat om openbaarmaking wordt verzocht. Toch laat de gemeente na informatie toegankelijk te maken.’

Volgens Voorbach zou de gemeente Zeist het word “chantage” moeten omtoveren tot “onkunde”. ‘De gemeente wilde een gesprek met mijn cliënten over de afhandeling van de zaken. Vervolgens wilde de gemeente, en niemand anders dan de gemeente, op schrift hebben dat mijn cliënten afzagen van diens recht op openbaarmaking. Wie chanteert wie nou?’

Tot slot wijst Voorbach erop dat de gemeente bij monde van een advocatenkantoor heeft gedreigd alle lopende aanvragen in te trekken. Doen zijn cliënten dat niet, dan wordt een civiele procedure gestart. ‘Dat is pas misbruik van recht. De rechtbank miskend dit ten onrechte.’