Blok: afhankelijkheid ICT-leveranciers onontkoombaar

Een zekere mate van afhankelijkheid van softwareleveranciers is onontkoombaar. Dat stelt minister Blok voor Wonen en Rijksdienst in een reactie op de tweede voortgangsrapportage van de genomen maatregelen na het rapport ‘Naar Grip op ICT’ van de tijdelijke commissie ICT. (Commissie Elias)

Motie Oosenbrug en Gesthuizen

In de aanbiedingsbrief bij de tweede voortgangsrapportage gaat Blok onder meer in op de genomen maatregelen na de motie van Kamerleden Oosenbrug en Gesthuizen, om in het geval van ICT-aanbestedingen de voorkeur te geven aan open standaarden en opensourcesoftware. Deze maatregel moet er uiteindelijk toe leiden dat het Rijk minder afhankelijk wordt van ICT-aanbieders. Met opensource kunnen de kosten voor nieuwe licenties gedrukt worden. 

Opensource niet zaligmakend

Blok stelt dat hij gemeenten die opensource inmiddels gebruiken gevraagd heeft naar de totale kosten en concludeert dat deze vaak niet verschillen met die van closedsource. ‘Omdat kosten vooral worden bepaald door beheer en aanpassing/actualisatie van de software. Licentiekosten vormen slechts een klein deel van de totaalkosten voor software, zoals ook de Algemene Rekenkamer in 2011 al constateerde.’

Volgens Blok leert de ervaring dat opensourcesoftware niet altijd de beste oplossing is. ‘Weliswaar zijn aan het gebruik van opensourcesoftware geen licentiekosten verbonden, maar implementatie en beheer brengen wel kosten met zich mee en bij aanpassing is opnieuw afhankelijkheid van een leverancier aan de orde.'

Vervanging ICT moeilijk rendabel te maken

Volgens de minister is het Rijk geen ICT-leverancier, om die reden worden ICT-producten dus overgenomen van de markt. ‘De reële mogelijkheden om de afhankelijkheidsrelatie met een leverancier te doorbreken zijn door diverse risico’s beperkt. Bij het beëindigen van een relatie met een leverancier blijkt dat de business case voor vervanging van organisatiekritische en organisatiebrede systemen vaak moeilijk rendabel is te maken. Veel systemen zijn complex en producten en applicaties zijn vaak met elkaar verweven. Wisseling van leverancier kan leiden tot verlies aan functionaliteit, uitval en hoge kosten en nieuwe afhankelijkheid.’

Uitvoering maatregelen op koers 

De kabinetsreactie op rapport Elias bevat een groot aantal maatregelen bij ICT-projecten van het Rijk. Deze moeten uiteindelijk leiden tot het vertrouwen van de Kamer en van burgers. De uitvoering van alle maatregelen uit de kabinetsreactie ligt op koers en verloopt op vrijwel alle onderdelen conform planning, zo stelt Blok. ‘De uitvoering van de maatregelen vormt geen doel op zich; het gaat om het realiseren van de beoogde effecten. Voor een aantal maatregelen, zoals de inrichting van het Bureau ICT-toetsing (BIT), zijn de eerste effecten zichtbaar. Andere maatregelen zullen op langere termijn tot resultaten leiden.'

In de aanbiedingsbrief van minister Blok wordt ingegaan op de voortgang van overige maatregelen die na rapport Elias zijn genomen.