Weg met de regelreflex

Regels kunnen behoorlijk in de weg zitten. Zeker in tijden van crisis, als je als gemeente bijvoorbeeld met een braakliggend terrein in je maag zit. Inmiddels experimenteren 25 gemeenten met het versnellen, versimpelen en ontmantelen van regels en procedures. Het project wordt, wegens succes, verlengd tot en met 2018.

Pilot ontslakken

Breda is een van de acht gemeenten die zich als eerste meldden om mee te doen met de landelijke pilot ‘ontslakken’ omdat zij vanwege de crisis de uitvoering van geplande bouwprojecten wilde faseren. Om te voorkomen dat door de gemeente aangekochte gebieden zouden verpauperen, wilde de gemeente het voormalig industriegebied Haveneiland tijdelijk herbestemmen. ‘Juist bij tijdelijkheid zitten regels en procedures in de weg’, vertelt de Bredase wethouder Selçuk Akinci (mobiliteit, duurzaamheid en cultuur, GroenLinks). ‘Wij zagen het nut van tijdelijke ontwikkeling in en er waren genoeg partijen die daarover ideeën hadden. We wilden kijken hoe we daar op een soepele manier mee konden omgaan.’

Reuring

De gemeente is eigenaar van het Haveneiland. Inmiddels is er een stadsstrand (Belcrum Beach) aangelegd, hebben creatieve ondernemers een onderkomen in Stek en opende begin deze maand skatepark Pier 15 de deuren. Voor de komende tien jaar is het Havenkwartier van voldoende reuring verzekerd. Zo makkelijk als het hier nu staat, was het natuurlijk niet. Het ene project kwam soepeler van de grond dan het andere. Het stadsstrand draait nu twee seizoenen en dat ging met slechts een paar tegenslagen gepaard. Zo leek aanvankelijk het bestemmingsplan – industrieterrein – in de weg te zitten. Akinci: ‘Je stuit dan op vragen als: mag je zand op een bedrijventerrein opslaan? Maar, eigenlijk is een zandstrand niet meer dan een zandopslag met permanent bedrijfsbezoek. Vaak moet je een creatieve interpretatie geven van wat wel en wat niet mag.’

Andere taal

Begin deze maand is het skatepark Pier 15 geopend. Dat traject ging niet van een leien dakje. De initiatiefnemers vroegen of ze hun gang mochten gaan. Akinci: ‘Als  overheid wilden we voor een aanbesteding kiezen omdat we, toen nog, dachten dat dat goedkoper zou zijn. Het kwam er eigenlijk op neer dat we een totaal andere taal spraken en elkaar niet snapten. Dat was geen onwil, maar wel een feit.’ Na een ‘mislukte’ aanbesteding heeft de gemeente de initiatiefnemers van het eerste uur hun gang laten gaan. ‘Dit was een lesje in nederigheid en loslaten’, erkent Akinci. ‘Als overheid denken we in plannen en planning. We willen naast een gedetailleerd tijdschema ook bouwtekeningen waarop bij wijze van spreken elk schroef staat ingetekend.’

Pleitbezorger deregulering

‘Veel regels en onmogelijkheden zitten in ons hoofd’, stelt Hans Martijn Ostendorp, burgemeester van Bunnik en groot pleitbezorger van deregulering. Hoewel ook de gemeente Bunnik via de landelijke pilot ontslakken een bouwproject heeft lopen, ziet Ostendorp ontslakken veel breder dan alleen op het terrein van gebiedsontwikkeling. In alle geledingen van het gemeentehuis probeert hij overbodige, in de weg zittende regels op te ruimen. Daarbij gesteund door het nieuwe college­akkoord. ‘We willen minder in regels denken en burgers meer ruimte geven.’

Nauwelijks kaders

Het project waarmee Bunnik aan de pilot meedoet, betreft een woonwijk in Odijk. ‘De grond is van ons en we hebben het geld nodig. Het is een interessante locatie, ook in crisistijd’, vindt Ostendorp. Om projectontwikkelaars in deze barre tijden niet af te schrikken, zijn er slechts een paar kaders gesteld. ‘De woningen moeten zoveel mogelijk energieneutraal zijn en voor ons als gemeente voldoende opbrengend vermogen hebben en voldoen aan de woonwensen van toekomstige bewoners.’ Daarbinnen mag zo’n beetje alles.

Maffe regels

Maar, Bunnik is veel breder bezig. Ostendorp spreekt van een ‘doorontwikkeling van de organisatie’. Medewerkers, managementteam, college en raad kijken volop naar maffe en overbodige regels die initiatieven vanuit de gemeenschap kunnen frustreren. Zijn devies: niet naar de letter van de wet handelen, maar kijken wat er binnen de grenzen mogelijk is. ‘De wereld om ons heen staat niet stil. Je moet je oren en ogen blijven openhouden. Niet in de regelreflex schieten, maar kijken hoe je initiatieven en ontwikkelingen kunt faciliteren. Ik zeg altijd: bij buitenkant lijn is de bal nog altijd in.’

Nieuwe ronde

Het ontslakken van gebiedsontwikkeling was een van de zeventien acties uit die Actieagenda, die eind 2012 van start ging. Doelstelling: door het versnellen, versimpelen en flexibeler maken van regels, beleid, werkwijze, houding en gedrag maken gemeenten ruimte om gebiedsontwikkeling en concrete bouwprojecten ondanks de crisis van de grond te tillen. Minister Stef Blok heeft recent besloten het project te verlengen tot en met 2018. Dit maakt het voor tachtig nieuwe gemeenten (twintig per jaar) mogelijk om zich voor een ontslakkingskuur aan te melden. Dat kan bij Jos Feijtel, lid van het expertteam ontslakken: joz.feijtel@gmail.com.

Lees het hele artikel in Binnenlandse Bestuur nr 22 van deze week