VNG eens met herverdeling gemeentefonds

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stemt op hoofdlijnen in met de voorgestelde herverdeling van het gemeentefonds. Wel moet nog eens goed gekeken worden naar de gevolgen voor gemeenten met veel studenten en onderwijs- en zorginstellingen.

Scheefgroei tussen uitgaven en inkomsten 

Aanpassing van de verdeling van de algemene uitkering over de gemeenten was de scheefgroei die in de loop der jaren is ontstaan tussen de gemeentelijke uitgaven en het geld dat gemeenten daarvoor van het rijk kregen. ‘Het is goed dat die scheefgroei nu wordt rechtgetrokken’, zegt de VNG in haar reactie aan minister Plasterk van Binnenlandse Zaken. Volgens dat voorstel krijgen gemeenten met intensieve bebouwing krijgen meer geld voor wegen en verkeer dan minder verstedelijkte gemeenten. De vier grote steden raken vanaf 2015 hun vaste bedrag kwijt.

Zorgen om stapeling van nadelen

Dat de herijking beperkt negatief uitpakt voor gemeenten met veel recreatiewoningen en zorginstellingen met een woonfunctie, is volgens de VNG te billijken. Wel stelt de VNG de zorg van gemeenten met zorginstellingen te delen in verband met de stapeling van effecten. Die gemeenten krijgen volgend jaar niet alleen een herschikking van de algemene uitkering voor de kiezen, maar worden ook opgezadeld met een herverdeling van in het sociaal deelfonds. Die gemeenten maken zich volgens de VNG met recht zorgen om hun financiële toekomst. De VNG deelt die zorgen en vragen Plasterk – zowel gemeentefondsbeheerder als coördinerend minister van de decentralisaties op het gebied van jeugd, werk en zorg – de positie van de gemeenten met zorginstellingen niet louter te beoordelen op basis van de effecten van de herverdeling van het gemeentefonds.

Dreigenden ongelijkheid tussen studentensteden

Weinig gelukkig is de koepelorganisatie voor de negatieve gevolgen van de herverdeling voor de studentensteden. Door verschillen in definitie wat een studentenwoning is, zijn in sommige gemeenten studentenwoningen wel meegeteld in de woningvoorraad en in andere gemeenten. Plasterk wordt gevraagd ‘een spoedige oplossing’ te vinden voor die ongelijkheid tussen gemeenten, bijvoorbeeld een overgangsregeling van drie jaar.

NIet op bres voor kazernegemeenten

Uit de VNG-reactie blijkt overigens dat de koepelorganisatie zich niet al te hard maakt voor een andere dan voorgestelde verdeling van het gemeentefonds voor gemeenten met kazernes en gevangenissen. Omdat die niet langer als afzonderlijk wooneenheden worden gezien in de nieuwe basisadministratieregeling, lopen gemeenten vanaf 2015 de bijzondere vergoeding daarvoor in de algemene uitkering mis. De VNG gaat in haar reactie niet verder dan uit te spreken erop te vertrouwen dat de minister de standpunten van die zogeheten kazernegemeenten ‘serieus zal wegen’, zonder daarbij de belangen van de andere gemeenten uit het oog te verliezen.

Bijstelling gelden voor onderwijshuisvesting

De VNG laat in haar reactie niet na te mopperen dat de gemeenten wel erg lang hebben moeten wachten op het voorstel van de minister voor de herverdeling van het gemeentefonds. En het leed is nog niet geleden: een deel van de herverdeling wordt doorgeschoven naar 2016. Wel is de VNG blij dat bij het groot onderhoud van het gemeentefonds het uitgavenpatroon van de gemeenten als basis wordt gehanteerd. Gevolg daarvan is dat er minder geld komt – 350 miljoen euro – voor onderwijs en onderwijshuisvesting, maar meer voor andere clusters. Dat pakt vooral nadelig uit voor de kleinere centrumgemeenten met veel onderwijsinstellingen. Omdat de herverdeling is gebaseerd op de gegevens van 2010 en die gemeenten sindsdien meer geld zeggen te besteden aan onderwijshuisvesting, dringt de VNG aan uiterlijk in 2016 op bijstelling van die verdeling, ‘wanneer de nieuwe cijfers daartoe aanleiding geven.’

De Raad voor de financiële verhoudngen, die ook was gevraagd om een reactie op het herverdelingsvoorstel, komt daar donderdag mee.