Nu al beginnen met de formatie
Gemeenteraden moeten nu al nadenken over het formatieproces. Althans, als zij dat volgens sociocratische principes willen doen, waarin besluitvorming op basis van ‘consent’ centraal staat. Utrechtse Heuvelrug heeft er goede ervaringen mee.
De campagnes moeten nog beginnen, maar toch moeten gemeenteraden nu al nadenken over het formatieproces. Althans, als zij dat volgens sociocratische principes willen doen, waarin besluitvorming op basis van ‘consent’ centraal staat. Met een raadsbreed programma als resultaat. Utrechtse Heuvelrug heeft er goede ervaringen mee.
Polarisatie
Na de verkiezingen in 2014 werd D66 de grootste partij in Utrechtse Heuvelrug. ‘We hebben toen gezegd: laten we proberen om via consent tot een raadsbreed programma te komen’, vertelt D66-fractievoorzitter en lijsttrekker Hugo Prakke. Consent is een van de leidende sociocratische principes. ‘Ga kijken naar wat je bindt in plaats van de polarisatie zoeken.’
Openbare bijeenkomsten
In de weken na de verkiezingen tot aan de vaststelling van het raadsprogramma gingen de politici van alle raadsfracties met elkaar in gesprek met als doel tot een programma te komen waar iedereen zich in kon vinden. ‘Als iemand aangeeft ergens onoverkomelijke bezwaren tegen te hebben, dan is de vraag aan die persoon wat we aan het voorstel moeten doen om ervoor te zorgen dat die persoon er geen onoverkomelijke bezwaren meer tegen heeft. Dan kun je uitkomen op iets waar iemand anders onoverkomelijke bezwaren tegen heeft. Zo blijf je met elkaar in gesprek totdat er iets ligt’, verduidelijkt Prakke.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
'Met besluitvorming op basis van consent creëer je een gezamenlijke verantwoordelijkheid’, voegt Rob van der Eyden, adviseur van het Sociocratisch Centrum en trekker van de werkgroep #AndersFormeren vanuit Code Oranje toe. ‘Het volstaat voor alle betrokkenen niet meer om alleen je eigen standpunt te verkondigen. Als je mee wilt beslissen, zul je ook rekening moeten houden met de gezamenlijke doelstelling en de standpunten van de anderen. Dat voorkomt dus de polarisatie tussen oppositie- en protestpartijen die ‘erbuiten’ blijven staan en de coalitiepartijen die claimen dat iemand nou eenmaal verantwoordelijkheid moet nemen.’
Lastiger
Het formeren op basis van sociocratische principes bleek geen ellenlang proces. Eind april lag er een raadsbreed programma. ‘Dat was een programma op hoofdlijnen, want hoe dieper je gaat en hoe gedetailleerder het wordt, des te lastiger wordt het om overal consent over te krijgen’, erkent Prakke. ‘Mijn beeld is dat we het over 80 tot 90 procent met elkaar eens waren. Bij het overige deel gaat het meer om principiële onderwerpen.’ Daarover werden procesafspraken gemaakt.
Deuren dicht
Niet het hele formatieproces ging volgens de sociocratische principes. Toen het tijd was om wethouders te benoemen, gingen de deuren ouderwets dicht. Dat zou Prakke een volgende keer anders doen. Volgens sociocratische principes kan dat ook anders, door op basis van het raadsprogramma raadsbreed de portefeuilles en daarbij behorende functieprofielen voor wethouders vast te stellen. Net zoals bij het raadsprogramma moeten vervolgens in gezamenlijkheid, op basis van inhoudelijke argumenten, de wethouders worden benoemd.
Tijdig beginnen
Het merendeel van de raad van Utrechtse Heuvelrug heeft aangegeven de formatie opnieuw volgens sociocratische principes te willen oppakken, al moet de knoop daarover nog worden doorgehakt. Andere gemeenteraden die oor hebben naar ‘sociocratisch formeren’ moeten daarover nu al afspraken maken, benadrukken Prakke en Van der Eyden. Prakke: ‘Je moet het niet laten afhangen van wie de grootste is; je moet gezamenlijk het proces ingaan. Begin op tijd, al voor de verkiezingen.’
Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week (inlog)
Reacties: 5
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Dat het in 2014 direct ná het vaststellen met consent van het raadsprogramma fout ging met de extra begroting van het nieuwe College, ben ik helemaal met je eens. Dat zelfde geldt voor de wijze waarop sommige partijen mee hebben mogen beslissen over de wethouderskeuze. Dat zijn ook belangrijke verbeterpunten voor de volgende keer en voor andere gemeenten. Nu hadden we destijds dat ook wel als argument ingebracht, maar niet altijd word je gehoord in de voortvarendheid/het enthousiasme waarmee men aan de slag ging.
Het komen tot een raadsbreed programma was ook voor mij als initiatiefnemer en begeleider nieuw en zoeken.
Anthon geeft aan dat er geen onderzoek gedaan is naar het effect. Wat in elk geval is gebeurd, dat er regelmatig is geëvalueerd door de gemeenteraad zelf en die zijn overwegend positief, naast ook de verbeterpunten die zij zien. Hetzelfde geldt voor de ambtenaren. Dat komt overigens niet alleen door het raadsprogramma en consent. Maar mijns inziens door de gehele ontwikkeling die de gemeente doormaakt (ook BOB-besluitvorming, de managentfilosofie).
Het commerciële belang, Anthon ik weet niet waar je dit op baseert. Bedoel je de krat bier en de rookworst bedoeld die we gekregen hebben voor onze begeleiding bij het tot stand komen van het raadsprogramma? Voor de rest is het allemaal vrijwilligerswerk geweest.
We denken dat door het toepassen van een aantal principes, zoals het meenemen van alle argumenten bij de besluitvorming en daardoor geen mensen ontkennen, bijdraagt aan een "mooiere" samenleving.
Daar zetten we ons voor in, Ook nu weer bij de komende verkiezingen met het organiseren van "het feest van de lokale democratie".
En we zijn bereid onze kennis en ervaring in te zetten bij gemeenten die willen formeren vanuit de verbinding en het samen creëren.
Jan Broekgaarden, Driebergen