‘Machtsmisbruik is een structureel probleem’
Machtsmisbruik is een structureel probleem dat leidt tot misstanden en foute beslissingen. Dat zegt organisatieadviseur Henk Stil. Hij legt de laatste hand aan een boek over mechanismen achter machtsmisbruik.
Praten over macht, laat staan over machtsmisbruik is een taboe, constateert organisatiedeskundige Henk Stil. Hij schrijft een boek over mechanismen achter machtsmisbruik.
Marktdenken is mainstream
“Als de macht doorschiet…” is de werktitel van het nog te verschijnen boek. Het gaat Stil, ook adviseur voor de Expertgroep Klokkenluiders, in eerst instantie om bewustwording. ‘Er is te weinig structurele aandacht voor het probleem. Het Angelsaksische marktdenken is ook in de (semi)publieke sector mainstream geworden. Macht wordt gebruikt om meer omzet te halen: reorganisaties, bezuinigingen, nieuwe benoemingen. We zien de gevolgen daarvan wekelijks in de krant. De Vestia’s, het VUMC, Van Rey. De voordelen voor de hoofdrolspelers zijn groot, zoals meer status en macht, maar de gevolgen zijn funest. Ik hoop dat het besef doordringt dat we op een andere manier moeten werken.’
Tegenmacht wordt uitgeschakeld
Stil voert als organisatieadviseur al dertig jaar complexe opdrachten uit op het gebied van management en medezeggenschap om vertrouwen binnen organisaties te herstellen. Hij kwam al veel misstanden tegen, maar de laatste jaren ziet hij wezenlijke verslechteringen. ‘Tegenmacht wordt uitgeschakeld. De raad van commissarissen en raad van toezicht worden waterige organen, waardoor het toezicht faalt. Ook externe toezichthouders, zoals externe accountants en de inspecties, falen. Daarnaast neemt autoritair gedrag toe. De weerstand van medewerkers wordt gebroken. Dit type gedrag leidt tot misstanden en foute beslissingen.’
Escalatieschaal voor machtsmanipulaties
Stil maakte voor het boek een escalatieschaal voor machtsmanipulaties. Het begint met het kortsluiten van kritiek. “Houd je mond, wij weten het beter.” ‘Een normaal mens zou zeggen: goh, wat vind jij? Wat zijn je argumenten? Kun je er ook anders naar kijken?’ Dan volgt het zwartmaken, het isoleren van critici, en het inschakelen van bevriende adviseurs of commissies. ‘Bij de overheid moeten commissies iets onderzoeken. Ik hoorde eens van een rijksrechercheur: aan de opdrachtformulering kan ik afzien dat we het probleem niet moeten benoemen. Dat soort dingen.’
Verbindende leider
Het goed besturen van complexe organisaties vraagt om een ander type leider dan die van het Angelsaksische model. Het gaat om verbinden, delen. ‘De essentie voor een goede leider is: ik ben verantwoordelijk, ik neem de besluiten, maar ik wil wel weten welke problemen er zijn. De problemen worden voor mij ernstig als jullie dat kunnen aantonen, het moet dus gedragen worden. De ruimte die dan ontstaat is dat je alles moet kunnen zeggen, maar wel met argumenten moet komen. Dat is het fundamentele dat in deze tijd zo wordt gemist. Mensen willen gehoord worden.’
Lees meer over mechanismen achter machtsmisbruik in Binnenlands Bestuur nr 2 van deze week.(inlog)
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
We weten allemaal dat er dagelijks honderdduizenden dieren zoals kippen, schapen en koeien een gruwelijke dood sterven in slachthuizen voor ons dagelijkse stukje vlees.
Het interesseerd ons helemaal niks, dat we op gruwelijke wijze levens ontnemen van deze machteloze dieren.
Zo zitten we eigenlijk een beetje met alles in elkaar.
We willen iets en zullen het koste wat het kost krijgen en willen niks weten van het bijkomende leed voor de ander, totdat dat leed onszelf raakt en dan is er plotseling begrip en moet alles anders.
We zijn een ongelofelijk hebberig en egoistisch soort roofdier.
Zo zijn we met alles, met geld, macht (regelgeving) en materie.
En de manier waarop we corrupt kunnen zijn is onrecht buiten het zicht houden oftewel systemen van intransparantie en uitsluiting creëren.
Raadsleden worden uitgesloten bij ondemocratische onderhandelingen en beslissingen tussen B&W en belanghebbende partijen.
En in Den Haag precies hetzelfde verhaaltje, kamerleden worden uitgesloten bij onderhandeling, beslissingen en informatie tussen ministers (regering) en belanghebbende partijen.
Er is bijna geen land in de wereld zo intransparant gereguleerd is als Nederland.
Stedelijk uiterlijk en indeling verraad meteen al wie er voorgetrokken worden.
Overal dezelfde machtige partijen V&D C&A, Albert Heijn, Gall & Gall, Etos, Intertoys, Blokker, Kruidvat, van Haren, H&M, Hema, Zeeman, Xenos, Trekpleister, Bruna, Bart Smit, DA, Gamma, Praxis op de beste plekken gehouden terwijl het volk massaal anders wil.
Alles wat geld in het laatje brengt krijgt plek, wordt langzaam aangelijnd, ingelijfd en decennia lang zo goed en kwaadschiks als het kan, ondemocratisch aan de macht gehouden en uitgemolken.
Volksprotest wordt uit het zicht verbannen en gearrangeerde protesten worden op de voorgrond gezet.
Het huidige systeem van machtsmisbruik is achterhaald en moet op de schop!
Te beginnen bij onze uiterst ondemocratische grondwet hoofdstuk 2 artikel 41 t/m 49! De koning is immuun en benoemd de minister president, ministers staatssecretarissen bij zogenaamd koninklijk besluit bla bla. Tja als dit een Midden-Oosterse grondwet zou zijn, dan hadden we de mond vol!
Als dit allemaal ceremonieel of symbolisch is, schrap het dan uit de grondwet, zo niet, spreek dan niet langer over een parlementaire democratie. Het is parle-cratie OF demo-cratie! De wil van het parlement OF de wil van het volk. Met onze grondwet is het zeker niet de wil van het volk, omdat de minister president, ministers en staatssercretarissen niet door het volk verkozen worden.
Wat gebeurd er als je geen democratie doorvoert? Nou op het eerste oog vrij weinig, protesteren in de achtergrond heeft geen zin en dat komt op de eerste plaats door de individualisering, we zijn niet meer afhankelijk van elkaar, maar van de overheid als het erop aankomt en daardoor is er geen groepscohesie. Sterker nog, we hebben geen tijd meer voor elkaar en voelen ons ook niet meer sterk verbonden met elkaar en wonen veelal ver uit elkaar. Dus mobiliseren van grote groepen mensen is al gedoemd te mislukken en met een paar boze burgers protesteren ergens in een achteraf veld heeft weinig zin. Met ander woorden, we zijn volledig gedemobiliseerd juist door ons sociale stelsel.
De nieuwe manier van protesteren is passief en op de lange termijn veel desastreuzer dan actief protesteren. We houden massaal de hand op de knip, omdat we voelen dat de gevestigde orde daar wel de pijn van voelt. Met deze nieuwe vorm van protest voor onrechtvaardige economische machtsverdeling zien we langzamerhand de onomkeerbare gevolgen zoals faillissementen van grote machtige winkelketens, die jaar en dag de hand boven het hoofd gehouden werd en ons straatbeeld bepaalden.
Denk aan de volgende faillissementen (soms sluitingen):
Polare Vestigingen: 21
Siebel Vestigingen: 36
Oad Vestigingen: 150
De Harense Smid Vestigingen: 33
Block Vestigingen: 20
E-plaza sluiting 52 vestigen
Expo Vestigingen: 20
Free Record Shop Vestigingen: 141
Henk ten Hoor Vestigingen: 103
House of Shoes Vestigingen: 41
iCentre Vestigingen: 34
Piet Kerkhof Vestigingen: 18
Sabon Vestigingen: 64
Schoenenreus Vestigingen: 206
Halfords Vestigingen: 130
Mexx Vestigingen 350
Dit zijn dan nog de minder grote en machtige winkelketens, maar ook de ondergang van de grote spelers komt nu in zicht. Binnenkort kunnen we V&D op dat lijstje zetten en waarschijnlijk ook Hema.
Een ongekende kentering in het Nederlandse straatbeeld, wat psychologisch (vermoedelijk) een nog veel grotere sneeuwbaleffect zal veroorzaken in de economische malaise.
Als je de mensen op straat in vertrouwen spreekt, dan gaat de hand voornamelijk op de knip, door het gevoel dat we allemaal voortdurend worden genaaid aan alle kanten. We kunnen geen kant meer op.
Noem een willekeurig onderwerp zoals parkeertarieven, bouwvergunningen, hoogtes van boetes, allerlei schimmige kosten zoals huurwaarde forfait, onroerende zaak belasting, eigen risico, eindeloze huurverhogingen, oplopende incassokosten tot bizarre hoogten t.o.v. het oorspronkelijke bedrag, megafraude Libor rente, fraude vrijwel alle banken en verzekeringsmaatschappijen met woekerpolissen en verboden koppelverkoop, schandelijk perverse bonus en graaicultuur, schadecompensatie fooitjes, misleiding staatsloterij, schaliegas chemicaliën die achtergehouden worden, verkwisting van gemeenschapsgeld om budgetten te behouden, verkapte termen voor allerlei chemische voedsel additieven zoals smaakversterker en conserveringsmiddelen, De katholieke kerk met z'n zedendelicten met onschuldige kinderen, maar toch de hand boven het hoofd gehouden wordt door de overheid, asbest-branden die over de weide omgeving uitwaaien, maar zogenaamd geen gevaar voor de volksgezondheid vormen. Klokkenluiders die zogenaamd op de voorgrond beschermd worden, maar toch kansloos in de achtergrond verdwijnen, commerciële zenders die het TV medium om zeep helpen met onophoudelijke reclame lawines de hele dag door. Geld geld geld. Het geldzuchtige handelen is gestegen tot misselijkmakende proporties! De menselijke behoeften en waarden lijkt iets uit het verre verleden.
Als je even googled dan houdt de lijst niet op in dit kleine, maar mega corrupte kikkerlandje.
Dat is waarom we de hand op de knip houden, we weten allemaal hoe corrupt dit land is, maar kunnen niks anders doen dan de hand op de knip houden en hopen dat machtsmisbruikers ondervoed raken, bezwijken en plaats maken voor een transparantere en minder corrupte samenleving met een oprechte volksvertegenwoordiger als overheid.
We zien het ook nog al te vaak bij de overheid, tegenspraak of protest de kop indrukken, om politieke en/of commerciele posities te helpen, te beschermen, te behouden. We kennen het voorbeeld van de uiteindelijk toch gevallen machtige wethouder, die zich nu moet verantwoorden, maar ook het fenomeen van het aanhoudend protest tegen de praktijken van de marktleider op het gebied van het onderzoeken voor de overheid van incidenten van machtsmisbruik, fraude, corruptie. Die positie heeft een bureau gekocht bij de VNG, gelieerd aan de overheid, betaald door de belastingbetaler. Het ongelofelijke wat niemand zou willen geloven staat intussen meervoudig en onherroepelijk in rechte vast – er wordt gerotzooid bij onderzoek - en nog blijft men ontkennen en gerechtvaardigde tegenspraak de kop indrukken. Ook blijven de bestuurlijk verantwoordelijken bij VNG en BZK voor deze commerciele constructiefout in het integriteitsysteem bij de overheid - weeffout is te zacht uitgedrukt! - wegkijken en wegduiken in plaats van er actief voor te zorgen dat die schadelijke ongelukken in het integriteitsonderzoek zich niet meer voorkomen. Struisvogel-integriteitspolitiek, that’s what friends are for...
Als die de komende tijd nog voortduurt mag dat tekenend zijn voor het praktijkniveau van de machtsethiek bij het openbaar bestuur. Iedereen kent en onderschrijft de theorie, maar als het aanpakken en vervolgen van machtsfalen van beleidsbepalers, toezichthouders en onderzoekers in eigen toko of bij dienstverlenende vrienden niet gebeurt dan is dat ronduit zorgelijk voor de belastingbetaler. Dan kan machtsmisbruik dat afbreuk doet aan het vertrouwen in het openbaar bestuur verder tieren. Een foute trend.