Kabinet veegt kritiek Raad van State te vaak van tafel

Verrijking debat

Nu worden de adviezen van de Raad van State (RvS) pas wereldkundig gemaakt zodra een minister of staatssecretaris zijn wet naar de Tweede Kamer stuurt. Dat moet eerder, vindt onder meer GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman. En wel op het moment dat het adviescollege zijn advies naar het kabinet stuurt. ‘Dat verrijkt het debat.’ Een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks hiertoe wordt dit jaar door de Kamer behandeld.

Advies aan samenleving

Ook hoogleraar Staatsrecht Douwe Jan Elzinga (Rijksuniversiteit Groningen) pleit voor eerdere openbaarmaking. ‘Al lange jaren is er kritiek op de huidige procedure’, stelt Elzinga. ‘Het zou van waarde zijn als de RvS niet alleen het kabinet adviseert, maar bij wijze van spreken ook de samenleving door openbaarmaking van de adviezen op het moment dat ze naar de regering worden gestuurd. Daar wordt iedereen beter van.’

Vrije heroverweging

De Raad van State is zelf geen voorstander van het direct openbaar maken van zijn adviezen. Het risico bestaat dan dat een ‘weloverwogen reactie van de regering op de adviezen in gevaar komt’, schrijft de RvS in zijn advies op het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks.

Onverantwoorde invoeringsdatum

Vaststaat is dat veel van de forse kritiek op de nieuwe Wmo, Participatiewet en de Jeugdwet door het kabinet terzijde zijn geschoven. Een van de belangrijkste kritiekpunten van de RvS op de Wmo is de invoeringsdatum: onrealistisch en onverantwoord. Samen met de (financiële) gevolgen van het strikte overgangsrecht − waarbij gemeenten de toegekende zorg van huidige Awbz-cliënten in 2015 moeten overnemen terwijl de bezuinigingen wél meteen van kracht worden − is volledige invoering van de wet per 2015 volgens de RvS onverantwoord. Het kabinet blijft erbij dat 2015 wel degelijk haalbaar is. Binnenkort wordt duidelijk of de Tweede Kamer daarin meegaat.

Paradox samenwerking

De verplichte samenwerking tussen gemeenten rondom de Participatiewet, maar ook bij de Wmo en de Jeugdwet, is de Raad een doorn in het oog. Hij wijst in dit licht op een paradox, omdat met de decentralisaties wordt beoogd taken dichter bij de burger te laten uitvoeren, maar dit in de praktijk gepaard gaat met gemeentelijke schaalvergroting. Daardoor wordt de afstand tot de burgers juist groter. Bovendien wordt de regiefunctie van individuele gemeenten beperkter. In zijn reactie negeert het kabinet de geconstateerde paradox.

Kosten onbeheersbaar

Wat betreft de Jeugdwet vreest de RvS dat gemeenten onvoldoende in staat zijn om de toegedachte regiefunctie en financiële verantwoordelijkheid waar te maken. Dit komt onder meer door de verplichting voor gemeenten om verwijzingen door artsen te accepteren. Gemeenten kunnen hierdoor de kosten van deze hulp onvoldoende in de hand houden. Ook deze kritiekpunten wuift het kabinet weg.

Vangnetregeling

Deze week bleek dat de Eerste Kamer hierover ook grote zorgen heeft. Via een motie heeft GroenLinks-senator Ruard Ganzevoort het kabinet om een vangnetregeling gevraagd. Het rijk blijft als stelselverantwoordelijke eindverantwoordelijk voor de decentralisatie van de jeugdzorg, en moet met garanties komen als het financieel mis gaat, vindt GroenLinks. De senaat stemt dinsdag over deze, en andere moties, en over de Jeugdwet. Een meerderheid van de senaat zal met de wet instemmen.

Lees het hele artikel deze week in Binnenlands Bestuur 3