De bestuurlijke aanpak Fort Oranje ontleed

Deze zomer besloot de gemeente Zundert de camping Fort Oranje op humanitaire gronden te sluiten en het beheer over te nemen. De verantwoordelijke bestuurders blikken terug. ‘Het is ontzettend lastig een private onderneming bij overtredingen aan te pakken.’ 

Eerst brandveiligheid
Op 14 juli 2009 gaan 230 ambtenaren camping Fort Oranje in Rijsbergen op. Oogst: 6 wietkwekerijen, 20 buitenlandse werknemers zonder arbeidsvergunning, 27 in beslaggenomen auto’s en meerdere aanhoudingen, e´e´n wegens bedreiging. Er zijn meer prikacties tijdens het Zundertse burgemeesterschap van Leny Poppe-de Looff (CDA). Rond 2009 duikt de burgemeester actief in de problematiek op Fort Oranje. ‘Die kwam toen sterk naar boven. De politie kreeg veel meldingen en er kwam een wijziging van het bestemmingsplan aan’, vertelt ze nu. Met betrokken partijen (politie, brandweer, Openbaar Ministerie, arbeidsinspectie en Belastingdienst) werd tot de prikactie besloten. ‘Onze focus lag op brandveiligheid. We hebben de eigenaar erop aangesproken en zijn in een aantal rechtszittingen in het gelijk gesteld. Uiteindelijk vond de rechter gebrekkige brandveiligheid niet proportioneel voor sluiting van de camping. We waren terug bij af, maar zijn integraal blijven controleren.’

Strafrechtelijke benadering
De jaren daarna komt Fort Oranje in de aandacht van de Taskforce Brabant-Zee- land. Er gebeuren zaken die het daglicht niet kunnen verdragen en ondermijnend zijn, ook zorg en veiligheid zijn in het geding. Een vooronderzoek wordt gestart en de partijen besluiten tot een strafrechtelijke benadering van de camping. ‘Er waren milieuactiviteiten: afvalopslag. We wilden de eigenaar aanpakken. Er kwam veel naar boven: uitbuiting, veroordelingen, maar hij bleef buiten schot. Hij heeft een private onderneming en het is dan ontzettend las- tig hem bij overtredingen aan te pakken.’ Dit is het speerpunt in het gesprek met Poppe-de Looff: in Nederland kun je een private onderneming niet in e´e´n keer aan- pakken. Wel werd maandelijks integraal gehandhaafd. In 2016 jaar begint de dos- siervorming en het werken naar een defi- nitief besluit. Het dossier is nu bestuurlijk, strafrechtelijk en zorgtechnisch in orde. ‘Uiteindelijk gaven humanitaire gronden de doorslag voor de sluiting.’

Slepende procedures voorkomen
In januari van dit jaar zegt voorzitter van de Taskforce en burgemeester van Tilburg Peter Noordanus dat burgemeesters recreatieparken moeten kunnen sluiten als deze bewust worden verwaarloosd. Hij ziet steeds meer verouderde vakantieparken vervallen tot criminele schuilplaatsen door falend toezicht. Uitbreiding van de wet is nodig. Dat scheelt veel slepende procedures. De gemeente Zundert wacht nog op e´e´n gerechtelijke uitspraak: de gemeente kreeg gelijk over een gebiedsverbod voor de eigenaar, het wegslepen van caravans en het overnemen van het beheer van de camping. Er loopt een voorlopige voorziening bij de Raad van State over sluiting van het park.

Gemeente overrompeld
‘We lopen spitsroeden’, aldus Poppe-de Looff. ‘Het zou geweldig zijn als we gelijk krijgen. We hebben veel jurisprudentie opgebouwd. Zorg dat er haakjes in de wetgeving komen, waardoor gemeenten direct tot sluiting over kunnen gaan. Wij hebben, geholpen door de gemeenten Tilburg en Breda, onze nek uitgestoken.’ Op 9 juni kondigt de gemeente Zundert de sluiting van de camping per 4 augustus aan. De gemeente is van de voorlopige voorziening uitgegaan. Gebruikelijk is dat dit een bestuursrechtelijk proces is, maar eigenaar Cees Engel meldt twee weken later de camping op 3 juli zelf te sluiten. Dat besluit overrompelt de gemeente. ‘Dat was voor ons het moment de voorzitter van de veiligheidsregio erbij te roepen. Er was een crisissituatie in de zorg en veiligheid. Opschaling naar GRIP4 was nodig.’

Bestuur veiligheidsregio vergadert
Als de campingeigenaar niet had besloten de camping voor alle bewoners op 3 juli te sluiten en iedereen af te sluiten van water en elektriciteit was niet opgeschaald naar een GRIP-structuur. ‘Op de dag van die aankondiging hadden wij dagelijks bestuur’, vertelt Tijs van Lieshout, sinds mei directeur van veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Burgemeester Noordanus en burgemeester Depla van Breda zijn erbij. Burgemeester Poppe-De Looff, ook GGD-voorzitter, vergadert telefonisch mee. ‘We namen de casuïstiek door. Stel de dreiging van snelle sluiting wordt bewaarheid, wat zijn dan de consequenties? Met politie, GGD, veiligheidsregio en de taskforce-bestuurders maakten we scenario’s. Er moest meteen iets gebeuren. Je kunt dat niet laten lopen. Kon de gemeente het beheer overnemen op basis van de Woningwet?’

Opschaling naar GRIP4
Er komt een enorme versnelling en het bestuur besluit dezelfde dag tot opschaling en overname van het beheer. Bij GRIP4 kan Van Lieshout meteen de diensten van de veiligheidsregio aanbieden. ‘Ik heb twintig jaar bij Defensie gezeten. Daar leer je hoe je complexe operaties kunt laten slagen: niet weifelen, een stevige stap zetten en volhouden, tegenslagen incasseren en soms risico’s nemen. Als je het beheer overneemt doe je dat om daar te blijven. Dat kan de gemeente niet alleen. Wij heb- ben een grote staande organisatie met 600 vaste mensen en 1.400 vrijwilligers, die ik waar mogelijk graag wil inzetten. De veiligheidsregio nam het beheer van de camping over en ondersteunde de gemeente Zundert met crisiscommunicatie en coördinatie van de inzet.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)