Burgemeester Berends: ‘Schijn bedriegt in Apeldoorn’

In Apeldoorn lijkt alles pais en vree, maar het ondermijningsbeeld laat volgens burgemeester John Berends een andere kant van de stad zien.

264 kapperszaken heeft Apeldoorn (162.000 inwoners). 264! ‘Je gaat dan denken: is dat wel zuivere koffie?’, zegt burgemeester John Berends (62, CDA)). Hij maakt een rekensommetje: ‘Gemiddeld heeft zo’n kapper 600 klanten. Maar lang niet iedereen gaat naar de kapper, dus misschien kom je op 300? Die gaan vast niet iedere maand. Als ik dan ook nog eens lees dat ze tientjesklanten hebben, dan weet ik één ding zeker: er is iets aan de hand in Apeldoorn. Ik ben mij er drommels goed van bewust dat je zo de kappers in Apeldoorn dreigt te stigmatiseren. Je scheert ze over één kam, zoals een kapper in De Stentor laatst zei. Maar het boeiende is dat de kappersbranche zich óók afvraagt wat er hier aan de hand is. Ze hadden ook kunnen roepen: “Hoe komt die Berends aan zulke idiote ideeën?” Maar dat doen ze toch niet.’

Zwart geld

Wat er aan de hand is in Apeldoorn? Ondermijning, weet de burgemeester. ‘We weten dat er ook in Apeldoorn zwart geld naar wit gaat, we weten welke transacties plaatsvinden en welke methodes worden gehanteerd’, zegt hij. Winkels zonder klanten, zonne- en fitnessstudio’s die als paddenstoelen uit de grond schieten. Uit het door het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost-Nederland opgestelde ondermijningsbeeld dat Apeldoorn onlangs heeft opgesteld, gaat om zo’n tachtig situaties (bijvoorbeeld bedrijven met verdachte transacties of inkomsten). De gemeenteraad van Apeldoorn heeft daarom van ondermijning een ‘inhoudelijk beleidsthema’ gemaakt en daar voor volgend jaar 170.000 euro uitgetrokken. ‘We pluizen in Apeldoorn om te beginnen zo’n twaalf gevallen uit’.

Leegstaande boerderijen

De ellende met ondermijning is volgens Berends dat je het niet ziet. ‘Schijn bedriegt. Het ondermijningsverhaal werd zo’n twee jaar geleden echt manifest’, zegt hij. ‘Leegstaande boerderijen waar wiet wordt geteeld, dumping van chemicaliën. Nijmegen had laatst dat spoor van chemische drugs, maar wie zegt mij dat dat niet gebeurt in de bossen rond Apeldoorn? Daarom laten we binnen de regionale politie-eenheid Oost ondermijningsbeelden maken.’

Stuurploegen

Vervolgens wordt er gewerkt met stuurploegen die binnen de hele regio logische verbanden probeert te leggen. Daar zitten bestuurders in, politie, Belastingdienst, douane, OM. ‘We hebben die samenwerking keihard nodig om de ondermijning vanuit verschillende disciplines aan te pakken. Met een sluiting van een drugspand ben je er niet. Je hebt probleemgestuurde overleggen nodig, ook over regio’s heen, om ondermijning integraal en effectief te kunnen aanpakken.'

Adresfraude

Een laconiek of amateuristisch ingesteld gemeentehuis is een gemakkelijke prooi voor het ondermijningsgilde, weet burgemeester Berends. ‘Denk aan adresfraude, mensen die zijn vertrokken maar waarnaartoe, zorgfraude. Mijn mensen moeten alert zijn op signalen die hierop wijzen; dat weten ze ook. Ze worden weer geregeld geschoold om scherp te zijn en vooral te blijven. Wanneer is een inschrijving of een vergunningaanvraag verdacht? Het is trouwens best een ding om van een vermoeden bewijslast te maken, maar dat is geen reden om achterover te leunen. Criminelen moeten weten dat we ze in het snotje hebben.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 21 van deze week