100 miljoen extra voor tekorten sociaal domein

Het kabinet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben overeenstemming bereikt over het oplossen van de tekorten in het sociaal domein. Gemeenten krijgen 100 miljoen euro extra van het rijk.

Met het gisteren getekende Interbestuurlijk Programma (IBP) is volgens de ondertekenaars ervan - premier Rutte, minister Ollongren (BZK) en de VNG, IPO en de Unie van Waterschappen - ‘de discussie over de door gemeenten ervaren financiële problematiek in het sociaal domein afgerond en is een streep onder het verleden gezet.’

Afgesproken is dat er een fonds wordt gevormd voor gemeenten die worden geconfronteerd met een stapeling van tekorten in het sociaal domein. In 2018 zal dat fonds 200 mijoen euro bedragen. Het kabinet stelt daarvan 100 miljoen euro beschikbaar. De andere helft komt ten laste van het gemeentefonds. Met andere woorden: dat betalen de gemeenten zelf. Voor 2019 zal worden bezien of een aanvulling van dat fonds nodig is.

Nieuwe colleges

Voorafgaand aan de onderhandelingen over het IBP, met daarin de uitgangspunten voor een gezamenlijke aanpak van grote maatschappelijke opgaven, had de VNG twee voorwaarden gesteld: het oplossen van de financiële problemen die de vorige kabinetsperiode zijn ontstaan in het sociaal domein en vrije inzetbaarheid van het accres voor de nog te vormen nieuwe colleges bij de uitwerking van de opgaven in het IBP om zelf beleid te maken en uit te voeren.

Vrij besteedbaar

Volgens het VNG-bestuur is met het IBP in combinatie met een tegemoetkoming in de tekorten van het sociaal domein en de bijbehorende financiële afspraken – een brede koppeling van de accressen en de samen de trap op en samen de trap af-systematiek – ‘voldoende basis gevormd voor samenwerking met het nieuwe kabinet.’ Door een bredere grondslag van het accres en de extra uitgaven van het rijk die doorwerken via de nieuwe systematiek, komen er voor gemeenten en provincies meer middelen beschikbaar. In persberichtgeving van Binnenlandse Zaken rondom het IBP lijkt het kabinet ervan uit te gaan dat een deel van dat extra geld wordt ingezet voor de gezamenlijke doelen. Gesproken wordt van 'een ruim accres'. Gemeenten, zo was al bekend, krijgen van 2017 tot 2022 5,6 miljard euro aan accres.

Redelijk uitgangspunt

Het VNG-bestuur vindt een gedeeltelijke inzet van dat accres 'een redelijk uitgangspunt': 'de gemeenschappelijke opgaven vragen [] om investeringen, zowel van gemeenten als rijk.' Maar, zo voegt het VNG-bestuur daar in een brief aan de leden aan toe dat besluitvorming daarover een bevoegdheid blijft van de gemeenteraden. Die moeten zelf kunnen bepalen hoe zij geld uit de algemene uitkering willen inzetten. 

Ledenvergadering

Het voorgenomen besluit dient door de gemeenten nog worden bekrachtigd. Dat moet dan gebeuren tijdens de algemene ledenvergadering in juni.