Kiesraad: meer tijd nodig voor vaststellen uitslag verkiezingen

Gemeenten hebben bij verkiezingen meer tijd nodig om de stemmen te tellen en de uitslag vast te stellen. De Kiesraad adviseert om de procedure aan te passen, na evaluatie van de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen november.

Dag extra

Verkiezingen zijn in Nederland vrijwel altijd op een woensdag. Gemeenten moeten dan op donderdag en vrijdag alle stemmen tellen, controleren en hertellen. Daarna moeten de uitslagen worden ingevoerd, gepubliceerd en doorgegeven aan de Kiesraad. Binnen twee weken na de verkiezingen moet de Kiesraad de uitslag definitief vaststellen. Die termijn is volgens de Kiesraad ‘zeer krap’, de tijdsdruk ‘vergroot het risico op telfouten’. De raad pleit ervoor om gemeenten minstens een dag extra de tijd te geven om de uitslag te controleren.

Omvang stembiljet

Een probleem bij het tellen van de stemmen is de omvang van het stembiljet. Daarom doen vijf gemeenten bij de komende Europese verkiezingen een proef met een klein biljet op A3-formaat (twee A4'tjes). De Kiesraad verwacht dat het tellen eenvoudiger wordt, en hoopt dat dit biljet na de proef landelijk ingevoerd kan worden, mogelijk al bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2026.

Vrijwilligers en ambtenaren

Gemeenten hadden volgens de Kiesraad genoeg vrijwilligers voor de stembureaus, maar moesten ambtenaren inzetten voor het tellen van de stemmen. Bij de komende Europese verkiezingen zijn er misschien minder vrijwilligers. De Kiesraad wil daarom dat de overheid campagne voert om vrijwilligers te werven. ‘Daar hoort ook een gepaste en zo mogelijk belastingvrije vergoeding bij.’

Hertellingen

De raad keek naar de zogeheten nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen. Die geldt sinds vorig jaar. De regeling moet er onder meer voor zorgen dat fouten bij het tellen van de stemmen eerder worden ontdekt. Dat leidde bij de afgelopen verkiezingen tot veel hertellingen, hoewel de verhoudingen daardoor niet of nauwelijks veranderden.

Aanmeldprocedure

De Kiesraad herhaalt ook zijn klacht over de manier waarop partijen en kandidaten zich moeten aanmelden. Die procedure is volgens de raad ‘omslachtig en arbeidsintensief’. Elke partij moet papieren kandidatenlijsten, ondersteuningsverklaringen, instemmingsverklaringen en kopieën van identiteitsbewijzen van elke kandidaat inleveren bij de Kiesraad in Den Haag. Bij de afgelopen Kamerverkiezingen moest de Kiesraad in een paar dagen tijd meer dan 12.000 pagina's beoordelen. Voorzitter Wim Kuijken pleitte er toen voor om partijen de mogelijkheid te geven zich digitaal aan te melden voor verkiezingen.