Niveau ambtenaren stijgt

Het opleidingsniveau van medewerkers uit de sector openbaar bestuur stijgt. Sinds 2003 is het aantal hoogopgeleide ambtenaren, dat wil zeggen met een HBO- of WO-opleiding,  gestegen van 108 duizend naar 136 duizend personen. Dit terwijl het totaal aantal ambtenaren nauwelijks is toegenomen. De ontwikkeling past in het beeld van de hele beroepsbevolking. Doordat er meer hoopopgeleide jongeren zijn, is het opleidingsniveau op de arbeidsmarkt in zijn geheel gestegen. Dit meldt het CBS op basis van een nieuwe analyse.

Maatschappelijke ontwikkelingen
Het hogere opleidingsniveau bij overheidsorganisaties sluit aan bij de maatschappelijke ontwikkelingen. De competenties die van een beleidsambtenaar gevraagd worden zijn niet meer te vergelijken met de eisen waaraan een sollicitant pakweg dertig jaar geleden aan moest voldoen. De ambtenaar van nu moet ten eerste hoogopgeleid zijn, en daarnaast digitaal inzicht hebben, over een netwerk beschikken én creatief zijn. Het werk  wordt gemiddeld genomen van een hoger niveau, zo is de verwachting. Uit het Personeels- en mobiliteitsonderzoek van Binnenlandse Zaken blijkt dat het opleidingsniveau bij gemeenten al drastisch is veranderd. In 2000 had nog 33,3 procent van de gemeenteambtenaren hoger onderwijs genoten. In 2014 is dat gestegen tot 55,5 procent.

Hoogste beroepsniveau

Iets meer dan driekwart van alle hoogopgeleiden in Nederland, van 25 tot 35 jaar,  heeft een baan op het hoogste beroepsniveau (niveau 4), maar het aantal hoogopgeleiden in banen op het beroepsniveau daar net onder (niveau 3) groeit het hardst. Het aandeel hoogopgeleiden is de afgelopen jaren in een aantal beroepen sterker toegenomen dan in andere. In 2003 had 29 procent van de mensen werkzaam in een bedrijfseconomisch of commercieel beroep een hbo- of wo-diploma. Daaronder vallen onder meer boekhouders, (directie)secretaresses en accountants. In 2016 was dat al 44 procent. De toename in onderwijsniveau geldt ook voor mensen in zorg- en ICT-beroepen, voor managers, maar ook voor commerciële beroepen. Het aandeel vertegenwoordigers of inkopers met een hoog onderwijsniveau is de afgelopen jaren toegenomen van 15 procent in 2003 naar 26 procent in 2016.

Uit het onderzoek van het CBS blijkt verder dat het aantal hoogopgeleide bestuurders bij de overheid juist flink is afgenomen. Was in 2003 nog 30 duizend openbaar bestuurders hoogopgeleid, in 2016 was dit aantal gezakt naar 24 duizend. Maar een nadere blik leert dat de afname van het aantal bestuurders waarschijnlijk de oorzaak hiervoor is. In 2003 waren er nog 46 duizend bestuurders en 13 jaar later nog slechts 31 duizend bestuurders actief in de publieke sector.

Meer vraag

De toenemende vraag naar hoogopgeleide werknemers zorgt ook voor problemen. Het UWV stelde eerder dit jaar vast dat vraag en aanbod op de Nederlandse arbeidsmarkt steeds vaker niet op elkaar aansluiten. Door technologische ontwikkelingen krimpt het aantal banen op laag en middelbaar niveau en groeit de vraag naar hoogopgeleide werknemers. Deze trend is onder meer zichtbaar in administratieve functies, zoals in de bankensector. De analyse toont aan dat juist nieuwe technologie kan worden ingezet om werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt te creëren. Ook blijkt uit het rapport dat het aantal bedrijven dat belemmeringen ervaart vanwege een tekort aan personeel sterk toeneemt. Dit geeft aan dat er niet alleen een maatschappelijk belang is om iedereen te laten participeren, maar vooral ook een economisch belang.